AirlineHaber sitesinin 19 Aralık 2020 tarihli haberin başlığı aşağıdaki gibi;
“Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) dört yıllık lisans eğitimi veren havacılık bölümlerine; ‘Eleman’ unvanı verdi.
Kısaca; ülkemizde havacılık alanında nadir bölümler olan ve çoğu gencin hayalini süsleyen Uçak Elektrik-Elektronik ve Uçak Gövde-Motor Bölümleri mezunlarına; ‘Uçak Bakım Elemanı’ unvanı verildi.”
Eleman haberini yapan Airlinehaber genel yayın yönetmeni Sefa Bey ile uzun uzun konuşarak geçmişten bugüne neler yaşandığını bir film şeridi gibi gözümüzün önünden geçirdik.
Aşağıdaki yazıyı, airlinehaber den başka kimse yazamazdı. Çünkü, Geçmiş-Dün ve Bugün var. Bu yazıda sizlere sunulan bilgiler mutlaka saklanmalı ve bundan sonra ki yeni nesile iletilmeli ki havacılığımızın nerelerden nerelere geldiği daha net anlanabilsin.
Şimdi YÖK’ün uygun gördüğü ELEMAN sözcüğünün TDK’da ne anlama geldiğine bir bakalım: Kelime Fransızca “element” sözcüğünden geliyormuş ve isim olarak “Öge” ve “Bir toplulukta çalışan insanların her biri” ve Matematikte “Kümeye ait varlıklardan her biri” olarak belirtilmiş. Sanırım YÖK, bunlardan ikincisini dikkate almış olmalı yani uçak bakım topluluğunda çalışan insanların her birini kastetmiş olmalı. Öyle ise, THY Teknik A.Ş. de çalışan, genel müdür dâhil, herkes “Uçak Bakım Elemanı” olmalı, değil mi?
YÖK’ün böyle rencide edici bir karar vermesine hem şaşırdım, hem de üzüldüm. Saçmalamanın bir sınırı yok tabii. YÖK’te eleman unvanı ile saçmalama hakkını kullanmış. Umarım, saçma ve rencide edici bir karar aldıklarını görüp, yanlıştan geriye dönerler. Uçak teknisyenlerinin resmi temsilcisi olan UTED, YÖK’e başvurarak bu rencide edici sıfatın kaldırılmasını talep ve takip etmeli.
THY’de çalışanların sendikalarını, taşıma işkolu ve metal işkolu olarak ayırarak teknisyenlerle pilotları karşı karşıya getirdiler.
Şimdi de uçak teknisyenleri ile mühendislerin birbirine düşmesi gerçekten çok üzücü, can acıtıcı. “Uçak Teknisyeni kimdir, nasıl olunur, ne iş yapar” başlıklı köşe yazıma atılan yorumlarda mühendisler uçak teknisyenleri için “siz ne iş yapıyorsunuz ki, lisans almak çok kolay bir şey”, uçak teknisyenleri de mühendislere “sizin yaptığınız işi biz de yaparız ama siz bizim yaptığımız işi yapamazsınız” gibi acıtıcı cümleler var.
Sanırsınız ki, havacılık ailesi içinde bunlar meslektaş değil, can düşmanları. Herkesin burnu Kaf dağında, kendisinden başka herkes tu kaka. Pilot rumuzu ile yorum atan birisi de “Sanırsınız uzay mekiğini baştan yapıyorsunuz” diye yorum atmış. Bu tip nefret kusan, saygıdan, sevgiden yoksun yorumlar resmen sevimsiz, seviyesiz ve ayıp oluyor. Neyi paylaşamıyorsunuz anlamıyorum. Yarım aşırı geçkin (tam 52 yıl) havacılığımıza uçak bakım hizmeti vermiş lisanslı bir uçak teknisyeni olarak bu yanlışları söylemek benim görevim. Bugünün çalışanları, yarın emekli olduğunuzda birbirinize anlatacak güzel anılar biriktirebiliyor musunuz? Meslektaşlarınızdan birisi düşünce ona el verip tekrar ayağa kaldırabiliyor musunuz? Yoksa bir tekme de sizden mi geliyor?
