Davutoğlu, 80 yıl önce yerli uçak yapan Nuri Demirağlar’ın, Vecihi Hürkuşlar’ın tek parti (CHP) iktidarı tarafından engellendiğini de iddia ederek onlardan geri kalmamak için yerli ve milli hamle başlattıklarını heyecanla dile getirmişti.
Bundan 8 yıl önce, yani 2015 yılında, şimdilerde muhalefet liderlerinden olan, zamanın Başbakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu, Türkiye’nin yerli ve milli yolcu uçağı müjdesini vererek, bu işin başarılacağını inandırıcı bir ses tonuyla dile getirmişti. Alman Daimler Benz’in artık üretilmeyen Dornier uçağının marka hakları alınarak TRJ-329 adıyla hayal edilen uçak afişlerle tanıtılmıştı.
Davutoğlu, 80 yıl önce yerli uçak yapan Nuri Demirağlar’ın, Vecihi Hürkuşlar’ın tek parti (CHP) iktidarı tarafından engellendiğini de iddia ederek onlardan geri kalmamak için yerli ve milli hamle başlattıklarını heyecanla dile getirmişti.
Uçak nasıl yapılacak, kimlerden destek alınacak, nasıl yerli ve milli olacak tüm bu sorulara makul cevap veren yoktu.
“Yerli Yolcu Uçağı” veya “Bölgesel Yolcu Uçağı” adı verilen uçakların üretilmesi için, CHP Genel Başkanı ve Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu’nun seçim kampanyası sırasında “Atatürk Havalimanı’nda milli havacılık ve uzay merkezi projesi için görüştüm” dediği Amerikan SNC (Sierra Nevada Corporation) adlı şirketle (Fatih ve eşi Eren Özmen’e ait) iş birliği yapılacaktı. Yani bu durumda üretilecek uçakların tamamen yerlilik ve millilik gibi özelliği olmayacaktı. Yerli olarak, sadece Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TUSAŞ), Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş (STM), Aselsan, TEI, Havelsen, TCI gibi şirketlerin desteği ve katkısı olacaktı. Tasarım ve üretim hakkı SNC’de olan 64 kişilik bu uçağın tasarım hakkı daha sonra Türkiye ile ortaklaşa paylaşılacaktı. Dünya genelinde sayıları 200’ün altına düşen bu uçakların tasarımını SNC’nin Amerikalı ve Türk mühendislerimiz ortak yapacaktı. Uçak üretimi için yeni bir tesis kurulacak, EASA (Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı) sertifikası alınması için de SNC’nin yan şirketlerinden destek alınacaktı.
Aradan çok geçmeden Davutoğlu’nun Başbakanlık görevi sona erdi, yerli ve milli yolcu uçağı hamlesi de böylece bir daha gündeme gelmedi ve kapanıverdi.
Kılıçdaroğlu’nun SNC ile görüştüklerini belirtmesinden sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu şirketi kastederek “SNC adlı şirketle biz de görüştük. Sonrada
ortadan kayboldular” mealinde bir sözle bu konunun kapandığını vurguladı.
Biz zamanı boşa harcayıp, hiçbir adım atamazken, bizimle aynı tarihlerde (yarı) yerli yolcu uçağı yapmak için çalışmaya başlayan Çin Halk Cumhuriyeti’nin C-919 tipi uçağı ilk seferini yaptı bile.
Boeing 737 ve Airbus 320 muadili olarak tasarlanan ve devlete ait Çin Ticari Uçak Şirketi (COMAC) tarafından geliştirilen uçaklarda General Electric ve Honeywell gibi ABD şirketlerinin desteği olduğu için o da tamamen yerli özelliğe sahip değil.
Geride kalan seçim kampanyasında özel Baykar şirketinin ve devletin TUSAŞ, ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN gibi kuruluşlarının havacılık ve savunma sanayiindeki değişik amaçlara yönelik yeni üretimleri peş peşe gündeme getirilirken, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil’in yerli ve milli yolcu uçağı projesine hazır olmadıklarını belirtmesi seçim tantanası nedeniyle tabiri caizse kaynadı gitti. Seçim bitti, yerli ve milli yolcu uçağı gibi çok önem verildiğini sandığımız proje tekrar rafa mı kaldırıldı, yoksa hiç indirilmemiş ve gündeme gelmemişti doğrusu bu hiç bilinmiyor.
