HAVACILIKTA UÇAK BAKIM VE ONARIM (MRO)

Sevgili okurlarımız.
Sizlere şimdiye dek yazdığım metinlerde; sürekli  geleceğe ışık tutan rakamlar ve öngörüler  ileterek, yükselen trendi ile en dinamik sektörlerden olan havacılık dünyasındaki gelişmeleri, yenilikleri somut bilgiler ışığında iletmeye çalışıyorum.

 
Bu kez konumuz; MRO (Maintenance, Repair and Overhaul)’lar. Şüphesiz daha geniş bir yazı konusu olabilecek ülkemizde ve dünyada MRO’lar konusu, bu dar alanda ancak genel değinmeler gündeme getirilebildi. Başka bir yazımızda belki bir daha aynı konuyu daha geniş irdeleme olanağı bulabiliriz.
***
 
Bugün dünya çapında 500’den fazla (Bakım Onarım ve Ağır Bakım)MRO kuruluşu; dünya havayollarında faaliyet gösteren  20 bine yakın uçağa hizmet veriyor. Bu uçakların güvenli operasyonlarını sağlıyor.
MRO şirketleri çoğunlukla ticari havayollarından oluşan müşterilerine hizmet vermekte, devlet ve savunma kuruluşları azınlıkta kalmaktadır. Havayollarının bakım harcamaları, havayolunun diğer harcamalarının toplamının %10 gibi büyük bir kısımını oluşturmaktadır.
MRO; uçuş güvenliği ve uçuş araçlarının mali değerinin korunması anlamına gelen bir bütün.Tüm dünyada, sözü edilen MRO şirketleri bugün için 60 milyar dolar büyüklüğünde bir ekonomik büyüklüğe sahip ve 2022 yılında bu rakamların 85 milyar doları aşacağı öngörülüyor.

 
Tüm dünyada varolan ve serviste olan MRO’lara bakıldığında; ABD bu pazarın %35’ini kontrol ediyor.  Avrupa %26, Asya-Pasifik %17 pazar payına sahip ve  kalan %20 de diğer şirketlere ve bölgelere dağılmış durumda. Bir diğer gerçek; yukarıda anılan bölgelerde, pazara hükmeden 10 global şirket, bu işten aslan payını alıyor.
 
AAR Corporation
Air China Technic / Ameco Beijing
Air France Industries KLM Engineering & Maintenance
Airbus
Boeing Company
British Airways Engineering
Delta TechOps
Fokker Technologies
GE Aviation
Hong Kong Aircraft Engineering Co. Ltd
Iberia Maintenance
Lufthansa Technik
MTU Maintenance
Rolls Royce Holdings PLC
SIA Engineering Company
SR Technics
ST Aerospace
TAP Maintenance & Engineering
Turkish Technic
United Technologies Corporation
 
Dünyanın önde gelen 20 MRO şirketi yukarıda listelenmiştir. Bu şirketlerin en büyükleri 3 ana MRO kabiliyetini (Ağır Bakım, Airframe ve Compenent) birarada sunabilmekte.
Motor Bakımı, global pazarda en büyük paya sahip:%35. Bunu %22 ile compenent ve %13 ile ağır bakım izliyor. Hat Bakım ise; modifikasyon, balans bakımları ile birlikte  %5’lik bir paya sahip.
MRO servis sağlayıcı firmalar 4 grupta kategorize ediliyor: 1-Sadece kendi bakımlarını yapanlar, 2- Kendi bakımlarını yapanlar ve aynı zamanda diğer müşterilerine hizmet verenler, 3- VIP Corporate (iş jetleri), 4- Bakım Hizmeti yanında aynı zamanda orijinal ekipmanlar da üreten bakım kuruluşları.(Kaynak: The World MRO Directory )
***
Geçtiğimiz yılı, Global MRO pazarı, küresel krizlerden, bölgesel savaşlardan ve ekonomik taleplerdeki daralmalardan dolayı dalgalanmalarla geçirdi. Kar trendlerinde önemli düşüşler yaşandı. Fakat, sektör son zamanlarda yeniden kendine gelme atılımlarıyaparak, özellikle Asya Pasifik ve Orta Doğu pazarlarındaki uçak taleplerinin ve filoların artması nedeniyle, gelecek on yıl için gelişmelere iyimser bakmaktadır.
Yukarıda önde gelen 20 MRO arasında Turkish Technic’in de sayılması, ülkemiz açısından sevindiricidir. Ve sanırım bu iyimserlik tablosundan onların payına düşen olacaktır.
***
 
