Airbus’un A340 modelinin üretimine son vermesi ile dünyada üretimde olan dört motorlu yolcu uçakları olarak sadece A380 ve B747-8I kaldı. Her ikisi de beklenilen satış başarısını halen gösterememiş olsa da, Airbus A380 projesini yenilikler yaparak devam ettirmekte kararlı olduğunu açıkladı.
Boeing ise B747’nin ise gelecekte üretmeyi düşündüğü 2 motorlu versiyonu üzerinde düşünmeye başladığını burada ayrı bir haber olarak yazmıştık.
A380 tamamı ile yeni bir uçak olarak sivil havacılıkta bir çok yeniliği getirmişti. Örneğin; GLARE malzeme, EHA/EBHA hidrolik sistemi (tüm hidrolik sistem iptal olsa dahi elektrik gücü ile kontrol edilebilirlik) gibi…
B747-8 ise havacılık dünyasında bir efsane olan B747’nin en son versiyonu. Gerçi her ne kadarda ismi B747 olsada yeni B747-8I, yaklaşık %70 oranında yeni dizayn edilmiş parçalardan oluşuyor. Yakıt tasarufu açısından farklı farklı verilere rastlansada, doluluk oranı yükseldikçe, yolcu başına düşen yakıt tüketimi açısından A380 daha avantajlı görünüyor. A380’de, B747’ye nazaran baştan sona kadar kesintisiz devam eden üst kat, aerodinamik açıdan da daha avantaj sağladığı için yakıt tasarrufuna katkısı oluyor.
Toplam masrafları ele alacak şekilde bakarsak (Yakıt + İşletme masrafları) A380’nin B747-8I’den yaklaşık %17 civarında daha düşük maliyetli olduğu iddia ediliyor.
Motor itme gücü, ortalama yolcu kapasitesi gibi veriler, farklı seçeneklerin var olduğundan ortalamaları verilmiştir.
Geniş alana sahip kanatları sayesinde A380, B747-8I modeline göre daha kısa pist mesafesinde kalkabiliyor.
Her iki uçak da kanat genişliği olarak Annex 14’e göre F katogerisinde değerlendirilmiş olsa da, bazı 45 m genişliğinde pistlere iniş ve kalkış izni verilebiliyor. A380 için,45 metre genişliğinde pistler için tek gereklilik, inişte sadece iç motorlarla reverse (motor freni) yapılması isteniyor.
(ICAO Annex 14 F ne demek? Uçakların büyüklüğüne göre Havalımanının doldurması gereken kriterlerden bir tanesidir. İniş takımlarının aralıkları da göz önünde bulundurularak (16 metreden fazla ise), kanat genişliği 65 metreden fazla olan uçaklar F katogerisine girer. Örneğin bir B747-400 serisinin kanat genişliği 64,44 metre ve 12,6 metre iniş takımları arası mesafesi ile F katogerisinde değil, E katogerisindedir.
E ile F kategoriler arasındaki farklar şunlardır.
Pist genişliği: F için 60 m, E için 45 m
Taxiway genişliği : F için 25 m, E için 23 m
Pist ile Taxiway arası minimum mesafe: F için 190 m, E için 182,5 m olmalıdır. )
A380 ve B747-8, Annex 14’e göre E katogerisi standartlarında havalımanlarında iniş ve kalkış izni alabilmelerinin bir sebebi de, iniş takımları arasındaki mesafe iki uçakta da 16 metrenin altında olmaları.
A380’de 14,3 m ve B747-8’de 12,7 m.
İki uçağın arasındaki seçimde en büyük rol oynayan etkenlerden bir tanesi yolcu başına düşen masraflardır. Özellikle yakıt tüketimi konusunda Airbus ve Boeing’in ayrı ayrı verileri var. Bu veriler, karşılaştırma yapılırken farklı yolcu sayıları ele alınarak iki şirket tarafından kendilerince daha avantajlı gösterilmeye çalışılmış olsa da, iki uçağı da filosunda bulunduran Lufthansa’nın verileri bence daha tatmin edici.
Örneğin:
Aşağıdaki Boeing’e ait olan bu tabloda B747-8’i 467 yolcusuyla, B747-400’ü 416 yolcusuyla ve A380’i 555 yolcuyla ele almış.
Buna göre 6000nm (= 11’112 km) lik bir uçuşta B747-8, B747-400’e nazaran %6 daha az yakıt tüketirken, A380 yine baz alınan B747-400’e göre %26 daha fazla yakıt tüketiyor. Yolcu başına yakıt tüketiminde de, yine B747-8 , B747-400’e göre %16 daha az yakıt tüketiyor, A380’de bu sefer %6 ile B747-400’e göre daha tasaruflu.
Öte yandan Airbus’un hazırladığı tablo şöyle:
A380: 525 yolcu
747-400 : 370 yolcu
747-8I: 405 yolcu
777-300ER: 305 yolcu ile ele alınarak yine 6000nm lik bir uçuşta yolcu başına A380’e göre diğer uçakların fazla yakışı verilmiş.
Son olarak Lufthansa’nın verilerine baktığımızda, A380, B747-8I modeline göre yolcu başına yakıt tüketiminde daha tasarufflu gözüküyor.
İki modelde de bazı ufak teknik aksaklıklar yaşandı. A380’de kanat içinde oluşan ince çatlaklar ve RR tarafından üretilen motorlarda hatalar söz konusu olurken, B747-8’de bazı yüksekliklerde ve bölgelerde motorlarda donma problemi ile karşılaşıldığı görülüyor.
