İnsansız Hava Araçları (İHA) tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de, birçok hukuki boşluğa rağmen, hızla gelişen bir teknoloji. Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde İHA’ların kullanımı düzenleyen kurallar üzerinde çalışan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, son halini verdiği İHA talimatnamesini resmen açıkladı.
Konuyla ilgili olarak Al Jazeera’ya konuşan Sivil Havacılık Genel Müdürü (SHGM) Bilal Ekşi, çalışmanın yasaklama değil, düzenleme odaklı olduğunu söyledi:
“Biz İnsansız Hava Araçları (İHA) ile ilgili 2013 yılında bir talimat yayımlamıştık. Ama o talimatımızı o günkü koşullarda yayımlanmış ve bugün sınırlayıcı bir hâl almış durumda. İnsanlar da İHA’ları kullanırken bu kurallara uyumda zorlanıyordu. İHA’ların teknolojisi çok çabuk gelişiyor. Dünyada pek çok ülkenin yasası bu teknolojinin gerisinde kalıyor. Bir taraftan bu teknolojinin önünü açmak gerekir. Çünkü çok güzel kullanım alanları var. Bir taraftan da uygunsuz kullanımını da önlemek gerekiyor. Bizim de bu mevzuatta yaptığımız tam da bu.”
Yeni teknolojiye, yeni kural
SHGM, yeni İHA talimatnamesini internet sayfasından yayımladı. Yeni yasal düzenlemenin getirdiği en önemli yenilik kayıt zorunluluğu. Buna göre İHA sahipleri SHGM’nin iha.shgm.gov.tr adresine girip sahip oldukları hava aracını kaydedecek. Sistemin kayıt sonrası verdiği numara İHA’nın plakası yerine geçecek ve ihtiyaç halinde yetkililer bu numara ile aracım pilotuna ulaşabilecek.
SHGM Bilal Ekşi, güncel İHA talimatnamesinin amatöre pilotları desteklediğinin altını çiziyor.
Talimatname İHA’ları ağırlıklarına göre dört sınıfa ayırıyor. Buna göre 500 g ağırlığa kadar olan İHA’ların kayıt altına alınmasına gerek yok. 500 g – 4 kg arsındaki ağırlıklarda İHA’ların H0, 4 kg – 25 kg arasında daH1 sertifikası alması gerekiyor. H2 ve H3 sertifikalarını gerektiren 25 kg – 150 kg ve 150 kg üzeri ağırlıktaki İHA’lar ise helikopter gibi değerlendirilip, gerçek uçuş eğitimi gerektirecek.
Yasak bölgede uçana 17 bin TL ceza
Talimatname, amatöre ve profesyonel pilotların İHA’ları uçuracakları alanları da düzenliyor. Buna göre H0 ve H1 sertifikalı amatöre pilotlar İHA’larını en çok 120 metre yüksekliğe kadar uçurabilecek. Pilotlar görüş alanlarında olacak şekilde, 500 m mesafede uçuş yapabilecek. İHA’lar, mal ve can güvenliği için insan ve binalara en çok 50 m mesafede uçurulacak.
Yeni düzenleme ile İHA’ların hapishane, stat, askeri tesis gibi alanların üzerinde uçuşu yasak. Havalimanı ve havaalanlarının 9 km yakınında İHA’ların uçurulmasına da izin verilmeyecek. Bu kurallara uymayan kullanıcılar hakkında hapis ve 17 bin Türk Lirası para cezası ön görülüyor.
“Genç havacıları destekliyoruz”
Amatör kullanıcılar için kayıt işlemlerinin pratik hale getirildiğinin altını çizen Sivil Havacılık Genel Müdürü Ekşi, yasanın havacılığa gönül veren gençlerin bu dünyaya ilk adımını kolaylaştırır nitelikte olduğunu söyledi:
“İHA’lar havacılığa ilk adım. Biz bunları kullananlara pilot diyoruz. Gençler İHA’lar sayesinde havacılık dünyasına adım atıyor. İHA 1 sınıfı bir araç kullanacaksanız minimum 15 yaşında olmanız gerekiyor. Velinizin de izni olması lazım. 4 kg’a kadar yine 12 yaşından büyükler de kullanabilir ama velisinin taahhüdünün bulunması lazım. Velilerini bu sistemin içine katarak onlara da sorumluluk veriyoruz.”
Mehmet Öztekin, yeni İHA talimatnamesinin hazırlanmasına katkıda bulunan model uçak pilotlarından.
SHGM, düzenlemeyi modelcilerle yaptı
SHGM, 2013 yılında İHA’ların kullanımını düzenleyen ilk yönetmeliği çıkardı. Teknolojinin gelişmesi ile İHA’ların menzilinin, gücünün ve yeteneklerinin artması yasal boşluklara neden olmaya başlayınca çalışma başlatılmıştı. Çalışmanın hazırlanırken SHGM model uçak tutkunlarının görüşüne de başvurdu.
SHGM’nin çalışmalarına dışarıdan katkı sunanlardan biri de Mehmet Öztekin. Türkiye’de kumandalı uçaklarla profesyonel görüntü çekme konusunda öncülerden olan Öztekin, aynı zamanda ödüllü milli modelci. Gençlik yıllarından beri kumandalı uçak, helikopter uçuran Öztekin, İHA’lara hobi olarak uçuran amatöre pilotların da havacılığın ciddiyetini içselleştirmeleri gerektiğine inanıyor:
“Tabii ki cihazlar oldukça sempatik. Tamamen bir oyuncak mantığıyla bakanlar da var. Oyuncak mantığında bakan kişilerden profesyonel olarak bir operasyon bekleyemezsiniz. Tamamen şakalaşmaya odaklı da uçurabilirler. Ciddi uçurmalarını bekliyoruz bu kişilerin. En azından bu cihazların verebileceği zararlara vakıf olurlarsa uçurmaları, ya da bir faaliyet yapmaları, ya da bu hobiyi devam ettirmelerinin daha disiplinli olabileceğini düşünüyoruz.”
Öztürk, yeni düzenleme ile amatör ile profesyonelin ayrı tutulduğunu hatırlatarak bunun hem model meraklıları hem de kendisi gibi profesyoneller için büyük kolaylıklar getirdiğini düşünüyor:
“Şimdi herkes havadaki yerini ve haklarını bilecek. Hangi İHA’nın nerede uçacağı belirlenmiş olacak. Kalabalık yerlerde, hiç bir denetim ve kayıt olmadan uçurulan İHA’lar kötü bir olaya karıştığında onu kullanan değil model uçak camiası zarar görüyordu. Bizim sosyal medyada da örgütlü bir topluluğumuz bulunuyor. Şu ana kadar hiç bir sorun yaşamadık. Sorun çıkaranları da teşhir ediyoruz. Bu bizim oto kontrol sistemimizdi. Yasanın çıkması ile bu durum devlet tarafından düzenlendi. Profesyonel iş yapanlar da sorumluluklarını, sınırlarını ve çekim izni için kime başvuracağını bilecek.”
Kaynak: Al Jazeera
