Türk Havacılık Tarihinin İlk Akrobasi Uçuşu

Binbaşı Fazıl Bey, 1889 yılında İşkodra’da doğmuştur. Babası Aydın’lı Kadı Abdurrahman Bey, annesi Saadet Hanım’dır. Fransız Okulu’ndan nakil olarak Kuleli Askerî Lisesi’ne gelen Fazıl Bey, 1907 yılında Harp Okuluna girmiş ve 29 Mart 1910’da Harp Okulundan teğmen rütbesinde mezun olarak 21’inci Fırka 78’inci A. 2’nci Tb. 6’ncı Bölüğe atanmıştır. 25 Temmuz 1912 tarihinde hava sınıfına geçmiş ve İngiltere’deki Bristol Havacılık Okuluna havacılık eğitimi için gönderilmiştir. Balkan Harbi’nin çıkması üzerine eğitimini tamamlayamadan yurda dönmüş ve Edirne Tayyare Müfrezesi’ne atanmıştır. Balkan Harbi’nde pilot olarak görev almış ve çeşitli keşif uçuşlarına katılmıştır. İlk kol uçuşu da, Balkan Harbi’nden kısa bir süre sonra Mehmet Fesa EVRENSEV liderliğinde Fethi ve Fazıl Beyler’den oluşturulan bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. 14 Kasım 1913 tarihinde yapılan bu ilk kol uçuşu, Yeşilköy (İstanbul) – Edirne ve Edirne-Yeşilköy (İstanbul) arasında yapılmıştır.
Balkan Harbi’nden sonra İstanbul Numune Tayyare Bölüğüne, 1914 yılında da Yeşilköy Tayyare Mektebi Başöğretmenliğine atanmıştır. Türk Hava Kuvvetlerinde ilk akrobasi uçuşu Fazıl Bey tarafından 5 Mart 1914 tarihinde gerçekleştirilmiş ve bu denemede Fazıl Bey 400 m irtifada “VİRİL” hareketini yapmayı başarmıştır. O tarihlerde dünya havacıları içinde “viril” yapabilen çok az sayıda pilot bulunmaktaydı. İlk “viril” Rus Pilotu Nesterof ile Fransız pilotu Pegeat tarafından Ağustos ve Eylül 1913’te gerçekleştirilmişti. Bu tarihten yaklaşık altı ay sonra bu konuda hiç ders almadan aynı akrobasi hareketi Fazıl Bey tarafından da başarılmıştır.
Çanakkale Muharebeleri’ne katıldıktan sonra Fazıl Bey 1915 yılında 4’üncü Ordu kuruluşundaki Birüssebi Tayyare Müfrezesi Komutanlığına atanmış ve 25 Eylül 1915’de de Birüssebi’den ayrılarak Irak Grubu’na katılmış, ardından 2’nci ve 3’üncü Tayyare Bölükleri’nde; Elcezire ve Irak Cepheleri’nde Kutül Amare ve Medine Muharebeleri’ne katılarak üstün yararlılıklar göstermiştir.
Fazıl Bey Bristol Okul’da  
Kasım 1917’de Berlin’deki Mübayaa Komisyonu Tayyare Kısmına, Temmuz 1918’de de Yeşilköy 9’uncu Tayyare Bölüğüne atanmış ve 25 Ekim 1918 tarihinde İstanbul’a hüxxxx eden beş İngiliz uçağıyla tek başına hava muharebesine girmiş ve onları püskürtmeyi başarmış, kendisi ağır yaralı durumda, uçağı da hasarlı olarak istasyona inmiştir. İki ay kadar hastanede tedavi gördükten sonra Yeşilköy Tayyare İstasyon Komutanlığına katılmış ve Yeşilköy’den Maltepe’ye nakledilen Tayyare İstasyonu’ndaki uçakların bir kısmının Anadolu’ya kaçırılmasını sağlamak için uğraşmış, bu başarılamayınca Maltepe’den kaçarak Anadolu’daki Millî Kuvvetlere katılmıştır.
