ULUSAL HAVACILIK İÇİN BİR GEREKSİNİM:
HAVA ARAÇLARI BAKIM YÖNETİMİ ENSTİTÜSÜ
Dr. R. Haluk KUL
Türkiye Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren hava araçlarının uçuşa elverişliliğinin idamesi için uygulanması gereken bakım faaliyetlerinin, bakım faaliyetlerinin gerçekleştirileceği kuruluşların, bu kuruluşlarda çalışacak uzman personelin çalışma esasları hem uluslararası hem de ulusal otoriteler tarafından belirlenmiştir ve uygulanmaktadır. Ancak hava araçlarının hemen hemen hepsi yurt dışından ithal edilmektedir. Hava araçlarının düzenli bakım işlemlerinin ne olacağı, nasıl yapılacağı ve hangi aralıklarla yapılacağı ise üretici firmalar tarafından yayımlanan Hava Aracı Bakım El Kitabı (AMM) ve Bakım Planlama Dokümanı (MPD( gibi belgeler ile belirlenmektedir. Ulusal havacılık açısından yerli ve milli üretim olan bir hava aracının bakım yönetimi dokümantasyonunun nasıl olacağı konusunda ortak bir yaklaşıma ihtiyaç vardır.
Hayatımızın her evresi için faaliyetlerimize temel olan kavramlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
- Gerekçe.
- Amaç
- Hedef
- Beklenen Ürün
- İzlenecek Yol
Gerekçesi belirlenmemiş amacın nirengi noktası yoktur. Amacı bilinmeyen hedefin de referansı bulunmamaktadır. Gerekçe ve amaçtaki değişimleri fark edemeyenler hareket halindeki bir gemiye geçmişteki bir konumuna göre yanaşmaya çalışan bir sandal gibi davranır. Hedefler ise beklenen ürüne yol gösterir. Beklenen ürün belirlendikten sonra da izlenecek yol belirlenmelidir. İzlenecek yol, çok uzun vadeli eylemler için stratejik planlara göre düzenlenir. Stratejik planlar ise orta vadeli projeler ile gerçekleşir. Projelerde başarılı olmak için kısa vadeli görevleri yerine getirmek gereklidir.
Bu hiyerarşik yapı içinde bir hava aracına sahip olmak hedef olarak değerlendirilebilir. Hava aracının uçuşa elverişliliğinin idamesi ise beklenen üründür. Hava aracı bakım kuruluşlarında ve havayollarının teknik müdürlüklerinde Bakım planlama mühendislerinin ve hava aracı bakım teknisyenlerinin bütün çabası da bunu sağlamaktır.
Uçuşa elverişliliğin idamesi için AMM ve MPD gibi dokümanlar izlenecek yolları belirtmektedir.
Sorun bu noktada belirmektedir:
Ülkemizde yurtdışındaki üreticilerin ürettiği ve neredeyse “nasıl belirlendiği belli olmayan usullerle oluşturulmuş” AMM ve MPD’ye göre bakım işlemleri yapılmaktadır. Ancak biz bu iki belge ile sadece ne yapılması gerektiğini biliyoruz? Neden bu şekilde, neden bu aralıklarla yapıyoruz sorularının yanıtını nasıl vereceğimiz çok net değil. AMM ve MPD bize yalnızca “İZLENECEK YOL” sorusunun kısa ve orta vadeli yanıtlarını vermektedir.
Ulusal bağlamda bilim ve teknoloji açısından tasarlanacak ve üretilecek bir hava aracının AMM ve MPD’sini nasıl yazmalıyız? Bu konuda ortak bir bilgi platformu olmalı ve bu bilgi platformu ile uzmanlar yetiştirebilmeyiz.
Bu yazıda bir “HAVA ARACI BAKIM YÖNETİMİ ENSTİTÜSÜ” kurulmasını önermekteyim. Uzak veya yakın gelecekte tasarlanacak ve üretilecek bir hava aracında hangi gerekçeler ile hangi bakım işlemlerinin hangi ölçütlere göre ve hangi aralıklarla yapılması gerektiğini belirleyecek usulleri oluşturan ve bunun için teknolojik alt yapıyı meydana getiren bir kurumun son derece önemli olacağını düşünmekteyim.
