YOLCULUKLARIMIZDA RASTLADIĞIMIZ AMA NEDENİNİ SORGULAMADIKLARIMIZ

Uçaklarda sigara içmek artık tamamen yasak. Peki, tuvalet kapılarında neden küllük bulunur?
1990’lı yılların başlarından bu yana uçaklarda sigara içilmesi yasaklandı. Bu tarihten önce yolcu uçaklarının içinde sigara içilen ve içilmeyen bölümler bulunurdu. Yolcu, Check-in sırasında buna göre koltuk seçimini yapardı. Uçaklarda sigara içilmesi tamamen yasaklandıktan sonra koltukların dirseklerindeki küllükler sökülerek uygun bir kapakla kapatıldılar, yeni üretilen koltukların kollarına hiç konmamış olmasına karşın, uçak tuvaletlerinin kapılarında küllük bulundurulması zorunludur. Bunun yasal nedeni, ABD Sivil havacılık dairesi FAA’in yayınladığı 74-08- 09 nolu AD’dir.

Bu FAA AD’sinin ana dayanağı; 11 Haziran 1973 tarihinde Rio de Jenerio’dan Parise giden Brezilya Havayolları VARIG’in 820 uçuş numaralı, PP-VJZ tescil isimli B707 uçağında bir yolcunun arka tuvaletlerin birinde içtiği sigaranın izmaritini söndürmeden tuvaletteki kullanılmış kâğıt kutusuna atması sonucu çıkan yangın ve duman nedeniyle Paris’e 5km kala, full flap ve iniş takımları açık olarak, Saulx-les- Chartreux’da bir tarlaya emergency inişte kırım geçirerek  123 yolcusunun ölmesidir. Brezilya Parlamento Başkanı Filinto Müller ve bazı tanınmış isimler de bu kazada hayatını kaybetmişti. Bu kazada kokpitteki emergency çıkışları kullanan 10 ekip ve sadece 1 yolcu sağ olarak kurtulmuştu. Yangın ve duman kabinin arka tarafını sarınca, kabin ekibi ve yolcular ön tarafa birikmişlerdi. Kaza sonrası yapılan incelemelerde ölenlerin çoğunun uçak düşmeden önce dumandan boğularak ölmüş oldukları anlaşıldı.
FAA, (uçak içinde sigara içilmesinin yasak olmasına rağmen) sigara yakan bir kişinin bunu, yangına sebep olmayacak şekilde bertaraf edebilmesi için, tuvalet kapılarında sökülebilir küllük bulunmasını şart koşmuştur. Aynı nedenle, uçak tuvaletlerinde atık kâğıt kutularının ve kapaklarının metal veya yanmayan bir malzemeden yapılmış olması, kapağın kapatıldığında mandal ile emniyete alınabilir olması, kağıt atma kapağının yaylı olarak kapanır olması ve bu özelliğin periyodik olarak her uçuş öncesi kontrol edilmesi ayrıca, atık kağıt kutusunun yakınlarında bir yerde yüksek ısıda kendiliğinden boşalacak bir yangın söndürücü tüpün monte edilmiş olması da yukarıda anılan AD gereğidir. Bir uçak tuvaleti bu şartları içermiyorsa o tuvaletin kullanıma açık tutulması yasaktır.
Uçak tuvaletlerinin klozet alt kapaklarının ön tarafı neden yarıktır? (open front toilet seat)
Evlerimizde bulunan tuvaletlerin alt kapakları oval veya daire şekilde olmalarına karşın, uçak tuvaletlerinin kapakları ters U harfi “Ω” şeklindedir.

Bunun 2 nedeni var:
Birincisi, genel tuvaletlerde tuvaleti kullanan kişinin genital bölgesinin kapağa değmemesi, dolayısıyla önceden kullanan kişi veya kişilerin bırakması olası mikro organizmalardan uzak kalmasını sağlamak.
Diğeri ise, vakum sistemi olmayan klasik tip tuvaletlerde, gövde dışında bulunan tuvalet boşaltma ağzındaki tapadan olası sızdırma/kaçak nedeniyle kabin basıncının buradan atmosfere kaçması, yani vakum oluşmasıdır. Yolcu tuvalette otururken vakum oluşması durumunda yolcuyu oturduğu klozetten kurtarmanın tek yolu uçağın hızla irtifa kaybedip kabini basınçsız hale getirmektir.
Günümüz uçaklarında kullanılan vakumlu tuvalet sisteminde ise, kullanan kişinin tuvaletten kalkmadan temizleme butonuna basıp vakum sistemini çalıştırılması sonucu kişinin emilip kapağa yapışması, hatta daha kötüsü, iç organlarının dışarıya emilmesini önlemek içindir. Çok seyrek de olsa havacılık tarihinde böyle olaylar görülmüştür. Önlem olarak, genel tuvaletlerde olduğu gibi, ön tarafı yarık kapak kullanılması seçilmiştir. Bu şekilde hijyen sağlanmakta ve hem de olası vakum sırasında kapağın önündeki yarıktan hava emilerek kişinin emilmesi önlenmektedir.
Internette “getting sucked in the plane toilet” olarak arasanız örnekleri okuyabilirsiniz.
Havacılıkta “Her AD kanla yazılmıştır” diye bir söz vardır. Elbette, her AD ölümlü olaylar sonunda yazılmasa da, bu sözde önemli bir gerçek payı mevcuttur. Tekrarlı kontrol gerektiren AD’lerin bir kısmının gerçek sebebi, çoğu görevliler tarafından bilinmediği bir gerçektir. Kontrollar, gerekçe bilinmeden otomatik olarak ellerindeki check-list gereği yerine getirilmektedir. Doğrusu, her uçuş öncesi tuvalet kapılarında küllüğün var olduğunu, tuvalet ve galleylerde ki atık kâğıt kutu kapaklarının yaylı olarak kapandığını, otomatik yangın söndürme tüplerinin son kontrol tarihlerinin geçerli olduğunu kontrol eden kabin görevlileriyle sivil havacılık ramp denetçilerinin bu AD’yi ve VARIG-820 uçuşunu iyi bilmeleri gereklidir.
 

Tuvaletlerde bulunan yüksek ısıda kendiliğinden boşalan otomatik yangın söndürme tüplerinin belli aralıklarla, bakım formu gereği tartılarak, arîzi nedenle boşalmadıklarının kontrolu da aynı nedene bağlı bir işlemdir. Tartım kontrolunda tüpün dolu ağırlığı, gelecek kontrol tarihi etikete yazılıp yetkili teknisyen tarafından mühürlenir ve tüpe yapıştırılır. Kabin memurları uçuş öncesi bu etiketleri okuyarak ilgili tarihin geçmemiş olduğunu tespit etmelidirler. Kontrol tarihi geçmiş tüp ilk uçuş öncesi değiştirilmeli veya o tuvalet MEL’e uygun olarak kullanıma kapatılmalıdır. Aynı kontrollar uçağın indiği havalimanlarında SANA veya SAFA denetçileri tarafından da yapılmaktadır. Bu denetçiler tarafından tespit edilecek olumsuzluklar, uçağı uçuran şirkete “yol-su- elektrik” olarak dönecektir.