1980’li yıllarda Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nin 1+2 yıl ile Sivil Havacılık Meslek Yüksek Okulu olarak mezun verdiği gençler, bu okuldan “Uçak Gövde-Motor veya Uçak Elektrik-Elektronik” bölümü mezunları o zaman yürürlükte olan ICAO Annex-1 Personnel Licencing’e uyarlı SHD-T35 Lisans Talimatına uygun olarak SHGM tarafından Uçak Bakım Teknisyeni Lisansına sahip olarak mezun olurlardı. +1 yıl mecburi İngilizce eğitimi o zaman da vardı. Bu sayede meslekleri ile ilgili İngilizce eğitimleri yeterli düzeyde oluyordu.
Okulda üzerinde çalıştıkları SOCOTA gibi küçük uçak tipi, piyasada kullanılan uçak tipleri ile bağdaşmadığı için, aldıkları lisans yetki almak için kullanılamaz, bir diğer deyişle BOŞ LİSANS olarak kabul ediliyordu. Bu okuldan lisanslı olarak mezun olanlar THY veya özel havayollarının Uçak Bakım Organizasyonlarında Uçak Bakım Teknisyen Yardımcısı olarak işe başlayıp becerileriyle, çalışkanlıklarıyla meslekte kendilerini ispat ettiklerinde, kuruluş tarafından bir uçak-motor tip veya elektrik-elektronik tip eğitimine gönderilir, 6-8 hafta süren eğitim sonunda sınavlarda başarılı olanların aldıkları tip sertifikası ile SHGM tarafından lisanslarına uçak tipi işlenince, kişi artık o uçak tipi üzerinde lisanslı Uçak Bakım Teknisyeni unvanı ve yetkisi alırlardı.
Bu arkadaşlarımız uçak bakımlarının olmazsa olmazı olan, İngilizce yazılı AMM’i (Aircraft Maintenance Manual) okuyup anlayabiliyorlar ve uygulayabiliyorlardı. Sonuç olarak SHMYO mezunları lisanslı/kalifiye bir Uçak Bakım Teknisyeni oluyorlardı.
2000’li yılların başlarında SHGM, EASA’nın dümen suyuna kapılarak ICAO Annex-1 yerine EASA Part-66’nın Türkçeye tercümesi ile SHY-66 ve SHT-66’yı yürürlüğe sokarak ICAO’dan uyarlanan SHD-T35’i yürürlükten kaldırdı. EASA Part-66’da anlatılan Uçak Bakım Teknisyen Lisans sınav sorularına (Modül Sınavları) cevap verebilecek öğretiler 2 yılda öğretilemez denerek 4 yıllık eğitime geçildi.
SHGM, okulda yeterli pratik eğitim almadıkları gerekçesi ile 1+4 yıllık eğitim sonrasında mezun olanlara SHY-66’ya uygun Uçak Bakım Teknisyen Lisansı da vermiyor. Buradan mezun olanlar uçak bakım işlemlerinde belli bir süre çalışıp kurallara uygun fiili bakım işlemleri yapanlar, bunları Teknisyen Log’una yazıp belgeleriyle SHGM’ye başvurup SHY-66’ya uygun Lisans Modül Sınavlarına girme hakkını elde ediyorlar. Lisans sınavları, SHD-T35 zamanında zordu, Part-66 zamanında da zordur ve zaman alan bir süreçtir. Haa, Yunan HATA eğitim organizasyonun sonradan iptal edilen modül sınavları sonu Yunan sivil havacılığı tarafından verilen EASA Part-66 lisansları elbette konumuz dışında.
