Rusya’da kiralık olarak uçan İrlandalı kiralayan şirketlere ait uçaklar, Rusya’ya yönelik yaptırımlar nedeniyle sahipleri tarafından geri alınma zorunluluğu çıktı. Kiraya verenlerin Rusya’da yüzlerce uçağı var ve şimdi yasal olarak sahip oldukları uçakları oradan geri almak gibi muazzam zor bir görevle karşı karşıyalar. Ancak hava sahası yasakları varken, uluslararası hukuku ihlal ettiği görülen Rusya’dan uçaklarını nasıl geri alacaklar?
Batılı ülkelerin hükümetlerinin uyguladığı yaptırımlar Rusya’yı çok etkiledi. Sadece Rus havayolları Avrupa, Kanada ve ABD hava sahasından men edilmekle kalmadı, aynı zamanda uçak üreticileri Airbus, Boeing ve Embraer ülkeye parça ve uçak tedarikini de durdurdu.
Yaptırım kararları, AerCap ve SMBC Aviation gibi büyük havacılık kiralayanlarının uçaklarını Rusya’dan çıkarmak için sadece 30 günleri (28 Şubat’tan itibaren) olduğu anlamına geliyor. Bu nedenle, kiralama sözleşmelerinin 28 Mart’a kadar feshedilmesi gerekiyor.
Sonuç almak için 30 gün gibi çok az zamanı olan kiraya verenler, uçaklarından birkaçını Rusya dışında ele geçirmeyi başardılar. Ancak, yurtdışında sadece 2 uçağa el konulduğu doğrulandı:
1-Pobeda B737-800 İstanbul’da VQ-BTC tescil isimli uçak İrlanda Avolon firmasına ait.
2-Nordwind B777-300ER México City’de VP-BJP tescil isimli uçak ABD Aircastle’a ait.
Kiraya verenler, Rusya’da mahsur kalan milyarlarca dolar değerindeki uçakları ile inanılmaz derecede zor bir noktada kaldılar. New York Times’ın belirttiği gibi, kiralanan uçakların ülkelerine geri gönderilmesi normalde genellikle yıllar öncesinden planlanıyor.
Rusya ile AB, ABD ve Kanada arasındaki karşılıklı hava sahası kapatmaları, uçakların uçmasını engelliyor.
Ayrıca, siyasi faktörlerin dışında, etkilenen havayollarının arıza ve bakım nedenleriyle kiralık uçakların orijinal motorlarını değiştirmiş olabileceği ve duruma başka bir teknik karmaşıklık eklenmiş olabileceği de kaydedildi. Sahibine geri verilecek uçaklar, ilk kiralandıkları zaman üzerlerinde var olan motorları ile geri verilmesi zorunludur.
Ishka’nın danışmanı Paul O’Driscoll, Times’a verdiği demeçte, Rus havayollarının sözleşmeler iptal edildikten sonra kira ödemeleri yapmak veya uçaklara bakım yapmak zorunda kalmayacaklarını söyledi. Kısa vadede çok düşük bir kurtarma şansıyla bazı uçakların Rusya’da mahsur kalma olasılığının çok yüksek olduğu oldukça açık.
Rus hükümeti, havayolunun kiralık uçaklarını satın alamayabileceğini ima ederek, mali yaptırımların ve yurtdışındaki Rus döviz rezervlerinin dondurulmasının hükümetin böyle bir şey yapmasını engelleyebileceğini kaydetti. Sonuç olarak, uçakların sahiplerine herhangi bir tazminat ödemesi yapmadan kamulaştırılabileceği öne sürüldü.
Ukrayna’daki çatışma diplomatik olarak çözülebilseydi, tüm bunlar teorik olarak ortadan kalkardı ama artık çok geç. Rusya, Ukrayna’ya ordusuyla girdi ve yakarak, yıkarak, öldürerek ilerlemeye devam ediyor.
Uçak Kazası Raporu televizyonda dizi olarak yayınlanırken bizim raporu gizlememiz ne kadar mantıklı. “İlgisi olan görebilir”, yani görmek için ilgimi ispat etmem gerekiyor; bu kazalardan ders almam gerekmiyor, aynı yanlışları yapmamın önü açılıyor! Özellikle yönetim hatalarını, yanlışları gizleyelim ki başka kazalar da olsun. Liyakatsizliğe ödün verelim, legal ama uygun olmayan işler yapılsın, vs. vs. Bu raporların herkese açık olması gerekir.