THY Zararının Nedenleri…THY'de Gelir Düşerken Gider Artıyor!

2018 yılını başarılı bir şekilde karlı kapatan THY, 2019 ilk çeyreğinde umduğunu bulamadı ve geçen seneye göre ilk çeyreği 203 milyon dolar faaliyet zararı ile kapattı.
Bildiğiniz ve yayınladığımız üzere THY Genel kurulu 31 Mayıs günü toplanacak. Bu genel kurul,tabii ki 2018 yılına ait olduğundan, 2019 ilk çeyrek (ilk üç ay) sonuçlarını,THY’nin 2019 yılına yönelik yaptığı tahmin verileri ile birlikte değerlendireceğiz.
THY Genel kurulu 31 Mayıs 2019 tarihine sarkmayıp, 2019 Nisan ayında yapılsa idi çok hareketsiz bir genel kurul olurdu. Çünkü incelediğim kadarı ile 2018 yılının mali tablolarına yönelik kayda değer eleştirilecek bir konu yok.
Değerli Okurlarım;
THY genel kurullarının en eski müdavimlerinden biri olmam nedeniyle şimdiye kadar tüm genel kurul öncesi günlerce yayınlanan verileri inceler ve genel kurulda gidişatla ilgili THY yönetimine sorular sorarak genel kurulun hareketli geçmesini sağlamaya çalışırım. Bu nedenle, zaman zaman THY Yönetim kurulu başkanı İlker Aycı ile medeni ölçülerde tartışırız.
Şimdiye kadar yapılan THY genel kurullarında teamüller gereği yönetim kurulu başkanı, aynı zamanda genel kurulu yöneten divan başkanı oluyor. Şüphesiz böyle bir şart yok. Ancak böyle gelmiş böyle gidiyor...Kısaca,THY Yönetim kurulu başkanı hem savcı hem hakim pozisyonunda genel kurulu yönetiyor da diyebiliriz.
THY yönetim kurulu üyelerinin ve tabii ki genel müdürlerin adeta ağzı var dili yok pozisyondalar.  Sadece yan yana oturup birbirleri ile bile sohbet etmeden genel kurulu sessizce izlemekle yeniyorlar.
Kısaca sizin bildiğiniz, tartışmalı hareketli ve kulis faaliyetlerinin yaşandığı, zaman zaman sert tartışmaların sergilendiği genel kurullardan çok farklı bir atmosfer hakim. Genel kurul havası bu kadar soğukken,hissedarların da bu soğuk havadan etkilenmemesi mümkün değil. Neyse ki, son zamanlarda ki genel kurullarda, İlker Aycı ve benim aramda geçen diyalogların bir faydası oldu ve ortamı biraz ısıtıp diğer dilsiz (sessiz) hissedarları da hareketli hale getirdik. İnşallah bu genel kurulda, genel müdürün ve yönetim kurulu üyelerininde konuşmasını sağlayabiliriz temennisi ile konuya giriş yapayım.
Türk Hava Yolları 2019 yılı Ocak-Mart dönemi mali sonuçlarını açıkladı.
Geçen seneye göre kötü bir başlangıç yaptı denilebilir. Gelirlerde önemli bir değişiklik olmaz iken giderler 7,6% artmış durumda. Bu ilk çeyrek yani 3 aylık veriler yönetimin başını bayağı ağrıtabilirdi ama ilk çeyreklerin genelde zararlı olarak kapanması bu baş ağrısını onlara yaşatmayacaktır. Ancak yine de bir açık kapı bırakmak lazım. Genel kurul bu, her an her şey olabilir.
Ben genel kurula katılmak için odasından çıkıp,genel kurulun yapılacağı salona gelirken, önemli bir makamdan gelen emir üzerine tekrar odasına dönüp tasını tarağını toplayıp şirketi anında terk edenleri de gördüğüm için temkinli yazmaya gayret ediyorum.
Gözlemlediğim kadarı ile,THY 2018 in güzel sonuçlarından etkilenmiş olmalı ki 2019 hedeflerini yüksek tutmuş. Yeni bir havalimanına geçiş ve büyük hedefler…Şüphesiz kulağa hoş geliyor…
Her zaman her sorunda İstanbul havalimanı’nı bahane eder ve topu o tarafa atmaya çalışırız ya bu sefer günah keçisi olarak İstanbul havalimanı’nı göremeyiz.
Çünkü THY’nin yeni havalimanına taşınması Nisan ayının başlarında gerçekleşmişti. 3 aylık yani ilk çeyrek verileri ise Ocak-Şubat ve Mart aylarına yönelik…
THY 2018 de yakaladığı ivmelenmeden etkilenmiş olmalı ki (tabiri caizse gaza gelmiş olmalı ki) 2018 de yakaladığı 68;7 milyon yolcu trafiğini 80 Milyona çekmiş. Yani 2019 un sonunda 80 Milyon yolcu. Kulağa hoş geliyor ama ilk çeyrekteki tablolara baktığınızda sizler de benim gibi “biraz zor” diyeceksinizdir 
Buyurun sizlerde inceleyin: 

Sizlerinde bildiğiniz üzere, Sivil Havacılık sektöründe 4 çeyrek sonuç vardır. Bu çeyrekler 3 aylık periyotlarda oluşur. Genel olarak 1.Çeyrek ve 4.Çeyrek neticeleri düşük olur. Sektör 2 ve 3.çeyrekte doludizgin koşmaya başlayacağından 1 ve 2. çeyreklerdeki neticeye bakıp, sene sonunda da buna benzer bir tablo ile karşılaşacağız anlamı çıkmamalı. Ancak yinede ilk çeyrek sonuçlarını önemsememek olmaz.
Bu nedenle sizlere yaptığım listelerde 2018 ilk çeyrek verileri ile 2019 ilk çeyrek verilerini sizlere sunuyorum.
En önemli gösterge verisi RASK ve CASK dır. Bildiğiniz üzere RASK verileri, kilometre başına geliri, CASK verileri ise kilometre başına gideri gösterir. THY’nin sunduğu tabloya baktığımız da 2019 ilk çeyrekte RASK’ın %5,8 düştüğünü görür iken aynı tabloda bu sefer CASK ın ise %5,3 arttığı gözlenmekte.