Kabin içi ölçüleri
Her iki uçak bugüne kadar ne kadar sipariş aldı ve hangi şirketlerde uçuyorlar?
Boeing firması B747-8 modeline beklediği ilgiyi bulamadığı için, 2013 yılında aylık üretim sayısını 2015 yılına kadar ayda 2 adetten, 1,5 adete düşürme kararı almıştı. Airbus’da da söz konusu A380 oldu mu satış rakamları pek iç açıcı olmadığı için, bundan bir kaç ay önce A380 projesine devam edilip edilmeyeceği Airbus içinde polemiğe dönüşmüştü.
Son olarak her iki üreticide iki katlı modellerinin şimdilik arkasında duracakları ve üretimlere devam edecekleri izlemini verdiler. Boeing yer yer B747 modelinin bundan sonraki jenerasyonu için, sadece iki motorlu opsiyonları gözden geçirirken, Airbus ise yapılacak aerodinamik düzeltmeler ve yeni motorlar sayesinde %13 civarında yakıt tasarrufu sağlayan A380neo modeli üzerinde düşünmeye başladı. Emirates’in 2021 yılından sonra 200 adet A380neo’ya ihtiyaç duyabileceğini açıklaması, Airbus’un A380neo çalışmalarına başlayacağını kesinleştiriyor. Aksi takdirde yeni sipariş alamayan A380’nin üretimi bekleyen siparişleri en geç 2018 yılında üretilip teslim edildiğinde A380’nin üretimi durabilir.
Peki şu ana kadar hangi uçaktan kimler kaç adet sipariş verdiler?
Airbus A380 siparişleri ve teslimatları.
A380 siparişleri
B747-8 serisi için verilen siparişler ve yapılan teslimatlar.
* Korean Air’in teslim aldığı tüm uçaklar cargo modeli olan B747-8F dir.
Teşekkürler. Güzel yazı.
Sefa Bey Emeginize Saglik
Bir sey sormak isterim
bu ucaklarin yolcu bagajindan sonra kalan kargo kapasitesine bakilmiyor mu
Sadece yolcu olarak mi degerlendiriliyor
Saygilarimla
Rustem UMMAN
Selamlar Rustem bey,
Aslında teknik açıdan bakarsak uçağın taşıyabildiği yük söz konusu. Detayına inecek olursak, bir uçağın MTOW’u (maximum take off weight) yani kalkış anında maksimum ağırlığı bellidir ve havayolu şirketi olarak siz bu kapasiteyi çeşitli şekillerde değerlendirebilirsiniz. Uçakların ağırlık verilerinden biride MZFW (Max Zero Fuel Weight) olarak adlandırılan maksimum sıfır yakıt ağırlığıdır. Kısacası, uçağın yakıt tankları boşken izin verilen en yüksek ağırlık anlamına gelir. Bir örnekle sorunuza daha iyi cevap verebileceğim düşünüyorum: Airbus A380’in MTOW verisi 575 ton, MZFW verisi 361 ton ve yakıt kapasitesi yaklaşık olarak 320 bin litre daha doğrusu yaklaşık 269 ton dur. A380’nin boş ağırlığı ise 275 ton kadardır. Bu durumda siz havayolu şirketi olarak yakıtsız maksimum ağırlığa kadar olan toleransı yani,
MZFW-Boş ağırlık: 361 – 275 = 86 ton’u yolcu ve kargo olarak kullanabilir ve maksimum kalkış ağırlığna olan toleransı yani,
MTOW-MZFW farkını 575-361 = 214 ton kapasiteyide yakıta kullanabilirsiniz.
Yada menzili uzun tutmak için yakıtı full alırsınız yani 269 ton, o zamanda 86 ton yük yerine 31 ton yük alabilirsiniz. Fakat dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var, mesela yakıtı az alıp 86 ton yük yerine 120 ton yük alma şansınız yok. Çünki uçağın yük olarak alabileceği kapasite sadece kanatların kaldırma gücüne bağlı değil, aynı zamanda gövdenin kanatlarla bağlantı noktaları gibi mekanik aksamların kaldırma sınırınada bağlıdır. Yolcular, yolcu bagajları ve kargo olduğu gibi toplam taşınan yük olarak ele alınır. Örneğin;
Airbus, modellerinin yolcu kapasitesi hakkında bilgi verirken bir yolcuyu 73 kg artı 16 kg bagajı olarak hesaplar. Bu hesap sizinde bildiğiniz gibi günümüzde pekte gerçeği yansıtmaz. 86 ton maksimum yük kapasitesine sahip bir uçağa 853 koltuk yerleştirip, Airbus standartlarına göre yolcu ağırlığını hesaplarsak (73kg yolcu + 16kg bagaj), toplam 76 ton yolcu ve bagaj ağırlığı yapar. Bu durumda kargo için maksimum 10 ton hakkınız kalır. Günümüz standartlarına göre ortalama yolcu ağırlığını hesaplarsak ve her yolcuyu 73kg yerine 75kg den, her bagajıda 16kg yerine 23kg den hesaplarsak 83,5 ton yapar ki, kargoya sadece 2,5 ton kalır.
Umarım sorunuza açıklık getirebilmişimdir.
Saygılarımla Tuğrul Özalp