Geçen haftaki yazıma oldukça yoğun yorumlar aldım. Öncelikle konuyla ilgili destek veya eleştiri yaparak yorum atan tüm okurlarıma teşekkür ediyorum.Yaratıcı aklın sentez ve analizine, somut gerçekliğin araştırılmasına dayanan, özgün ve demokratik tarzı olan yazılarımın bazı kafalarca eleştirilmesi normaldir. Geçen hafta gördüğünüz üzere, konuya ilişkin her türlü eleştiri ve birbirinden farklı görüşlere yer verdim. Ancak; içerisinde kişisel hakaret ve küfür içeren birçok yorumu da, doğal olarak onaylamadım. Çünkü hakaret ve küfür içeren her hangi bir yorumu onayladığımda, ona cevap hakkım doğuyor. Bu tarzda bir cevabı da kendime yakıştıramayacağım için, yorumu yayınlamıyorum. Böylece diğer okurları bu anlamsız yazışmalarla oyalamamış oluyorum. Bu tür yorum atmayı seven okurlar bana telefonla, şahsi e-maille rahatlıkla ulaşabilirler. İşte o zaman kimseyi rahatsız etmeksizin onların seviyelerine inerek istediği tarzda yazışır veya konuşuruz.

Yorumlara baktığınızda aynı Türkiye mozaiği gibi bu konuda da farklı görüşlerin olduğunu gözlemlemişsinizdir.

 Geçen haftaki makaledeki namaz konusunu da; “Alo Fetva 190 Balıkesir“ müftülük hattını arayıp, telefona cevap veren Sümeyye Turan Hanıma sorduğum soruların cevabı ile hazırlamıştım.

Bunlara da Göz Atabilirsiniz

THY ve BOC Aviation El Sıkıştı! THY 6 Airbus A321neo Kiralayacak

THY ve 15’ten Fazla Havayolu AirTag ile Bagaj Takip İmkânı Sunacak

Tehditle, şantajla, daire veya büfe karşılığında yazmıyoruz. Bu makamlar sizin gibi çoook Ali kıran baş kesenler gömdü!!!

Sümeyye Hanım, Sorularımın tüm yanıtlarının Diyanet’in hazırladığı ilmihalde bulunduğunu, namazın farz olduğunu belirterek, uçuş ekibinin ve yolcuların oturdukları yerde veya ayağa kalkarak namaz kılabileceklerini ve seccadenin şart olmadığını belirti. Oruçlu olarak uçuş görevine gitme soruma da, bu durumdaki kişilerin seferi olarak görüldüğünden kazaya bırakılabileceğinin olanaklı olduğunu iletti.

Ben de geçen haftaki yazımda madem oturarak veya ayakta namaz kılınabiliyor seccade elinde show yapmanın ne anlamı var demiştim ve halada aynı görüşteyim.

Bazı saçma sapan yorum atanların öğrenmesi açısından Sümeyye hanımın söylediklerinin yanı sıra;  Linkini verdiğim bu sayfayı da (Tıklayın) okumalarını tavsiye ediyorum.

                                                                         ***

Geçen hafta sizlere söz verdiğim üzere; THY’nin 2013-2014 ilk yarı finansal karşılaştırmasını siz okuyucularımla birlikte değerlendirmek istiyorum.   

İlk çeyrekte olduğu gibi, 6 aylık raporda da THY Teknik A.Ş., THY HABOM A.Ş., THY Aydın Çıldır Havalimanı A.Ş. bilançoda konsolide olarak yer almaktadır.

Öncelikle katılımların ne yaptıklarına bir bakalım. (TL olarak)

Görüldüğü gibi; katılımlar, genel olarak zarardan kara dönmüşler. Burada en önemli olan konu; satışlarının ne kadarını THY’ye yaptıkları. Örnek: TEC:%99 yani, her 100 liralık satışının 99 lirasını THY’ye yapmaktadırlar. 1 lirasını da diğer kuruluşlara.

Örneğin THY- Opet: 100 liralık satışının 86 lirasını THY’ye yapıyor. Ve güzel kar ediyorlar. THY ile ortak yatırım yapan kazanıyor.

