TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan, Capital’in sorularını şöyle yanıtladı…
TAV Havalimanları CEO’su SERKAN KAPTAN, Sani Şener’den görevi yaklaşık 1,5 yıl önce devraldı. 25 yıldır grupta olan Kaptan, TAV’ın tarihindeki en büyük yatırım döneminde olduklarını söylüyor ve “2025, altın yılımız olacak” diyor. 2025’te 500 milyon Euro EBITDA’ya ulaşacaklarını, 2026’da bunu da geçeceklerini ifade eden Kaptan, “Bu bizim Atatürk Havalimanı yıllarımıza döndüğümüzün belgesi olacak. Pandemiye rağmen İstanbul’un açığını 6 yılda kapatmış oluyoruz” diyor.
Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’ni inşa edip 2000 yılında YİD modeliyle dünyanın en iyi havalimanlarından biri olarak İstanbul’da hayata geçiren TAV, 19 yılın ardından 2019 Nisan’da Atatürk Havalimanı’nın kapatılmasıyla yeni bir döneme girmişti. Gelirlerinde önemli payı olan İstanbul’u kaybetmesinin ardından yeni coğrafyalara ve Türkiye’de yeni havalimanlarına yöneldi. Sadece 1 yıl sonra pandemi patladı. Global olarak pandeminin en ağır yaraladığı sektör, havacılık oldu. Pandemide insan kaynağından tasarruf etmeyen, pandeminin biteceği günü bekleyen TAV, haklı çıktı. Küresel yolcu trafiğinin 2024’te pandemiden önceki seviyelerine ulaşması beklenirken TAV Havalimanları, küresel toparlanma eğrisinin önünde yer aldı. TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan, “2022 sonu itibarıyla finansal ve operasyonel olarak pandemiyi geride bıraktık. Bu yılın ilk 6 ayında da büyümemizi sürdürdük” diyor. Serkan Kaptan, Sani Şener’den görevi yaklaşık 1,5 yıl önce devraldı. 25 yıldır grupta olan Kaptan, TAV’ın tarihindeki en büyük yatırım döneminde olduklarını söylüyor ve “2025 altın yılımız olacak” diyor. 2025’te 500 milyon Euro EBITDA’ya ulaşacaklarını, 2026’da bunu da geçeceklerini ifade eden Kaptan, “500 milyon Euro EBITDA, bu çok ciddi bir hedef. Bu bizim Atatürk Havalimanı yıllarımıza döndüğümüzün belgesi olacak. 2025’te bu yılları yakalıyoruz, 2026’da geçiyoruz. Pandemiye rağmen İstanbul’un açığını 6 yılda kapatmış oluyoruz” diyor. TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan, Capital’in sorularını şöyle yanıtladı:
CEO olarak atanmanızın üzerinden 1,5 yıl geçti. Önce bu süreci konuşabilir miyiz?
1 Mayıs 2022’de CEO’luk görevine geldim. TAV’a 1 Aralık 1998 yılında dahil oldum. 25 yıldır gruptayım. TAV’ın V’si olan Viyana temsilcisi olarak gruba gelmiştim, Viyana Havalimanı buraya bilgiyi getiren gruptu. Viyana, hisselerini satıp çıktı, sonra ben TAV’ın Türk olan tarafında devam ettim. 1998’de başladığım görevim, terminal işletme danışmanlığıydı, daha öncesinde de havayolu tecrübem var. Havayolu operasyonunda bulundum, havayolu dispacther’lik lisansım var, yani masanın öbür tarafındaydım. Geçen 25 yılda ticari işler, operasyon ve ağırlıklı olarak iş geliştirme, yeni havalimanlarını portföye katmakla ilgilendim. 2016’nın son aylarında İcra Kurulu Başkan Yardımcısı oldum, 6 yıl kadar bu görevi yaptım. Sonra 1 Mayıs 2022’de İcra Kurulu Başkanı olarak atandım.
Sani Bey çok güçlü bir profil. Ondan koltuğu devralmak nasıl oldu?
