TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, Asya Pasifik ülkelerinin şirketin ürettiği hava araçlarına ihtiyacı olduğunu ifade ederek, “Görüşmeler devam ediyor. İnşallah Endonezya da ürünlerimizi kullanacak.” dedi.
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, Endonezya’nın Cakarta kentinde düzenlenen Indo Defence Expo&Forum 2022 Fuarı’nda ürün portföyünde yer alan helikopter, uçak ve insansız hava araçlarının maketlerini sergiledi.
Kotil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fuara en yüksek katılımı Türkiye’nin sağladığını vurgulayarak, Türk savunma sanayisi ürünleri olgunlaştıkça bu tür organizasyonlardaki varlığının da arttığını söyledi.
Fuarda, şirket olarak bütün ürünlerini tanıttıklarını belirten Kotil, şöyle konuştu:
“Endonezya çok büyük bir ülke. Adalardan meydana gelmiş, ekonomik olarak güçlü. Dünyanın en büyük 10 ekonomisinden bir tanesi. İlerde süper güç olacağını söylüyorlar, gerçekten olur. 250 milyon gibi bir nüfusu var. Yer altı kaynakları çok fazla, petrolü var. İnsanları da çok eğitimli. Endonezya, yıllar önce uçak sanayisine başlamış. CASA dediğimiz, İspanya’dan aldığımız uçakları ilk yapanlar bunlardı. 1990’ların sonuna kadar ekonomik krizler oluşunca sektör burada geriledi. Burası Uzak Doğu’da uçak sanayisinde belki Çin, Japonlar, Güney Kore devreye giriyor ama bunlarda da onlardan geri kalan durumları yok. Bu fuara daha büyük bir önem veriyoruz. Ürünlerimizi buradaki kuvvete gösteriyoruz. Endonezya Savunma Bakanı da standımızı ziyaret etti ve ürünlerle yakından ilgilendi.”
Endonezya’nın Güney Kore’nin savaş uçağıyla angaje durumda olduğunu dile getiren Kotil, “Kendilerini Milli Muharip Uçak (MMU) Projesi’ne katılmaya davet ediyoruz. Güney Kore’nin yaptığı savaş uçağı MMU’dan daha küçük bir uçak. 5. nesil değil, o açıdan geride kalan bir uçak. Endonezya da inşallah bize katılır. Katılırsa buna katkıda bulunacak insan kaynağı var.” dedi.
Fuar kapsamında Endonezya’nın havacılık sanayisi şirketi PT Dirgantara Indonesia ile mutabakat anlaşması imzaladıklarını ifade eden Kotil, “Buna göre bilgi paylaşımı yapacağız, hem de kendileri bize insan kaynaklarıyla, tecrübeleriyle destek verecekler. BAE Systems nasıl MMU projesine destek veriyorsa bunlar da destek verecek. Çok iyi yetişmiş, tecrübeli insan kaynağı var. 30 yıldan beri bu süreçteler ve gerçek uçak yaptılar. 60 kişilik bir yolcu uçakları vardı o yarım kaldı, tamamlayamadılar. 19 kişilik uçakları var, şu anda uçuyor. CASA’yı yapabiliyorlar. Bize insan kaynağı desteği verecekler.” diye konuştu.
Kotil, TUSAŞ’ın Endonezya’da bir şirketi bulunduğuna işaret ederek, “Burada mühendisleri işe almaya başladık. Endonezya büyük, ekonomik olarak güçlü, savunma ihtiyaçları yüksek olduğu, havacılık endüstrisi bir noktaya kadar geliştiği için TUSAŞ açısından hem bir ortak hem de güçlü bir müşteri.” değerlendirmesinde bulundu.
Yalnız MMU değil tüm projelerde Endonezya’daki insan kaynağının katkısını göreceklerini vurgulayan Kotil, “Burada 10, 15, 20 yıl uçak yapısal tasarımında, uçak aerodinamiğinde, uçuş kontrolünde tecrübeli insanlar var. Bir ara neredeyse 20 bin çalışanı olan uçak fabrikaları vardı.” dedi.
İhracatta beklenti yüksek
Temel Kotil, şirketin ürettiği hava araçlarının bölge ülkeleri ve Endonezya’ya ihracatına yönelik gelişmelerle ilgili şunları kaydetti:
“Görüşmeler devam ediyor. İnşallah Endonezya da ürünlerimizi kullanacak. Helikopter ayağından İHA’sından uçağına kadar hepsi portföyde var ama kontrat bitmeden paylaşamıyoruz onları. Beklentimiz yüksek. Malezya, Endonezya, Tayland, Filipinler, Bangladeş, Vietnam gibi ülkelerin TUSAŞ ürünlerine çok ihtiyacı var. Son 5-6 yılda TUSAŞ olarak şaha kalktık. Çok yeni ürünleri piyasaya ya sürdük ya da sürmek üzereyiz. Gökbey tümüyle yerli, buraya gelenlere tanıştırıyoruz, motoru bile yerli diyoruz. Çok hoşlarına gidiyor. Helikopterde çok iyiyiz. Gökbey, hem Endonezya hem Malezya için. Malezya ile Gökbey özelinde ihaledeyiz. Asya Pasifik ülkeleri için önemli ürünler bunlar. Atak, Atak-2 helikopterlerimiz var. Büyük genel maksat helikopterimiz var. Bütün helikopterlere ilgi duyuyorlar. Anka ve Aksungur dünyaya kendini tanıttı, birçok kontrat imzalıyoruz. Endonezya henüz imzalamadı, imzalanınca paylaşacağız. Birçok kontratı çok hızlı gerçekleştiriyoruz. Şu anda bunları teslimat gayretindeyiz. Hürkuş’u Çad ve Nijer’e satmıştık. Potansiyel ülkelerle son pazarlıklar devam ediyor. Hürjet’imiz ilk uçuşundan sonra 2025’te Hava Kuvvetlerine teslim edilecek, 2026’da tüm dünyaya teslimata başlayacağız.”
Mühendis sayısı 6 bine ulaştı
Kotil, şirketteki mühendis sayısının 6 bine ulaştığını ve toplamda 13 bin kişi olduklarını belirtti.
Malezya ve Pakistan’daki mühendis sayılarının da 100’lere geldiğini ifade eden Kotil, “Bu ülkelerde 100 mühendis dediğinizde, buranın kaymağını kullanıyoruz. Bu ülkelerin çok fazla projesi ne yazık ki yok. Havacılıkta devdiler, proje olmayınca eridiler. İnşallah bizim başımıza gelmez bu. Bu insan kaynağını biz değerlendiriyoruz.” dedi.