Hangi bakım faaliyeti yapılmalıdır? Nasıl yapılmalıdır? Bir komponentin değiştirilmesi için uçuş saati mi, iniş kalkış sayısı mı, takvim mi ölçüttür? Buradaki periyot değeri ne olmalıdır? Bunlar nasıl dokümante edilmelidir?
Bu gibi soruların yanıtını verecek bir örgütlenmeye ihtiyacımız vardır.
“HAVA ARAÇLARI BAKIM YÖNETİM ENSTİTÜSÜ” kurulması konusunda kavramsal tartışmaların başlatılması ve bir kurumsallaşma projesinin başlatılmasını son derece yararlı ve gerekli buluyorum.
Saygılarımla.
Ulusal havacılık için masaya yatırılması gereken daha önem öncelikli hususlar olduğu düşüncesindeyim.
Teknisyen olmak isteyen eğitimsiz yabancı dili yetersiz bir sürü insanı Sefa köyde bir otel de toplayıp 5000 bin Euro’ya easa lisansı ve kursu veriyorlar limited şirketi kurmuşlar easa 147 si olan bir Arap ve iki teknisyen hem vergi kaçırıyorlar hem sektörü sekteye uğratıyorlar THY bunlarla iş yapıyor easa ve Türk shgm buna göz yumuyor
Kıymetli okurlarım,
Katkılarınız için teşekkür ediyorum.
Burada bahsedilen şey EASA PART 25 içinde belirtilen ve aşikar olan hususlar (tacit knowledge) dışında zihinlerde olan, hava aracı üreticilerinin ya da parça üreticilerinin kurumsal belleklerinde tutulan ve teknoloji transferi kapsamında kullanıcılarla paylaşılmayan örtük hususları (implicit knowledge) elde etmektir.
Bu konuda askeri havacılığı ayrı tutarsak ve hatta kapsamı daraltırsak daha basit hava araçları için genel havacılık faaliyetlerinde kullanılmak üzere bazı tasarımlar yapsak ne gibi ölçütlere göre bakım kalemlerini oluşturacağız?
Buradan elde edeceğimiz bilgiyi nasıl ulusal bir bilgi tabanında kaydedip geliştirebileceğiz?
Bunlar konusunda bir tefekkür halindeyim.
Örneğin günün birinde bir hava aracı üretirsek bunun başlangıç sürümüne yönelik AMM, MPD, MEL dokümanlarını yazmak için hangi usulleri kullanacağız? Bütün bunları nasıl dokümante edip ilgili paydaşlara ileteceğiz? Nasıl geliştireceğiz?
Saygılarımla.
Hocam zaten böyle bir organizsyonu örn easa part 25 e göre uçak tasarlayıp onaylatmak isteyen tüm üreticiler yapmak zorunda. Adı da maintenance steering group. Biz uçak imalatını inşaat gibi görüyoruz halbuki %90 process bilgisayarda tamamlanıyor. Fiziki dünya için testler kalıyor. En zoru da el kitaplarının hazırlanıp onaylatılması. Bademler bilmez bu süreçleri seatle da yiyip içip geri dönerler. Hele bir uçak üretmeyi kafaya koyalım söylediğiniz süreç zorunlu olarak karşımızdadır. teklifiniz “uçağın kanatları da olsun” demekle aynı şeydir. Saygılar…
Doğru ve gerekli bir tespit.Yaptık oldu yaptık uçtu ile iş bitmiyor.Uçuşa elverişlilik ve sürdürülebilirlik yapmaktan/uçurmaktan daha önemli.Bu konuda söz ve yetki sahibi olunması için AR-GE ve tecrübe çok önemli.Test lab./Malzeme ömür/saat verileri gibi temel kriterlerin sağlanması lazım…Bans sorarsanız yapılabilir mi ? Evet, fakat şu anki yaptım oldu/dünya bizi kıskanıyor/ biz en iyisini yaparız/ 80 küsur senedir yapılanları inkar eden bir devlet kafası ile değil tabii ki
Hocam siz oyle diyorsanız, gereklıdır katılıyorum.