Değerli okurlar, dövizde yaşanan kontrol edilemez yükseliş dengeleri sarsmış görünüyor. 1 Ocak 2018 den bugüne kadar sadece 4.5 ayda dolardaki artış % 18.5… Ayda % 4.11… İnanılmaz bir rakam. Son 5 yıla bakıldığında, yıllık ortalama kurlara göre en yüksek artış 2015 yılında yaklaşık % 20 olarak gerçekleşmiş. Bunun dışında her yıl % 10’un biraz üzerinde seyretmiş. Şimdi geldiğimiz noktaya bakın. Ayda % 4.11.. Daha ilk 5 ayda 2015’I yakalamışız. Şimdi bazı tosuncuklar çıkıp “Bize ne abi, maaşımızı TL ile alıyoruz, TL harcıyoruz.” diyeceklerdir. Bu modellerden eskiden de vardı. Şimdi sayıca çoğaldılar. Cehalet başka şey… Adam okumuyor ki. Kuran’ın ilk emri “OKU” hâlbuki… Okusa öğrenecek, kullandığı elektriğin, kışın ısındığı doğalgazın, ektiği tohumun, hastasına aldığı ilacın, alo dediği cep telefonunun dövizle satın alındığını… Kitap okumaz ama WhatsApp demeyi bilir, iyi mesaj yazar. Otur iki-satır memleketin halini yaz desen beceremez. Şimdi gel de bu insanlara “dövizdeki her artışın” kendisini fakirleştirdiğini anlat bakalım.
THY’DE ÜCRETLER NASIL ERİYOR?
Gelelim THY çalışanlarına…2017 Ocak başında 5.000 TL para alan bir THY personelinin dolar karşılığı maaşı 1.328 USD idi. 18 Mayıs günü ne olmuş? 1.112 USD.. Erimeye bakın. 216 USD kaybı var çalışanın. TÜFE açısından bakarsan da kayıp söz konusu. 2018’in ilk 4 ayında TÜFE % 4.69 artmış. Dövizdeki bu anormal artışın enflasyonu da tetikleyeceği çok açık. Herhalde ilk 6 ayı % 8 civarında tamamlayacağız. Sonuçta olan çalışana oluyor. Para pul oluyor. Yıl sonu ne olur, Allah bilir! Hey gidi günler hey… Bir zamanlar % 20’nin altına düşmeyen personel giderleri artık bu rakama yaklaşamıyor.
2016 yılında toplam giderin % 18.4’ünü oluşturan personel giderleri, 2017’de yani rekorlar yılında % 17.4’e düşmüş. THY, gerçekten her bakımdan personelin sırtına basarak yükseliyor!
DÖVİZLE BORÇLANIRSAN RAHAT UYUYAMAZSIN…
Döviz yükselince başka ne olur? Dövizle borçlananlar sıkıntıya girer. Mesela THY… Son 6 ay içinde Airbus ve Boeing’den bir dünya uçak aldı… Nasıl ödeyecek parasını? Domatesle mi, portakal ile mi? Hayır, takır takır döviz ödeyecek. Dövizdeki her artış THY’nin de borcunu kabartıyor. Bakın THY’nin projeksiyonlarında % 10 kuralı vardır. Dövizde yıllık % 10’a kadar artışı olağan görür. Ama bu oran geçilirse sıkıntı başlar. Dolardaki artış daha ilk 4.5 ayda % 18 olmuş… “Efendim THY biletleri dövizle satıyor. Ne fark eder ki?” diyenler olacaktır mutlaka… İyi de iç hat biletlerini de mi dolarla satıyor? Ayrıca, Türkiye’den NewYork’a 1.000 USD’ye bilet alan yolcu 1 Ocak 2017’de 3.795 TL öderken şimdi yaklaşık 4.500 TL ödeyecek. Bu kur artışının özellikle TL karşılığı yapılan satışları etkileyeceği açık.
PETROL FİYATLARI DA UÇTU
Sadece döviz mi? Petrol fiyatları da uçuşa geçti. Ocak 2016’da 31 USD olan bir varil petrol, bugün 80 USD ! 2016 ortalaması 44 USD olan petrol, 2017 yıl ortalamasında 54 USD’ye yükselmiş. Artış % 25 civarında. Yılbaşından bu yana artış ise % 20’ye yakın. Yani “THY dövizle kazanıyor, döviz borcunu rahat öder” mantığı pek geçerli değil. Çünkü toplam faaliyet giderlerinin içinde akaryakıtın payı % 28’e ulaşmış 2017’de…
2016’nın Ocak ayında THY bir varil (160 litre) petrolü 31 USD’ye almış. O günkü kur yaklaşık 1 USD= 3 TL hesabı ile bir varile ödenen para 93 TL ediyordu. Bir litre petrol ise 93 TL: 160 litre = 58 kuruşa geliyordu.
Bugün ise 1 varil petrol 80 USD… Yani 4.5 TL = 1 USD kuru üzerinden 360 TL bedelle satın alınabiliyor. Litre fiyatı ise 360 TL: 160 lt= 2.25 TL olarak hesaplanıyor. 2.5 yılda petrol fiyatındaki artış neredeyse 4 kat…
“Biz akaryakıt artışlarını Hedge anlaşmaları ile çözüyoruz” diyorsanız, bu anlaşmalar son 10 yılda ne getirdi, ne götürdü açıklayın da bilelim beyler.
Ekonomik parametrelerin giderek kötüleştiği bir dönemde 2023’e kadar 230 uçağı filoya sokacak ve borçlarını ödemeye başlayacak THY… Aslında THY değil Türkiye borçlanıyor.
Borç ülkenin, hepimizin borcu. Hesapsız kitapsız yapılan uçak alımları özelde THY’yi, genelde ülkemizi sıkıntıya sokacak. Eski borçları bırakın, sadece 2018 de anlaşması imzalanan Airbus ve Boeing’lere ödenecek para tam 22 milyar dolar! Merak ediyorum, sevgili THY’miz bu uçakların borçlarının ödeneceği yıllarda döviz kurlarını kaç TL olarak öngördü acaba?
Ne demiş Sokrates?
Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsanız, cehaletin bedelini hesap edin.
THY BU BORÇLARI NASIL ÖDEYECEK?