TEC; 2013’ün ilk yarısında 12,9 milyon$ zarar etmiş, ama, 2014’ün ilk yarısında kara geçmiş. Satışlarının %99’nu THY’ye yapılıyor. Yani THY’ye satışlarından iyi kazanıyor. Karın sebebi ne, motor bakımları mı? Kaç motora bakım yapıldı? bunların yanıtlarını en iyi THY yönetimi verebilir.

Burada sorulacak soru; katılımlar sadece veya büyük oranda THY’ye hizmet üretmek için mi kuruldu veya kurdurtuldu? THY ile iş yapan katılımcı şirketler, çok iyi kazanıyorlar demek için gelecek okuyucusu olmaya gerek yok.

Geçen haftalarda basında yazıldığına göre; kendi içlerinde, “ben Yönetim Kurulu Başkanı oldum, karlılık arttı!” gibi tartışmalara da giriyorlar. Bunlar sadece kişisel reklam kokan hareketlerden öteye geçemez. Kendinizin değil, çalıştığın kurumların reklamını yapın.

Yakında TCI’da iyi kar açıklamaya başlar diye tahmin ediyorum. Tabi ki katılımcı şirketlerin kar etmesi güzel bir şey, ancak neredeyse tüm satışlarını bir ortağa yaparak kar etmek, çok doğru ve sağlıklı bir iş modeli mi? Bu şirketler, THY’ye hizmet üretmeden piyasada varlıklarını sürdürebilir mi, biraz zor görünüyor. İşin en kolayı, THY ile iş yaparak para kazanmak. Ne de olsa bu firmaların birçoğunun Yönetim Kurulu Başkanı ile THY Yönetim Kurulu Başkanı aynı kişi; yani Hamdi Topçu.

Şunu da unutmayalım burada görülen rakamlar THY’nin payına düşen kar payı, yani aynı miktarlar diğer ortağın da kasasına girmektedir. Burada aslında; THY iyi bir fiyat pazarlığıyla maliyetlerini indirebilir görünüyor. Bu şirketler tabii ki yılsonu bilançosunda karını iyice artırmış olarak yer alacaktır. Umarım THY de karını aynı oranlarda artırır.  Satışların ne kadarının THY’ye yapıldığı, – başka bir çok kalemde olduğu gibi- 6 aylık raporda açıklanmamış, Genelde “Sunumlar” başlığı altında detay görebiliyorduk ama henüz ilk çeyrek verileri duruyor, yakın zamanda eklerler diye umut ediyorum. Birim gelir, gider analizleri gibi o zaman daha kapsamlı yorum yapabilirim.

Bu dönemde THY, Satış Gelirlerini Dolar bazında ne kadar artırmış ve Satışların Maliyeti ne olmuş ona bir göz atalım. USD olarak

İŞTE YİNE BELGELERLE THY (2014 ilk yarı verileri – Tıklayın)

THY 2013 İlk yarı verileri: (Tıklayın) 

Her iki bilanço birlikte karşılaştırılarak yorumlanmıştır.

Tabloya baktığımızda; satışlar %15,26 artarken, buna karşılık, satışların maliyeti %18,68 oranında artıyor. “THY’nin maliyetler konusunda dikkatli olması gerekiyor” gibi bir yorum yapılabilir.

Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse: İki dönem arasında bazı maliyet kalemleri şu şekilde artmıştır. Yer Hizmetleri Gideri:%16,02; Yolcu Hizmet ve İkram Giderleri: %27,44; Konma Konaklama:%24,99; Bakım Giderleri:%35,52; Üst Geçiş Giderleri:%26,21; Personel Maliyeti:%8,7. (Görüldüğü gibi söylendiğinin tersine; çalışanların maliyetlere yansıyan ücret artışı devede kulak!!!)

Satışların Maliyetinin Satışlara oranı 2013 yılında %82’i iken, 2014 yılında bu rakam %84,5’a ulaşmıştır. Artan bu %2,5’luk fark, yaklaşık 128 milyon dolara karşılık geliyor.  Yani, mevcut durumdan 128 milyon dolar maliyet azaltarak, 2013 yılındaki orana ulaşılabilir. Bu kadar maliyet artışı nedendir bilemiyorum.