4 yıllık üniversite eğitim sonunda Ön lisans (Yüksek Okul) diploması mı olur? Şikâyetleri üzerine SHMYO ismi yerine HUBF (Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi) veya SHMYO’undan “M” harfi kaldırıldı, SHYO kısaltmaları geldi. 4+1 mezunlarına lisans diploması verilmeye başlandı. Bu defa 4+1 mezunları “biz, 4+1 yıllık üniversite mezunuyuz, lisans diplomamız var, yani mühendis olduk” diyerek uçak üzerinde fiili çalışmaya dudak bükmeye, gönülsüz olarak çalışmaya başladılar. İyi mi oldu?
Mühendisler (eskiden “uçak mühendisi”, sonradan “uçak ve uzay mühendisi” unvanı aldılar), aldıkları mühendis disiplin eğitim ile uçak ve uzay aracı üretim aşamasında dizayn (tasarım) yapma yetkisine sahiptirler. Bu hava aracı tasarım görevlerini, o konuda eğitimleri olmadığı için, uçak teknisyenlerinin yapmaları mümkün değildir. Uçakların periyodik ve periyodik olamayan bakımlarını yapanlar, arızalarını giderenler ve uçağın uçabilirliğini onaylama yetkisine sahip olanlar ise Hava Aracı Bakım Personeli yani, Uçak Bakım Teknisyenidirler. Yani birisi hava aracını tasarlamaya, diğeri bu aracının bakım ve onarımını yapmaya yetkili kişilerdir.
Uçak tasarımı yapmaya yetkili olan mühendisler, bir uçak bakım organizasyonunda ne işler yapıyorlar? Bakım Planlaması yaparlar, AD ve SB’leri Türkçeye çevirerek uygulanabilir Bakım Kartı (Task Card veya Job Card), TYE (Teknik Yetki Emri) yazarlar, uygulama takibi yaparlar, uygulananları elektronik ortamda sisteme kaydederler, bakım sırasında karşılaşılan sorunları üreticiye iletip gelen cevaba göre gerekli düzenlemeleri yaparlar, müdür olurlar, başkan olurlar, genel müdür yardımcısı, hatta genel müdür olurlar ama lisanslı Uçak Bakım Teknisyeni olmazlar.
Bunun için uçak üzerinde gerekli bakım deneyimleri, fiili bakım pratikleri ve lisansları yoktur. Peki, karşılıklı, kin, bu nefret niye???
1980’li yılların sonunda Cem Kozlu Genel Müdür iken yabancı bir firma (yanılmıyorsan İsveç) ile anlaşmış ve THY personelinin tamamına “Önce İnsan” adında bir seminer/eğitim verilmiş, değişik meslek grupları olarak birbirimizi tanıma, anlama, sayma, sevme, birlikte çalışma yetenekleri kazandırılmıştı. Pandemi sonrasında benzer bir eğitim, Teknik dâhil, personelin tamamına verilmesi ihtiyaç haline gelmiştir. Belki, personel arasındaki mevcut kin ve nefret ortamının yumuşamasını sağlar. Son cümleme “belki” ile başladığıma dikkatinizi çekmek isterim.
Mühendislik geçmişte, günümüzde ve hatta gelecekte çok önemli bir meslek dalıdır. Bu arkadaşlarımızın eğitimini aldıkları değerli mesleklerini icra edememeleri gerçekten üzücü bir durum. Onlar kanat-gövde yapısı, uçuş kumandaları hesaplamaları gibi tasarım yapmalılar. Bir Uçak Bakım Organizasyonunda iş bulan mühendislerin “ne zaman bir müdürlük boşalacak, ben ne zaman müdür, başkan olabilirim ’in” peşine düşmekten kurtulmaları lazım. 2 paragraf yukarıda saymaya çalıştığım görevlerin tamamı deneyimli uçak teknisyenleri tarafından rahatlıkla yapılabilir. Yurt dışında bunun çok örnekleri var. Lufthansa Technic’in Frankfurt Mühendislik müdürü lisanslı uçak teknisyen kökenli bir kişi idi. Bu kişinin bu görevine ek olarak TÜV’de uluslararası ISO-EN denetçilik yetkisi de vardı.