Dünyanın en büyük 100 havacılık şirketi arasında gösterilen Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, Türk savunma sanayi bünyesinde Milli Muharip Uçak, Hürjet, Atak-2, Anka, Aksungur, Hürkuş, Gökbey gibi bir dizi proje yürüten TUSAŞ’ın yakın zamanda yerli yolcu uçağı projesini gündemine almayacağını bu konuda ancak önümüzdeki beş yıl içinde hazır olacaklarını bir müjde(!) gibi açıklaması Türkiye’nin teknik ve mali olarak buna hazır olmadığının bir delili olabilir mi? Yani bu sözler, malumun ilanı mı?
Mutlu yarınlar Türkiye’m…
musaalioglu@gmail.com
————————————————————
IATA’nın Genel Kurulu yarın başlıyor
Dünya Hava Taşımacılığı Zirvesi İstanbul’da
Dünya havacılık sektörünün en önemli sivil toplum kuruluşu olan Uluslararası Hava Taşıyıcıları Birliği, IATA’nın (International Airline Transport Association) 79’uncu Yıllık Genel Kurulu ve Dünya Hava Taşımacılığı Zirvesi yarın İstanbul’da başlıyor.
Başkanlığını Pegasus Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Tevfik Nane’nin yaptığı ve merkezi Kanada’nın Montreal kentinde olan IATA, dünyanın ilk uluslararası tarifeli seferlerinin yapıldığı 1919 yılında Hollanda- Lahey’de faaliyete geçen Uluslararası Hava Trafik Birliği’nin yerine, 19 Nisan 1945’de Havana’da (Küba) kuruldu.
IATA, uçak yolcularının yararına, emniyetli, güvenilir ve ekonomik hava hizmetlerini teşvik etmek ve havayolu şirketleri arasında iş birliğini sağlamak amacında olan önemli bir kuruluştur.
Kurulduğunda IATA’nın birçoğu Avrupa ve Kuzey Amerika’dan olan 31 ülkeden 57 üyesi vardı. Şu anda ise bu yıl üye olan 14 şirketle birlikte120 ülkede 304 üye şirketi bünyesinde barındırmaktadır. IATA, üyeleri ve 400’ü aşkın stratejik ortağıyla havayolu sektörünü temsil etmek, yönlendirmek ve hizmet misyonu üstlenmiş köklü kuruluştur. Dünya havacılığının en önemli kuruluşu olan IATA’nın İstanbul Bomonti Hilton Otel’de yarın (5 Haziran 2023) başlayıp 6 Haziran’da sona erecek olan bu önemli toplantısına, 50’ye yakın ülkeden resmi ve özel sektör mensubu 500’ü aşkın havacılık profesyoneli katılacak.
Pegasus Havayolları ana ev sahipliğinde ve AnadoluJet’in katkılarıyla yapılan bu toplantının altın sponsorluklarını Airbus, Boeing ve GE Aerospace yapıyor.
Havacılığın kalbinin İstanbul’da atacağı bu toplantının ana başlıkları şöyle;
• Önemli sektör konularıyla ilgili panel tartışmalarının yanı sıra CEO İçgörü Paneli
• Sektörün ekonomik görünümü
• Sıfır atık kabini elde etmek, Sürdürülebilir Havacılık Yakıtlarını (SAF) finanse etmek ve iklim değişikliği üzerindeki CO2 dışı etkileri ele almak dahil olmak üzere sürdürülebilirlik
• Verilerle ilgili zorluklar ve fırsatlar
• 2022 operasyonel zorluklarından çıkarılan dersler
• Çeşitlilik ve kapsayıcılık ve 2023 IATA Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Ödüllerinin sunumu
• Doğal afet yardımı çabalarında havacılığın rolü
Zirvede ayrıca Pegasus Havayolları Genel Müdürü Güliz Öztürk bir basın toplantısı düzenleyecek.