Ülkemizde uçak bakım onarım işlerine ilgi, Osmanlı döneminde, 1912 yılında Mahmut Şevket Paşa’nın girişimleri ile  ilk kez Yeşilköy-Sefaköy yerleşimlerine yakın yerlerde 2 adet uçak hangarı- yapım atölyesi ile başlamıştır. Daha sonraları, Cumhuriyet yıllarında, Ankara Güvercinlik havaalanındafaaliyet gösteren Türkkuşu bakım hangarlarında uçak revizyonu işleri yapılmıştır
Daha ileriki yıllarda, 1953 yılında açılan Yeşilköy Havalimanında; aynı zamanda bakım hangarları da yer aldığı ve DHY (Devlet Havayolları’nın) DC3 uçaklarına bakım ve revizyon hizmetleri verdiği biliniyor.

Dünya havacılığındaki gelişmelere bağlı olarak gelişen havacılığımız ve  gereksinim duyulan bakım hizmetleri de paralel olarak gelişmiş  Turkish Technic dünya çapındaki sertifikasyonlara  FAA, JAA’lara en son da EASA sertifikasyonuna sahip duruma gelmiştir. Böylece Türk Havayolları, filosundaki tüm tip uçakların bakım ve revizyonlarını kendi yapar duruma gelmiş ve dünya pazarlarına da açılmıştır.
Bugün THY Teknik A.Ş. İstanbul Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçende,Ankara’da yer alan hangarları ve komponent atölyeleri ile 100’den fazla uluslararası müşterisine,sahip olduğu SHGM, EASA ve FAA yetki sertifikaları ve kalite belgeleri ile A’dan Z’ye ağır bakım, motor, APU, iniş takımları vs. hizmeti veren dünyanın önde gelen MRO merkezlerinden biri olma iddiasındadır. Teknik A.Ş. 3.000’den fazla nitelikli işgücü istihdam etmektedir. İştiraklerinden; Pratt & Whitney ortaklığıyla kurulan ve İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı’nda faaliyet gösteren TEC (Turkish Engine Company), CFM56 ve V2500 motorlarına bakım, onarım ve revizyon hizmeti vermektedir.
2008 yılında kurulan MyTechnic ise, dünyanın yalın olarak inşa edilen ilk bakım merkezi olma özelliğini taşıyor.  Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanında (SAW) yer alan tesislerde;  yerli şirketlerin uçakları yanında Avrupa, Rusya, Ortadoğu ve Afrika’daki havayolları için ideal bir partner haline gelmiştir. Şirket, 2010 Kasım ayında Hainan Group Co. Limited (HNA) firmasına katılarak, bir ortaklık olmuştur.

My Technic EASA (Part 145) yetkisini Ağustos 2008’de aldı. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından SHY/ JAR 145/EASA sertifikaları eş zamanlı olarak verilen ilk bakım merkezi olma özelliğine sahip. Bu yetkilere ek olarak, myTECHNIC ISO 9001, ISO 14001 ve OHSAS 18001 sertifikalarına sahip. Son olarak SHGM tarafından SHY/ JAR-147 bakım eğitim organizasyonu olarak yetkilendirilmiştir.
Görüldüğü gibi, global MRO marketindeki gelişmelere zamanında giriştiği yatırımlarla hazırlık yapmış görünen ve global pazardan pay alma beklentisi içinde olan, övünebileceğimiz özelliklere sahip MRO kuruluşlarımız var.  Bunlara bir özel kuruluş tarafından Isparta Havaalanınında açılan yeni bakım merkezi de eklendiğinde hiç de azımsanmayacak bir potansiyel var ülkemizde.
 
İlhan Özdemir
Ilhanozdemir52@yahoo.com