İngilizcede “Engineer” kelimesinin karşılığı “Mühendis veya Teknisyendir. Lisanslı uçak teknisyeni “Aircraft Maintenance Engineer”dir. Almanya’da 4 yıllık üniversite mühendislik mezunu mühendis “Diplom Engineer”, teknisyen ise “Engineer” olarak adlandırılır. Böylece kimin 4 yıllık lisans mezunu olduğu rahatlıkla anlaşılabilir.
Sonuç olarak bizler (teknisyen, mühendis, pilot, dispeçer, hava trafik kontrolörü ve daha bir çok meslek erbabı) havacı olarak meslektaşız. Birbirimizin mesleğine, kişiliğine, yaptığı işe karşı saygılı olmak, birbirimizi anlamayı, sevmeyi öğrenmek zorundayız. Bunu beceremiyorsak, birlik olamıyor, birbirimizi yiyorsak, bize “eleman” da derler, daha başka sıfatlar da uydurabilirler.
Can Yücel “Her Şey Sende Gizli” adlı şiirinde şöyle diyor:
Yerin çektiği kadar ağırsın…,
…Ve her şeyi öğrendiğin kadar bilirsin,
Bunu da öğren, sevdiğin kadar sevilirsin
Değerimizi bilelim, bilmeyenlere öğretelim.
Erhan İnanç
Mühendis olamayıp teknisyen olmanın verdiği bir kuyruk acısı yazıdan anlaşılıyor. Hala mühendise laf sokma çabaları. Askeriyede de aynı olay subay astsubaylar arasında olur. Kimse bir şey demese de Astsubayların bazılarında böyle kendi kendilerine ezik triplerine girerler. Sizde de bunu görüyorum. Ama bizim şirkette böyle bir durum yok sayın yazar. Yorumlarda klavye delikanlılığı yapanlar kimler bilmiyoruum ama şirket çalışma ortamında herkes birbirine saygılı bir şekilde kendi işini yapıyor, bir birine yardım ediyor. Mühendis teknisyen arasında bir rekabet olmaz olamaz. Herkes şirket nezdinde ne kadar değerli olduğunu görüyor biliyor zaten. Böyle saçmalıklarla fitne çıkarmayın. Ünvanınızın “eleman” olmasına YÖK’teki mühendisler mi karar vermiş ne alakası var bu konuyla? Ne alakası var mühendis teknisyen ilişkileriyle, ne alakası var okunulan bölümün süresiyle? Onca derneğiniz var organize olur görüşürsünüz ilgili kurumla değiştirirsiniz ünvanınızı. Konuyu buralara çekmenin bir anlamı yok.
Selamlar Değerli Abim ve ArkadaşlarımYazdıklarınızın hepsine gönülden katılıyorum. Mesleki çekişmelerin hiçbirimize (teknisyen, pilot, harekat memuru, temizlik işçisi, dispatch, vb her birim) faydalı tek bir artısı olduğuna inanmıyorum. Çok yanlış. Ancak teknik camianın da çuvaldızı kendine batırması ve kendi içindeki bölünmelere son vermesi gerekiyor. Ancak en büyük sorunumuz meslektaşlarımıza ve birlikte çalıştığımız farklı görevler icra eden arkadaşlarımıza saygılı olmamak ve onların mesleklerine değer vermemektir. Bu altlık üstlük komplekslerinden kurtulup önce profesyonel, sonra da arkadaş olmayı başarırsak sorunların çoğunu çözeriz derim.