Anadolu’ya geçtikten sonra Konya Tayyare İstasyonu’ndaki faaliyetlere katılmış ve hazırlanan üç uçakla Uşak’ta kurulan “Kartal Müfrezesi” adlı, Milli Mücadele’nin ilk hava birliğine komuta ederek bizzat hava harekâtını başlatmıştır. Fazıl Bey, uçakların altına Kartal resmi çizdirdiği için anılan müfrezeye “Kartal Müfrezesi” adı verilmiştir. Müteakiben, bu müfreze 2’nci Tayyare Bölüğü adını almıştır. 1920-1922 yılları arasında Kartal Müfrezesi, 2’nci Tayyare Bölüğü ve Batı Cephesi Tayyare Bölüğüne komuta etmiş ve Demirci, Birinci ve İkinci İnönü, Kütahya ve Sakarya Muharebeleri’ne bizzat katılarak büyük yararlılıklar göstermiştir.
Kurtuluş savaşı sırasında batı cephesi komutanı İsmet Paşa’nın cephe uçak bölüğünü ziyareti
Çanakkale Muharebeleri, Birinci Dünya Harbi ve İstiklal Savaşında gösterdiği başarılarından ötürü Fazıl Bey; Harp, Muharebe Gümüş Liyakat, 5’inci Rütbeden Kılıçlı Mecidi Madalyası, Gümüş İmtiyaz Madalyası, İstiklal Madalyası ve TBMM’den Takdirname ile ödüllendirilmiştir. 1915 yılında üsteğmen, 1918 yılında yüzbaşı olan Fazıl Bey’in rütbesi, 1922 yılındaki Büyük Taarruz’dan sonra Binbaşılığa yükseltilmiştir.
İstiklal Savaşı’nın sona ermesinden sonra, İzmir’de toplanan hava birliklerine Grup Komutanı olarak atanmış, aynı zamanda Hava Okulunda Uçuş Baş Öğretmenliği yapmıştır. Bu görevde iken 27 Ocak 1923 tarihinde pilotaj eğitimi için öğrencisi Dz.Astsb.Mehmet Emin ile birlikte uçuş sırasında düşmüşler, hastaneye götürülen her iki pilotumuz da kurtarılamayarak şehitlik mertebesine erişmişlerdir.
Fazıl Bey’in Kabri, İzmir Hava Şehitliğindedir.
Atatürk tarafından 16 Şubat 1925 tarihinde kurulan Türk Tayyare Cemiyetinin (Türk Hava Kurumu) Kuruluş Yönergesinin 36’ncı maddesinde; ‘Her senenin 27 Kanunusani (Ocak) günü Türkiye Tayyare Şehitlerinin İhtifal Günü olarak kabul edilmiştir. ..” hükmü yer almıştır. Bu yönerge gereğince, Fazıl Bey’in şehit olduğu gün, 1926 yılından itibaren 1935 yılına kadar bütün Türkiye’de “Hava Şehitlerini Anma Günü” törenleri düzenlenmiştir. Ancak, ocak ayının Türkiye’nin en soğuk aylarından birisi olması yüzünden yurdun birçok yerinde törenlerin istenildiği gibi icra edilememesi nedeniyle, 1935 yılında yapılan THK’nin 6’ncı Kurultayında daha uygun bir zaman olması bakımından Hava Şehitlerini Anma Törenleri’nin her yılın 15 mayıs günü düzenlenmesi kararı alınmıştır. 1935 yılından 2002 yılına kadar 15 Mayıs’ta düzenlenen anma törenleri, 2002 yılından itibaren 18 mart tarihinde yapılmaya başlanmıştır. Hava Şehitlerimiz diğer kuvvet mensubu şehitlerimizle birlikte aynı gün anılmaktadır.