THY yönetimi, ne de olsa kar açıkladı, kimse bu konunun üzerine gitmeyecektir. “Gözde kuruluşumuz kar ediyor, her yere uçuyor, süper yönetiliyor” gibi terimlerle günü kurtarırlar. Günü kurtarmaya yandaş medyada el verirse, tadına doyum olmazJ  Medyamıza baktığınızda hiçbir yayın kuruluşunda THY basın sözcüsünün verdiği yüzeysel bilanço dışında kalem, kalem bir değerlendirme yazısı bulunmuyor.

Vergi Öncesi karlılığa baktığımızda; 2013 ilk yarı 127 milyon dolar iken, 2014’de yılın ilk yarısında bu kar 80 milyona düşmüş. Karlılık %37 oranında,  47 milyon dolar azalmış.  3. Çeyrek, bölgemizdeki tüm havayollarının en karlı dönemidir. Yaz sezonuyla birlikte gelirler ve bilet satış fiyatları en pahalı noktaya erişir. THY’nin mutlaka çok daha karlı bir bilanço açıklaması gerekirdi. Petrol fiyatları geçen seneye göre bir hayli düşmüş durumda. THY’nin karının 900 milyon dolardan daha az olmaması gerekir ki yıl sonu 700 milyon civarında kar açıklayabilsin. Bu da vergi öncesi %5 kar marjını geçmez diye tahmin ediyorum. Genelde THY’nin bölgesindeki rakipler bu rakamların üzerinde kar açıklıyorlar.

Sonuç olarak geçen sene aynı döneme kıyasla Dolar bazında Vergi Öncesi karı %37 azalmıştır.Sonraki dönemlerde THY gelirlerini artırırken giderlerini de kontrol altına alabilirse, daha karlı rakamların ortaya çıkması olanaklı. Aslında, THY’nin yıl sonu itibariyle çok daha fazla kar etmesi gerekir. Birçok avantajlı noktaya rekabet olmadan uçabilmektedir. Atatürk havalimanından, THY dışında Onurair, Atlasjet gibi firmalar, ek slot dahi alamıyorlar. Son 5 sene Atatürk havalimanı slot artışını hesaplasak ve bunun dağılımı hangi havayolu ne kadar aldı biçiminde incelense, sanırım hemen hemen hepsini THY’nin almış olduğunu görürüz. AHL’den slot almak için, diğer havayolları da başvuruda bulunuyorlar, ancak sonuç alamıyorlar. Bu kadar desteğe, bu kadar pazar egemenliğine karşın elde ettiği karlılık düşüyor. İşte THY’nin kendi açıkladığı rakam; yine geçen yıla göre düşüş var.

EBITDA(*) Marjı: 2014: 10,5%                    2013: 12,4%            2014 yılı düşüklüğüne dikkat!

Oysa bu rakamın artması gerekirdi. Bu karlar; THY gibi büyük ölçekli bir havayolu için çok küçük rakamlar. Kendi yayınladıkları tablodan da net şekilde anlaşılacağı üzere; karlılık düşmüştür. Uçak satın alınmasına ödenen faiz miktarı da her dönem artarak büyümektedir. Gittikçe kar zarar tablosundaki satın alınan uçaklar için ödenen faizler artıyor.

THY, büyümesini borçla sürdürmektedir. Sermayesinin 3 katı borçluluk durumu devam etmektedir.Eldeki var olan değerlerin borçlarını karşılama oranı ise; geçen seneden daha iyi durumda. Cari Oran: 0,68 den 0,77 ye çıkmıştır. İlk çeyrek raporunda söylediğim gibi, bu oranın 1 seviyesinde olması gerekir. Umarım önümüzdeki dönemlerde bu oranı yakalarlar.

İlk çeyrek raporunda “Yönetim Kurulu Üyeleri’ne yıllık ortalama 209.000TL, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcılarına ise yıllık ortalama 495.000TL brüt ücret ödenmektedir. Yönetim Kurulu Üyeleri, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcılarına ödenen ücret ve ikramiye içinde, tüm maddi menfaatlerin toplamı 2014 Ocak-Mart 2.516.803TL olarak gerçekleşmiştir.”