Not/ parantez içindeki rakamlar zararı gösterir. Rakamlar milyon dolardır. Rakamların yanına altı sıfır koyup değerlendirilmelidir.
Kısaca gelir düşerken giderde artıyor. Her ne kadar ilk ve son çeyrekleri önemsemeyip sene sonuna bakalım diye yorum yapmış olsam da bu sefer iş ciddi…
………………………….
Birazda ortaklıklara ve Teknik A.Ş ye bakış atalım… 
Bu arada THY’nin %50 ortaklığı olan Sunexpress in de ilk çeyreğinde zararda olduğu görülmekte. Ancak Sunexpress in ikinci ve üçüncü çeyrekte durumu düzelteceğini düşünüyorum. Çünkü onların sezonu daha yeni açıldı ve THY gibi giderlerinde artış olmayacak.
THY/ Teknik A.Ş ise her zaman ki gibi karda gözükmekte. Teknik A.Ş’nin hazır müşterisi THY oldukça zarar gösterileceğini sanmam. Teknik A.Ş’ nin gelirlerinin %80 veya %90 kadarı THY’den gelmekte. Bir cepten bir cebe giden para… Önemli olan, Teknik A.Ş’nin THY’nin dışında ne kazandığı ve Müşteri uçaklarından elde ettiği net gelir miktarı ? Bu soruyu Ahmet Karaman beye sormak lazım.
Ahmet Karaman’a sorulacak bir çok sorular. Bunlardan bir tanesi,Antalya’daki fuarda yaptığımız görüşmede bana yurt dışında açılacak hangarlardan bahsetmesi olmuştu.
Ahmet Karaman bey, sohbet ederken söylediği bu bilgiyi, laf olsun torba dolsun diye düşünüp mü salladı,yoksa bu düşünce hala bakimi?
Aslına bakacak olursak, bir şirketin karlılığını görüp de, aferin,bravo demek yanlış.
Çünkü,o şirket acaba aynı imkanlar ve iş gücü ile karlılığının ölçüsünü bilebilmek lazım. Aynı kapasitede bir başka MRO ile mukayese edilebilir. İşin doğrusu incelemek lazım. Belki de Teknik A.Ş nin kapasitesi çok daha fazla karlılık yapmaya müsait ama yönetimsel olarak yapamıyor da olabilir. (Önemli) 
Biz yine dönelim ana oyuncumuz THY’ye;
Genel kurul öncesi şimdiden bazı soruları belirlemek ve genel kurulda cevap verecek olanlara sunmak gerekir diye düşünüyorum. Benim niyetin üzüm yemek yani bağcıyı dövmek olmadığından, aman THY yönetimini bocalatayım diye bir düşüncem olamaz.
1- THY olarak, İstanbul Havalimanına taşınmanızdan sonra giderleriniz de artış olacağı kesin. Yeni meydanda artan giderlerle, THY bu ilk çeyrekteki finansalları ne kadar düzeltebilir?
Uzun taxi süreleri ile yakılan yakıt, artan yolcu vergisi, artan her türlü meydana ait giderler, yiyecek taşıması, personel taşıması vb….En az %30 havalimanı maliyetlerini artıracaktır. Kısaca,yeni meydana geçiş,THY’ye ne getirip ne götürecek birlikte göreceğiz.
2- Tabii ki  bir ikinci sorunda B737 MAX lar da … Ne olacak bu uçaklar. Hala netice yok. Siparişlerinizi durdurdunuz mu? Boeing’den tazminat almanız olası mı? Yerde yatan uçaklara ne demeli. Bu uçaklar öylesine duruyor sanmayın. Duran uçağın da bir dolu masrafı olur. En azından iş gücü kaybı yaratır.
Çünkü o uçaklara yerde iken yapılması gereken bakım uygulamaları devam ediyor olmalı. Bunlarda adam/saat in yanı sıra bir çok masraf açacak uygulamalar. Kısaca para para para...
Bu uçaklarda ki sorunlar %100 çözülmüş olmaz ise B planı olarak bu uçakları ne yapacaksınız? Onların yerine başka uçak siparişi veya kiralamayı düşünüyor musunuz?
3-Arnavutluktaki ortak olduğunu havayolu ile ilgili stratejik hedefiniz nedir? Bosna’daki batan havayolu projenizden sonra yine aynı denemeye  girmenizin mutlaka önemli bir nedeni olmalı. Bunu da merak ediyorum.
Neyse fazla detaylarla okurları boğmayayım. Kısmetse 31 Mayıs’da bu suallerin cevaplarını alıp sizlere sunacağım.
Şimdilik bu kadar yeter…
NOT/ 2018 yolcu sayısını 2017 yılı ile karıştırmışım. Özür dilerim.2018 yolcu sayısı 75 milyon 167 bin 807 kişi olarak 2018 faaliyet raporunda yer almış durumda.