25 yıl Sani Bey’le çalıştım, dolayısıyla hem onun işletmeye yaklaşım tarzını iyi biliyorum hem iş geliştirmeyi zaten kendisi bana vermişti. Yurt dışı projelerde, şirketin büyümesinde fiilen bulundum. O yüzden devralma kısmında bir zorluk yaşamadım. Zaten son iki yılda kararların hepsini bana aldırıyordu. Güzel bir geçiş süreci oldu. TAV kurulduğunda çok küçük, 350 kişilik bir ekiptik. İnsanların tanıdığı bir figürdüm. Sani Bey’in CEO’luğu devretmeden önceki 2 yılda da yetkileri zaten bana devretmiş olması çok faydalı oldu.
İlk yıl planınız neydi?
CEO olarak atanmam, COVID çıkışına denk geldi. 2020 Mart’taki kapanmayla beraber çok zor bir 2 yıl geçirmiştik. Havacılık ve turizmin derinden etkilendiği bir dönemdi. Dünyada ilk defa 3 ay kadar hiç uçuşun olmadığı, uçakların yerde durduğu, sürekli gider ürettiğimiz ama gelirimizin olmadığı bir dönem yaşadık. Aslında maliyetlerin kısılması ve açılma sonrası neye hazırlanmamız gerektiğiyle ilgili de çok şey öğrendik. İnsan kaynaklarında hiçbir kısıtlamaya gitmedik. Trafik döndüğünde buna hazır olmalıydık. Avrupa’da ciddi problemler oldu, insanlar işi bıraktı sonra havacılık sektörüne dönmedi. İlk defa havacılık sektörünün, sektöre inancını kaybettiği bir dönem yaşandı. Havacılık krizlerden hızlı etkilenen ama en hızlı da krizden çıkan sektördür. Bu hızlı dönüşü tahmin ediyorduk ve hazır bulunduk. Bu da bize büyük avantajla döndü. Bu 1 yıl içinde şirketin kurum kültürünün içinde ufak tefek değişiklikler gerekiyordu, bunları yaptık. Y ve Z, önceki kuşaklardan çok farklı. Geleceğimiz de bu kuşaklar olduğu için onları daha çok anlamak, yönetime daha fazla dahil etmek, onların fikirlerini dinlemek yönünde bir açılıma gittik. Şirketin odağında her zaman saygıyı tutuyorduk, bu saygıyı daha da kuvvetlendirmek için “Küçüğe de Saygı” programını başlattık. İnsanların üstelendiği göreve, kıdemine, yaşına bakmadan karşılıklı saygı esas. 2022’de programa her alanda sürdürülebilirliği dahil ettik. Sürdürülebilirliği çevreye-doğaya saygı, enerjideki verimlilik, insanlara saygı ve insan kaynaklarının sürdürülebilirliği olarak ele aldık. Bir de misafirperverliği ve ağırlamayı odağa koyduk. Bu 1 yılın en önemli açılımı da TAV’ın tarihindeki aynı 2-3 yıla sığan en büyük yatırımların yapıldığı dönem olmasıydı.
Bu yatırımlar neyi kapsıyor?
1 Aralık 2021’de Antalya Havalimanı’nın ihalesi yapıldı; Antalya, amiral gemimiz. En çok dış hat yolcusunun olduğu alanımız. Antalya bizdeydi, bu uzatma ihalesiydi. 2026 sonuna kadar Antalya Havalimanı’nın işletmecisi olarak ortağımız Fraport’la beraber işletme dönemindeydik. Devlet, yeni yatırımlar, terminallerin ve havalimanındaki çeşitli tesislerin büyütülmesi karşılığında 25 yıllık ihaleye daha çıktı. 2021 Aralık ayında yapılan ihalenin sözleşmesinin imzalanması, devletten gerekli onayların alınması mayıs ayını buldu ve devlete verilmesi gereken peşin kira ödemesini yapıp projeyi başlattık. Yatırım dönemimiz 2022 Mayıs’ta başladı. Antalya sözleşmemizi 2051 sonuna kadar uzattık.
İhaleyi hangi şartlarla aldınız?