2yıllıktan uçak bakım elemanı olmaz dediniz sınava girdik 4 yıllığa geçtik modülleri alırsınız diyordunuz artık o da kalktı 4 yıllık bölümün son 2 senesinde veriliyor uçak bakım dersleri onu da bilin de , e önceki iki seneye ne oldu diyeceksiniz , mühendislik ve yök dersleri ile cebelleşiyoruz ne olacak ? uçak bakım elemanı olacak adamın ne işi var Calculusle gezegenlerin çekim kuvvetiyle verme kardeşim seçmeli yap eleman değil mi zaten , zamandan paradan ömürden 2 sene az değil 30bin tl okul masrafı en basitinden iki sene için. İngilizce zaten laylaylom kendi çabamızla öğrendik bir şeyler. ElemanTeknisyen ne derseniz hava basarken , parçayı lubricate ederken yüzey alanı mı hesaplayacak integralden , kayıp düşen somunu ararken diferansiyel denklemle mi bulacak yerini? değişik bir şey yani yazık günah sayısalda 30bine girmek kolay değil 5 sene okul okumak kolay değil önünü açın bari gençlerin hep kapatıyorsunuz..yazmayın bu bölümü artık gidin uçak mühendisi , makine mühendisi olun esprisi kalmadı artık bu bölümün , en azından mühendis olursunuz. bizde öğrendiğimiz mühendislik dersleriyle kalırız naparsın genel kültür olur . (müh. derslerinin kaldırılması taraftarıyım ) yakında 4yıllıktan da olmaz diyip 6 yıllık bölüm açarsınız ona da gireriz yök sıkıntı yok
YÖK ün en büyük yüz karası bu mesele bence. 465 puan 32 bin sıralama ile girip 5 sene okuyan genç 3.500 maaş alıp eleman oluyor vu ülkede… Gündeme taşıdığınız için teşekkürler ama kimse duyar mı bu sessiz çığlığı? Zor!…
Erhan abi teşekkürler. SHGM bile isteye müdahale etmediği için günden güne parasıyla sertifika satan yer çoğaldı. Ama bizim iş sadece belgeyle yapılabilecek bir iş değil ki. Müdürlerimiz istedikleri kadar , maaşların düşmesi için yada Onur air de olduğu için bu isten komisyon aldıkları için desteklesinler, teknik kökenli bir ciddi olay gerçekleştiğinde hepsi hesabını verir ve bu olay biter diye düşünüyorum.
Editor’e: Tabiki C katagorisi olmasına gerek yok ancak bir seviye belirlenmesi gerekiyor mutlaka. Örneğin 15 yıl (neden 15 yıl demeyeceksiniz umarım:)) B1 veya B2 olarak çalışmış olmak gibi bir düzeyde olabilir. Mezun olur olmaz mühendis ünvanı için devletin meslek tanımlarında değişiklik yapması gerekiyor ki kolay değil. Eleman tanımını kim niye koydu anlamakta ben de güçlük çekiyorum.
180 euro verip hala parayla İSTANBUL DA sınav geçen var.Kamera karşısında işaretleme yapılıp ,kamera KAPATILINCA YENİDEN SORULAR DAĞITILIYOR VE DOĞRU CEVAPLAR İŞARETLENİYOR.HATTA BİLE BİLE SINAVDAN BAZILARI BIRAKILIYOR Kİ ANLAŞILMASIN.ADRES DE VEREYİM Mİ SHGM nerede , BU ÜÇKAĞIT,AHLAKSIZLIKLAR NEDEN GÖRÜLMÜYOR. Parayla sınav geçenler lisansları patlayınca zırlamasınlar.Ahlak yoksunları.tüüü size
180 euro verip hala parayla İSTANBUL DA sınav geçen var.Kamera karşısında işaretleme yapılıp ,kamera KAPATILINCA YENİDEN SORULAR DAĞITILIYOR VE DOĞRU CEVAPLAR İŞARETLENİYOR.HATTA BİLE BİLE SINAVDAN BAZILARI BIRAKILIYOR Kİ ANLAŞILMASIN.ADRES DE VEREYİM Mİ SHGM nerede , BU ÜÇKAĞIT,AHLAKSIZLIKLAR NEDEN GÖRÜLMÜYOR. Parayla sınav geçenler lisansları patlayınca zırlamasınlar.Ahlak yoksunları.tüüü size
Uted yeni logo ile meşgul…
Harika bir yazı Erhan bey. Mühendis-teknisyen uyumsuzluğunu hiç anlayamadım ve uygulamadım. En iyi dostlarım çoğunlukla Uçak Teknşsyenleri olmuştur. THY de ilden de sonra da. Hakettikleri değeri bırakın başkalarının görmesi kendilerinin bile çok değerli olduklarının farkında olmadıklarını anlattım hep. Mesleki hazzın zirvede olduğu bir grup. Kendi değerinin farkına varmadıkları için çok hatalı bir isimlendirme yapılmış bu mesleki grup için. Geri döndürülmeli. C katagoride seviyesine çıkan Uçak Teknisyenlerine Ground Engineer benzeri bir yaratıcı ünvan resmî olarak verilmeli. Mezun onur olmaz değil. Konu uzun ve sıkıntılı maalesef. Saygılarımla.
