Geçtiğimiz hafta F-35A Lightning II uçağının fırlatma koltuğunda tespit edilen sorun, binlerce uçağın hangara çekilmesine sebebiyet verdi.
Geçtiğimiz haftalarda ABD Ordusu, fırlatma koltuklarında tespit edilen bir sorun nedeniyle F-35 savaş uçaklarının uçuşlarını durdurma kararı almıştı. Uçaklarda yapılan incelemeler sonrasında ABD’li askeri yetkililer, bir F-35 uçağının fırlatma koltuğunda buldukları hatanın diğer uçaklarda da çıkabilmesi ihtimaline karşı uçuşların durdurulduğunu açıkladı. Ancak yetkililer bahse konu hatanın, başka uçaklarda bulunup bulunmadığı açıklanmadı.
F-35 savaş uçaklarının fırlatma koltuklarındaki problem, Nisan ayında Utah’daki Hill Hava Üssü’nde yapılan rutin bakım sırasında bir F-35A uçağında fark edildi. Rastgele birkaç uçağın daha kontrol edilmesinin ardından aynı sorununun bulunduğu başka bir uçakta karşılaşılmadı ve uçakların uçuşa devam edebileceğine karar verildi. Temmuz ayına gelindiğinde ise F-35 Program Ofisi, bütün F-35 uçaklarında kontroller yapılması için uçuşların durdurulması talimatını verdi.
Fırlatma koltuklarında bulunan problem, koltuğun uçaktan fırlamasını sağlayan patlayıcı kartuşlarda bulunan bir üretim hatasından kaynaklanmaktaydı. Bir bakım görevlisinin uçak üzerinde yaptığı inceleme sırasında, kartuşun olması gerekenden daha hafif olduğunu söylemesiyle sorun fark edildi. Kartuşlar içerisinde, olması gereken patlayıcı miktarında ve kartuşun ateşlenmesini sağlayan magnezyum tozunda eksiklik bulundu.
Takip eden aylarda, fırlatma koltuğu üreticisi Martin-Baker bir kalite güvence kontrolü yaptı ve üretim hattının hatalı kartuşlar ürettiğini tespit etti. Şirketin sorunu ne zaman fark ettiği veya askeri müşterilerini ne zaman uyardığı belli değil. Yetkililer, kartuşlardaki sorunun bazı üretim serilerinde oluştuğunu belirtirken o serilerde kaç kartuşun üretildiği ve kaç uçak üzerinde kullanıldığını söylemeyi ise reddediyor.
Kartuşlarda bulunan problemden sonra F-35 savaş uçağı filosunun büyük bölümünün kartuşları ve fırlatma koltukları, bakımdan ve incelemeden geçirildi. Bazı uçaklar kademeli olarak uçuşlara geri alındı. Resmi olmayan kaynaklara göre toplamda 2700 adet fırlatma koltuğu kartuşu test edildi ve sadece 3 adet kartuş testten geçemedi.
Problem Sadece F-35’te Değil
Hatalı üretilen kartuşların etkilediği tek uçak F-35 değil. ABD Donanması’na ait F/A-18B/C/D Hornet ve F/A-18E/F Super Hornet savaş uçakları, E/A-18G Growler elektronik harp uçakları ile T-45 Goshawk ve F-5 Tiger II eğitim uçakları da bu sorundan etkilendi. ABD Donanması, uçaklarını hızlıca kontrol ederek büyük kısmını tekrardan uçuşa hazır hale getirdi.
ABD Hava Kuvvetleri’nin Hava Eğitim Komutanlığı’nın envanterinde bulunan T-6A Texan II ve T-38C Talon eğitim uçaklarının da bu hatadan potansiyel olarak etkilenebilmeleri sebebiyle 27 Temmuz’da uçuşlarının durdurulduğu açıklanmıştı. 300 civarı uçak üzerinde gerekli kontrolleri yaptı. T-38 filosunun %40’ının ve T-6 filosunun %15’inin bu kontrolden geçtiği söylenmekte, kalan uçaklar ise rutin uçuşlarına devam etti.
İngiliz Hava Kuvvetleri de fırlatma koltuklarıyla ilgili güvenlik endişeleri nedeniyle Red Arrows Akrobasi Timi uçaklarının ve Typhoon savaş uçaklarının “hayati olmayan” uçuşlarını durdurma kararı almıştı. NATO, fırlatma koltuğu sorununun uçaklarını nasıl etkilediğine ilişkin sorulara yanıt vermedi. Ancak Martin Baker sözcüsü Steve Roberts, kartuş probleminin F-35 haricindeki uçakları etkilemeyebileceğini söylemişti. F-35 haricinde dünya çapında hiçbir uçak üzerinde benzer bir kartuş probleminin yaşanmadığını da belirtti. (savunmasanayist)
