Seversiniz sevmezsiniz ama hava taşımacılığında uçak yemekleri önemli bir yer tutar, ilk başlangıç tarihi olan
1919’dan beri.
Havada; ilk sıcak yemek servisi 1936’da United Airlines’da verildi.
1950’lerde Masa örtüsü ve gümüşlere geçtiler.
Düşük maliyetli taşıyıcılar, bütçelerinde ikrama yer ayırdılar. 1965’de Hollanda’nın bayrak taşıyıcısı KLM (Hollanda Kraliyet Havayolları) kendi mutfağının menülerini sundu, her gün yerde binlerce yemek hazırlanıyordu. Çalışmalar 3 aşama halindeydi.
İlk kategori; yolcular için battaniye, çatal/kaşık/bıçak ve cam eşyaların tedariki oldu.
İkinci kategori; değişen yolcu sayısına göre hazırlanan yemekler ve bozulabilir gıda ürünleri.
En son kategorideki özel hazırlık; spesifik diyet istekleri ve bebek yemeği.
Yolcular, rezervasyon öncesinde tercihlerini belirtiyorlar ve istekler mutfaklara iletiliyordu.
Sivil havacılık ikram hizmetlerine KLM’in yanısıra 20 havayolu daha başladı.
1965’deUçak yolcularına her gün on binlerce yemek hazırlandı. Bunların içinde; hamur işleri, kızarmış soğuk tavuk, haşlanmış yumurta ve pastalar vardı. Arzu edenlere *kosher tabakları servis ediliyor ve günde 15.000 tabak-çanak yıkanıyordu.
Sonra gökyüzünde rekorlar kıran *Concorde sahnedeki yerini aldı.
1969’da British Airways ve Air France;uçuşlarında şampanya,havyar,
kaz ciğeri ve *trüf ikram ederek yolcuların gözlerini kamaştırdı.
İlk Uçak Menüsü
1919 Ekim’inde; Handley-Page uçak firması Londra’dan Paris’e uçuşunda ilk ikramı başlattı. Paketler önceden hazırlanmıştı. Yolcular sandviç ve meyve seçeneklerinden seçim yaparak 3 shilling(15 p) ödediler.
Yiyeceklerin Sunumu
PanAm’ın görkemi ile 1950’ler ve 60’lar havada seyahatin altın çağı kabul edilir.
Aynı anda; 4 galley’de yiyecekler 5 dakikada fırınlarda pişirilirken/ hazırlanırken tarif ediliyor.
O günlerde uçaklarda bir şef yoktu. Her gün binlerce yemek yerde hazırlanıyordu.
Rehberli Turlar
1919’da kurulan Amsterdam Schiphol Havaalanı KLM’in ana üssüydü. Havaalanı mutfakları, uçuş menülerinin hazırlanmasında uluslararası ödüller almıştı.
Havada sunulan binlerce yemeğin, nasıl hazırlandığını gösteren ilginç bir Schipol turu düzenlendi.
Büyük Temizlik
KLM’in magazin dergisi Wolkenridder’in eski bir sayısına göre; 2012 yılında 25.8 milyon yolcu ile karşılaştırıldığında çok olmasa da 1964-1965 mali yılı içinde havayolunun 1.6 milyon yolcusu vardı.
Sonra Ne Oldu
1970’lerde bilet fiyatlarının dramatik şekilde düşüşü ve havayolu kısıtlamaları ile birlikte servis ve yiyecek bütçesi darbe aldı.
Bu olay, 1971 yılında dünyanın ilk düşük maliyetli taşıyıcısı SouthwestAirlines’ı etkiledi.
1973’de Fransız havayolu Union de TransportsAériens/UTA French Airlines RaymondOliver’in (Paris’deki ünlü restoran Le GrandVefour’ın sahibi ve şefi) profesyonel tavsiyesi ile menülerde yeni tasarımlara gitti.
Tüm havayolları 30.000 feet’de yeniden ısıtıldığında tadını koruyan yiyecekleri sunmaya başladılar.
2001’de 11 Eylül trajedisinden sonra, havayolları plastik çatal/kaşık/bıçak takımlarını tercih etti.
2006’da bir başka bomba patlamasına karşın, daha sıkı düzenlemelere gidildi. Uçuşlarda 100 mm. Fazla sıvılar yasaklandı.
Yolcular havaalanından ya da uçaktan pahallı içki satın almak zorunda kaldı.
TravelSupermarket’in raporuna göre; havayolları kabin içi yiyecek-içecek konusunda süpermarketlerden yüzde 2.600 daha pahallı.
2011’de; bir çok havayolu yemek standardını yükseltmek için,Michelin yıldızlı şeflerden yardım istemeye başladı.
Ünlü şöhret *FatDuc’danHestonBlumentha British Airways’e, 2 Michelin yıldızı sahibi Milano’luşef Carlo Cracco Singapur Havayollarına danışmanlık yapıp, yolcu memnuniyetini kazanacak menüler hazırladılar.
***
İngiliz seyahat yazarı BeckyPemberton uzun bir araştırma sonrasında bir yazı hazırlamış ve resimlemiş. Konu bana çok cazip geldi, nostalji dolu.
Bundan sonrası bana kalıyor.
25 yıl havada görev yaptıktan sonra, THY İkram Müdürlüğü’ne atandım. İkram ünitesi, tecrübeli bir eleman arıyordu. Dönemin Genel Müdürü Atilla Çelebi Kaptan da bana, yerde bu görevi verdi.
Yerde çalıştığım 10 yıl boyunca, BeckyPemberton’dan çok daha fazla bilgiye ve tecrübeye sahip oldum. Dünyanın her yerindeki catering noktalarını dolaştım. İkram ünitesi ve havacılar için bir kitap hazırladım.
Uçak ikramı bambaşka bir şey. Otel, restoran, ev ikramlarının dışında. Birkaç sayfada anlatılacak gibi değil, inanın!
Sıkılmazsanız zaman zaman değinirim.
Meral Döşemeciler
Uçak İkramlarının Hikayesi
