Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, Milli Muharip Uçağın tüm parçalarının tasarımının bittiği, uçağı yerli motorla teslim etmeyi.
Temel Kotil, SAHA İstanbul tarafından savunma, havacılık ve uzay sektöründe faaliyet gösteren firmalara özel hazırlanan Yöneticilik Gelişim Programı’nda (SAHA MBA) havacılık endüstrisine dair önemli açıklamalarda bulundu.
Bir savaş uçağı 50-100 milyon dolar arasında fiyatla satıldığını, uçak yapmanın zorluğu her şeyin çok iyi yapılması gerekliliğinden kaynaklandığını söyledi.
“Milli Muharip Uçağın neredeyse bütün parçalarının tasarımı bitti.” diyen Temel Kotil, 1300 mühendisin çalışmaları sürdürdüğünü bildirdi.
Temel Kotil, MMU için yerde ve havada çalışacak yazılımlar için 25 milyon satır kod yazılacağını söyledi.
Teknolojik gelişmeler ve sahip olunan altyapılarla geçmişte uzun yıllar alan çalışmaların çok daha kısa zamanda yapılabildiğini, bunun havacılık endüstrisi için de geçerli olduğunu söyleyen Temel Kotil, “Artık yapmak istiyorsanız yaparsınız. 18 Mart 2023 yılında MMU’yu hangardan çıkarıyoruz, Hürjet’i, Atak-2’yi uçuruyoruz.”
Motor konusunda Kale Arge ve TEI’nin geliştirdiği motorlar bulunduğuna değinen Temel Kotil, TEI’nin 1600 beygir turboşaft motoru 1 yıl içinde kendilerine teslim etmeye başlayacağını söyledi.
Motor yapmada en büyük zorluğun sıcak bölge, türbin tarafında kaynaklandığını anlatan Temel Kotil, 10 yıl içinde seramik türbin kanatlarının ortaya çıkacağını ve bu alanda çalışan herkes için fırsat doğacağını söyledi.
Temel Kotil, “Bu, tribün kanadı üretiminde devrim yapacak. Bugünkü yüksek performanslı motorları yakalamak mümkün olacak. Gelecek 10 yıl motorda çok orijinal şeylere gebe.”
Devlet karar verirse yaparız
Bir savaş uçağının milli olabilmesi için kritik unsurlarının ve motorunun yerli üretilmesi gerektiğini vurgulayan Temel Kotil, şunları söyledi:
“Uçağın milli olması için motorunu yapmak zorundayız. TEI’nin turboşaft motoru bize Türkiye’nin tek kristal dökebildiğini gösterdi. Motor yapmanın en zor kısmı türbin kısmı. Türbin kısmında tek kristal gerekiyor.
Tek kristal olunca mukavemetler yüksek oluyor. Yüksek sıcaklıkta termal verim artıyor, güç artıyor. Türkiye tek kristalini döktü ve turboşaft motorda kullanıyor.
TUSAŞ’ın hissedarı olduğu TR Motor motor tasarımı için çalışıyor. Savunma Sanayii Başkanlığının MMU motoru için yaptığı bir ihale süreci var. Şu anda bilgi istiyor, biz de hazırlıyoruz.
TEI ve TR Motor bu konuda çalışıyorlar. Bir motor yapmak 10 yıl sürer. 2028 yılı ve sonrasında teslim edeceğimiz uçakta yerli motor olacak. Bunun yurt dışı ayağı da var.
Rolls Royce, Türkiye’de bunu yapma konusunda niyetini birçok defa belli etmişti. Bu, bir devlet kararı. Devlet karar verirse bu motoru TEI, TR Motor, Kale yapsın ya da üçü bir araya gelsin, bunu yapabiliriz.
Motorun alt kırılımlarında tasarım ve üretim problemimiz yok. 2030 yıllarına kadar kendi başımıza Türkiye olarak bunu geçeriz ama yurt dışında başka iş birliklerimiz de var. Seramiğe dönülürse motor teknolojilerinde devrim olur.”