C kategorisine cıkmasına gerek var mı?
Erhan abicim harika bir yazı eline emeğine sağlık hepimiz bundan ders almalıyız hem meslekte hemde normal yaşamamızda iyiki varsın ?????♂️
Erhan agbi kalemine yureğine sağlık bukadar güzel anlatilir tabiki bunlari yazabilmek icin bu isin mutfagindan gelmek yıllara dayali tecrube birikimlerinin olmasi gerekir YOK un vermis oldugu bu unvan asla kabul edilemez ucak teknisyenleri dunde vardi bu gunde olacaklardir basta UTED olmaknuzere butun havacilik calisanlari meslektas olarak buna karsi cikmalidirlar
Planlama ad md sb bunlar teknisyenlik mezunlarinin yapacagi isler neden muhendis olmak zorunda? Sinirlamisiz kendimizi bakima kapmislar isleri mehendis beyler. Isleri linkedin’de haber cevirisi yapmak. Ve teknisyene surat yapmak.
Abi agzina saglik ama… Bu ama’dan sonrasi maalesef senin emekliliginden sonrasi icin yorum olacak… Universiteli arkadaslar maalesef ucak lisesindeki arkadaslarla kendilerini kiyaslarken , ellerindekilerden de oldular, bu durumu firsat bilen yoneticiler de ucakcilikla havacilikla alakasiz insanlari 3 ayda hepimizin yerine koydular…. Alan razi veren razi oldu, ucagi havada goren universitelerde 2 yillik bolumler turedi, her ozel meslek lisesinde ucak bolumu 1. acilan bolum oldu…. Ne mi oldu? Bu arkadaslar 5 yil okuduklariyla kaldilar, zamaninda bu duruma da yine onlarin arasindaki sivriler sebep okdu, cok degil hem de 2010larda falan…. Oysa ki 4 universite , 4 lise bu sektorun ihtiyacini hazirlik sinifi ile cok da rahat sekilde karsiliyordu, ihtiyac varsa da ihtiyac kadar ilave yapilabilirdi… Eski disiplin maalesef kalmadi, devletin bu sacmaliga son vermesi lazim ama insanlarin derdi baska.. Yani ismi eleman degil, tamirci de yapsalar muhendis de yapsalar yeni bir kelime de yapsalar o eski kiymeti kalmadi meslegin, uzerine giydigi kiyafetlere bak abi teknisyenlerin, giydigi ayakkabiya, tshirte, pas sirasina, servisteki yerine, maasina, ucusta oturdugu koltuga…. Umarim duzeltilir ve en azindan verdikleri 4-5 sene emek bosa gitmez, ismi ne olursa olsun…
Erhan abi yazını çok beğendim. Dediğin gibi eğitim aldıkları mesleği değil de iyi ingilizceye sahip bir lise mezununun rahatlıkla yapabileceği işleri yapanlar mesleğine saygı duyup sahip çıkmayanları (uçak teknisyenleri) bir şekilde yönetirler.