Elon Musk’ın SpaceX şirketi, uzaya fırlattığı roketlerin ticari havayolu trafiğine etkileriyle gündemde. Roketlerin fırlatma ve iniş süreçlerinde oluşturduğu hava sahası kısıtlamaları, uçuş rotalarını değiştiriyor ve saatlerce süren gecikmelere yol açıyor. Havayolu şirketleri ve düzenleyici kurumlar, bu soruna sürdürülebilir çözümler bulmaya çalışıyor.
Qantas Havayolları’ndan Büyük Gecikmeler
Avustralya’nın ulusal havayolu şirketi Qantas, Güney Hint Okyanusu üzerindeki SpaceX roket faaliyetleri nedeniyle uçuşlarını 6 saate kadar ertelemek zorunda kaldı.
Qantas Operasyon Merkezi Başkanı Ben Holland, “Son birkaç haftadır, ABD hükümetinden aldığımız bilgiler doğrultusunda Johannesburg-Sydney uçuşlarında değişiklik yapmak zorunda kaldık,” dedi. Bu yalnızca Qantas’a özgü bir sorun değil. South African Airways gibi diğer büyük havayolu şirketleri de benzer gecikmelerle karşı karşıya.
SpaceX Fırlatmaları Havayollarını Zorluyor
SpaceX’in özellikle Starship roketleri, önümüzdeki dört yıl içinde yılda yaklaşık 400 fırlatma gerçekleştirmeyi hedefliyor. Bu yoğunluk, ticari havayolu şirketleri için ciddi bir lojistik ve mali yük oluşturuyor.
Örneğin, 2018 yılında bir Falcon Heavy roketinin fırlatılması sırasında 1.000 mil genişliğinde bir hava sahası kapatılmıştı. Bunun sonucunda:
- 563 uçuş ertelendi.
- Toplam 77 saatlik gecikme yaşandı.
- Alternatif rotalardan dolayı harcanan yakıtın maliyeti 300 bin dolar oldu.
En Büyük Sorun: Enkazın Belirsizliği
Roketlerin fırlatma sonrası oluşan parçaları, atmosfere girerek okyanusa düşüyor. Ancak bu enkazın ne zaman ve nereye düşeceği önceden net bir şekilde planlanamıyor. Bu durum, uçuş rotalarının anlık olarak değişmesine ve yolcu mağduriyetine neden oluyor.
Qantas yetkilisi Ben Holland, “Uçuş programlarımızı önceden değiştirmeye çalışıyoruz. Ancak son anda yapılan fırlatma planı değişiklikleri nedeniyle uçaklarımızı kalkışa hazırken durdurmak zorunda kalıyoruz,” açıklamasını yaptı.
FAA ve SpaceX: Yeni Teknolojilerle Gerilim Azaltılabilir mi?
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), roket fırlatmalarının ticari uçuşları minimum düzeyde etkilemesi için çalışmalarını sürdürüyor. 2021 yılında devreye alınan Space Data Integrator sistemi, roket fırlatma ve geri dönüş bilgilerini hızlıca paylaşarak hava sahasının daha kısa süre kapalı kalmasını sağlıyor.
Ancak SpaceX, bu düzenlemelerin yavaş olduğunu savunuyor. Şirketin Başkanı Gwynne Shotwell, “Regülasyonlar adil ve güvenli olmalı, ancak daha hızlı ilerlememiz gerekiyor,” diyerek FAA’ya hız çağrısında bulundu.
Havacılık Sektörünün Geleceği Tehlikede mi?
SpaceX’in uzay programları, havacılıkta büyük bir dönüm noktası yaratırken, ticari uçuşlar üzerindeki etkileriyle de tartışma konusu olmaya devam ediyor. Havayolu şirketleri ve düzenleyici kurumlar, inovasyon ve güvenlik arasındaki dengeyi bulmak için çaba gösteriyor.
