NATO’nun bu yıl ilk kez düzenlediği geniş kapsamlı hava tatbikatı Ramstein Flag 2024, Yunanistan’ın Andravida Üssü’nde başladı. 12 NATO ülkesinin katıldığı tatbikatta, 140’tan fazla hava unsuru, kara, deniz ve özel harekât birlikleri yer alıyor. Ancak, Türkiye’nin hava sahasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle tatbikattan çekilmesi dikkat çekti.
NATO’nun resmi açıklamasına göre, tatbikatın amacı müttefikler arasında işbirliğini güçlendirmek, birlikte çalışabilirliği geliştirmek ve yeni ortaya çıkan tehditlere karşı hazırlıklı olmayı sağlamak. Tatbikata katılan hava unsurları arasında F-35, Mirage, Rafale, F-16, Eurofighter gibi savaş uçaklarının yanı sıra MQ-9, Rivet Joint ve C130 gibi destek unsurları da yer aldı. Tatbikat, 30 Eylül – 10 Ekim tarihleri arasında gerçekleşecek ve ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Yunanistan, Kanada, İtalya ve diğer NATO ülkelerinden katılımcıları ağırlıyor.
Türkiye’nin Tatbikattan Çekilme Kararı
Başlangıçta Türkiye’nin de bu tatbikata katılacağı belirtilmişti. Ancak uluslararası hava sahası ve Yunanistan’ın Atina FIR (Uçuş Bilgi Bölgesi) ile ilgili talepleri nedeniyle Türkiye’nin tatbikattan çekildiği iddia edildi. Havacılık sitesi Aerotime, Türkiye’nin Atina FIR’ı içindeki Yunan hava sahasında uçuş planı sunmayı reddetmesi sebebiyle tatbikattan ayrıldığını duyurdu. Türk Hava Kuvvetleri, NATO tatbikatlarında askeri uçuşların, Yunan hava sahasına dair gerekliliklere tabi olmaması gerektiğini savunuyor. Ancak Yunan tarafı, Atina FIR’ı içinde uçan tüm uçakların uçuş planı sunması gerektiğinde ısrar ediyor.
Bu anlaşmazlık, Ege’de uzun süredir devam eden bir sorunun yansıması olarak değerlendiriliyor. Yunanistan, 1974’ten bu yana ulusal hava sahasını 10 mil olarak ilan etmiş ve Türkiye bu iddiaya karşı çıkmıştı. Türkiye, FIR hattının sivil uçaklar için geçerli olduğunu, askeri uçuşların bu kurallara tabi olmadığını savunuyor. Bu farklı yaklaşımlar, Ege’deki hava sahası üzerinde yıllardır süregelen gerilimlerin devam ettiğini gösteriyor.
Alternatif Tatbikat ve Türkiye’nin Tutumu
Yunan basını, Türkiye’nin çekilme kararını NATO’ya bildirdiğini belirtirken, Türk makamlarından henüz resmi bir açıklama yapılmadı. Yunan gazeteleri ayrıca, Türkiye’nin Ege’de alternatif bir fiili atış eğitimi gerçekleştireceğini bildirdi. Pentapostagma gazetesi, Türkiye’nin Zürafa Adası doğusunda, Yunan hava sahasında kalan bir bölgede ateş tatbikatı yapacağını duyurdu.
Bu tür adımlar, Türkiye’nin Ege’deki hava sahası iddialarını savunmaya devam edeceğinin işareti olarak değerlendiriliyor. Türkiye’nin NATO’nun 2022 Tiger Meet tatbikatında da benzer bir itirazla çekildiği biliniyor. Ege’deki hava sahası anlaşmazlıklarının tarihçesi, Türkiye ve Yunanistan arasında köklü bir sorun olarak varlığını sürdürüyor.
FIR Hattı ve Ulusal Hava Sahası Anlaşmazlığı
Uzmanlara göre FIR hattı ile ulusal hava sahası arasında doğrudan bir bağlantı bulunmuyor. FIR, sivil uçuşlar için geçerli olan bir düzenleme iken, Yunanistan bu hattı ulusal hava sahası gibi değerlendiriyor ve askeri uçuşlardan da uçuş planı talep ediyor. Türkiye ise FIR hattı uygulamasının devlet uçaklarını kapsamadığını savunarak bu taleplere karşı çıkıyor. Bu durum, NATO ve AB üyesi ülkelerle yapılan faaliyetlerde de zaman zaman diplomatik gerilimlere neden oluyor.