Devlete taahhüdümüz 25 yıllık bir dönem için 7 milyar 250 milyon Euro kira. Bunun yüzde 25’ini yani 1 milyar 812,5 milyon Euro’sunu peşin ödüyoruz. Kalan yüzde 75’i, 25 yıl içinde eşit taksitler halinde ödeyeceğiz. Başlamış olduğumuz Kazakistan’ın Almatı Havalimanı yatırımımız devam ediyor. Bir de üstüne Aralık 2022’de Ankara Havalimanı ihalesi yapıldı. Orası da bizim işlettiğimiz bir havalimanıydı. Onun da işletme süresi Mayıs 2025’e kadardı. Devlet, yaklaşık 2,5 yıl öncesinde ihale yaptı ki yatırımlar tamamlanıp süremiz bittiğinde kapasitesi büyümüş bir havalimanı olsun. Bu ihaleye de girdik ve kazandık. Burada da 475 milyon Euro gibi bir kira var. Ankara’nın yatırımına da başladık.
Toplam ne kadar yatırım yapacaksınız?
Ankara Havalimanı’na 200 milyon Euro, Antalya’ya 765 milyon Euro, Kazakistan’a da 200 milyon dolar yatırım yapıyoruz. Kazakistan’ın yatırımı da inşaatı da bizde. 2024’ün yazına Kazakistan’da yeni terminali yetiştirip işletmeyi açmak istiyoruz. Bu 3 havalimanına yaklaşık 1,1 milyar Euro yatırım yapıyoruz. Hem büyüme hem yatırım dönemindeyiz. Bu yatırımların çoğu 2024 sonunda tamamlanmış olacak. Almatı’nın yatırımları bitmiş, Antalya’nın yüzde 90’ı, Ankara’nın da yüzde 85’i tamamlanmış olacak.
Bu yatırımlar bittiğinde karşımızda nasıl bir TAV olacak?
İşletmekte olduğumuz havalimanlarında kapasiteyi gelecek yolcu için hazırlamış oluyoruz. Aynı şekilde ticari girişimlerimiz duty free, yiyecek- içecek noktaları veya diğer ticari hacimler de hazırlanmış oluyor. 2025, TAV’ın altın yılı olacak. Yatırımlarımızın çoğu bitecek, yeni tesisler açılacak ve pandemiyi de inşallah bu yıl tamamen bitirmiş olup 2019’daki rakamlarımızı 2023’ün sonunda yakalayacağız. 2024 büyüme, 2025 de ticari olarak büyümenin çok görünür olduğu bir yıl olacak.
Cironuz 2022’de ne kadardı? 2023’te ne hedefliyorsunuz?
Ciromuz 2022’de 1 milyar 51 milyon Euro’ydu. 2023 hedefimiz yaklaşık 1,3 milyar Euro. 2022 ciromuz aslında pandemi etkisi olan bir yıl için rekor bir ciroydu. 2025’teki hedefimiz, EBITDA’mızın yaklaşık 500 milyon Euro seviyesine gelmesi ki bu çok ciddi bir hedef. Bu bizim Atatürk Havalimanı yıllarımıza döndüğümüzün belgesi olacak.
İstanbul Atatürk Havalimanı’nın kapanmasıyla İstanbul’u kaybetmiştiniz. Bu açığı kapatıyor musunuz?
Atatürk Havalimanı açıkken bayrak taşıyıcımız Atatürk’tü, şimdi Antalya. Atatürk Havalimanı, 2019 Nisan’da kapandı. Biz de orayı 9 Ocak 2020’den beri işletiyorduk yani yaklaşık 19 yıl. 2026’da EBITDA’mız o yılların üzerine çıkıyor. 2025’te yakalıyoruz, 2026’da geçiyoruz. Pandemiye rağmen İstanbul’un açığını 6 yılda kapatmış oluyoruz.
Toplam kaç ülkedesiniz?
Toplam 8 ülkede, 15 havalimanı işletmesinde bulunuyoruz. Bu 15’in 5’i, Türkiye’de Antalya, Alanya, Bodrum, İzmir, Ankara. Turistik bölgede çok kuvvetliyiz yani İzmir’den Alanya’ya kadar olan alanda İzmir, Bodrum, Antalya, Alanya şehirlerinde varız. Kıyı şeridinde 4 havalimanındayız. Antalya’da fiziki olarak da talep olarak da büyüme potansiyeli var. Antalya’nın trafiği ve talebi artık 11 aya yayıldı. Kışın da direkt dış hat uçuşumuz var. İzmir başlı başına bir destinasyon. İzmir’den çok fazla dış hat uçuşu var. Bodrum zaten dünya turizm sektöründe lüks ürün olarak bilinen, şimdi biraz daha orta segment için de açılım yapmaya çalışan bir destinasyonumuz. Bu 4 havalimanının talebinin hep kuvvetli olacağını düşünüyoruz. Beşinci havalimanımız başkentimiz Ankara’da. Başkent trafiği hiçbir zaman bitmez. Hatta Başkent’ten dış hat uçuşları artıyor, bunun da kuvvetleneceğini görüyoruz.