Oysa 6 aylık raporda “Yönetim Kurulu Üyelerine 219.000TL, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcılarına ise yıllık ortalama 492.000TL brüt ücret ödenmektedir. Yönetim Kurulu Üyeleri, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcılarına ödenen ücret ve ikramiye dahil tüm maddi menfaatlerin toplamı 2014 Ocak-Mart 5.052.631TL olarak gerçekleşmiştir” Benim burada anlayamadığım nokta, Genel Müdür veya Genel Müdür Yardımcılarının ücreti mi düşürüldü? Niye 492.000TL olmuş?

Toplam 9 Yönetim Kurulu Üyesi var 9×219.000TL=1.971.000TL, 6 Genel Müdür Yardımcısı 6×492.000TL=2.952.000TL. Bunların da toplamı: 4.923.000TL yıllık kazanç yapar. Rapor 6 aylık olduğu için 2 ye böldüğümüzde: 2.461.500TL ödeme olması gerekir. Oysa ödenen 5.052.631.

Aradaki fark olan 2.591.131TL ilk 6 ayda Yönetim Kurulu Üyeleri, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcılarına ödenen ikramiye midir? İştiraklerden elde edilen ek gelir midir? İştiraklerden ne kadar maaş ve ikramiye alınıyor? Onlar bu raporun içeriğinde var mı? Bu fark nereden kaynaklanıyor? Bu sorularıma kim cevap verecek? Daha doğrusu verebilecek mi?

Görünen o ki; THY yöneticileri, ücretler göze batmasın diye iki satırda olayı geçiştiriyor. Bir ucu devlet olunca herhalde yüksek maaşları net şekilde görünmesin istiyorlar. THY yöneticileri, iştirakler de eklenince ellerine her yöneticiye nasip olmayacak miktarlarda ödenek, yani maaş alıyorlar. Bu konuda abarttığım düşünülüyorsa, açıklasınlar siz değerli okuyucular karar versin.

Basitçe şunu diyebiliriz aslında; burada yazılan maaş rakamlarının 2 katı ödenmekte. Aradaki fark eşit mi dağıtılıyor yoksa bir kişi çoğunu mu alıyor belli değil. Fazla Yönetim Kurulu üyelikleri ve başkanlıkları burada devreye giriyor sanırım. Ne kadar çok yönetim kurulu üyelik ve başkanlığı o kadar çok para. Bir de ödenen vergileri de yılsonu THY kişiye ödüyorsa maaş artar iyice. Nasıl güzel işliyor sistem, değil mi?

Malumunuz olduğu üzere; THY yönetim kurulu maaşlarını net alıyor ve vergilerini THY kendi bütçesinden karşılıyor. THY yönetim kurulu üyeleri THY çalışanları gibi senede dört ikramiye almaktadır. (Bu nedenle sakın ikramiyeler gider diye düşünmeyin, gitmez. Çünkü kendileri de alıyor.!

 Bir an düşündüm de, bizim zamanımızda THY yönetim kurulu başkan ve üyeleri dört ikramiye almadıkları gibi gelirlerinden vergi öderlerdi...

Hamdi Topçu ilk çeyrekte belirtilen tüm Yönetim Kurulu Başkanlıklarına devam etmektedir. Bu kadar özverili(!) birini bulmak gerçekten çok zor olur. Katıldığım genel kurul toplantılarında, yalakalık olsun diye neredeyse 10 Türk büyüğü listesine bile almayı önerecek çok tanınmış ortaklar var.  Artık THY girişine heykelini mi dikerler, THY’nin ismini değiştirip Topçu Hava Yolları mı koyarlar, yoksa onursal başkan mı yaparlar bilemem.

(*) EBITDA: Türkçe karşılığı “Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kar” anlamına gelen EBITDA’nın Türkçe ‘deki kısaltması da “FAVÖK” tür. EBITDA, işletmenin net esas faaliyet karına amortisman giderlerinin eklenmesi ile elde edilen kar tutarı olarak bilinmektedir. Bir işletme kavramı olan EBITDA, karlılık ve verimlilik ölçüsüdür. Kişilerin objektif değerlendirme yapabilmesine olanak tanır. Amortisman etkisini göz ardı eden bir alt modeli ise “EBIT” olarak tanımlanır.