Cironun büyük bir kısmı yurt dışından geliyor değil mi? Bir değişim olur mu?
TAV’ın cirosunun yüzde 64’ü yurt dışından geliyor. 15 havalimanındayız, buralarda bir de hizmet şirketlerimiz var. Ciromuzun yüzde 43’ü de ATÜ, Havaş, BTA gibi hizmet şirketlerimizden geliyor. Yurt dışında en güçlü gelir Almatı’dan elde ediliyor. Yurt dışındaki bütün havalimanlarımızda tüm havalimanını işletiyoruz, Türkiye’de bazen terminal ve otoparkla sınırlı oluyor. Almatı’da farklı olarak yakıtı da biz işletiyoruz yani uçaklara verilen yakıtın ticaretini de yapıyoruz. Bu, ciroyu çok etkileyen bir faktör. Almatı’nın yeni havalimanı açıldığında burada çok hızlı büyüme yaşanacak. Ciro olarak Antalya daha yüksek ama Almatı, onu yakalayıp geçer.
Türkiye’ye olan seyahat talebiyle ilgili nasıl gelişmeler var? Savaş etkisi, enflasyon neleri değiştirdi?
En kuvvetli trafiğimiz, Antalya-Rus trafiği. Ondan önce de Ukrayna’ydı. Şu anda Ukrayna sıfır. Havacılıkta 2019, en iyi yıldı. 2020 ve 2021 tamamen COVID etkisiyle geçti. 2022’de Antalya’ya 2019’daki gelen 11 milyon Rus’un yüzde 60’ı geldi. 2023’te daha artar derken yüzde 62’si geldi. Rus ve Ukraynalıların boşluğunu bu yıl Avrupalılar dolduruyor. Bizdeki Euro kuru Avrupalıya çok ucuz gelmeye başladı. 2019’da Antalya’da 28 milyon dış hat yolcumuz vardı, bu yıl bu rakamı yakalayacağız. Avrupalının gelmesi çeşitlilik anlamında da olumlu. Kayıp olan Rus yolcumuzun da döneceğini düşünürsek önümüzdeki yıllarda rakamlar daha çok yukarı çıkar.
Havalimanlarındaki yiyecek-içecek, mağazalar gibi işleriniz nasıl gidiyor?
Şu anda 6 iştirakimiz var. ATÜ, BTA, Havaş gibi. Havaş aynı zamanda TGS’nin yüzde 50 ortağı. TGS de bizim Türk Hava Yolları’yla yüzde 50-50 ortaklıkla kurduğumuz Türkiye’nin 8 havalimanında hizmet veren şirketimiz. TGS, İstanbul’un yeni havalimanında da trafiğin yüzde 80’ini üstleniyor.
İstanbul Havalimanı’nda kaç çalışanınız var?
Yeni havalimanında bizim TGS, Havaş, BTA, ATÜ ile beraber yaklaşık 14 bin çalışanımız var. Özel güvenlik, lounge hizmetleri ve BT şirketimiz de İstanbul Havalimanı’nda hizmet veriyor. TAV Bilişim, TAV’ın bulunduğu havalimanlarındaki yazılımları, entegrasyonu yapmak için kuruldu ama sonra çok büyüdü. Türkiye’de pek çok havalimanında hizmet verdi, yurt dışında da hizmet veriyor. TAV Bilişim, İstanbul’daki merkezden dünyanın birçok yerine, yaklaşık 40 havalimanına teknoloji geliştiriyor. Endonezya’da da işleri var, geçen Tulum’da bir iş aldılar. Panama’da, Şili’de işleri var. Dijital oldukları için dünyanın her yerindeler.
EBITDA’nız şu an 300 milyon Euro civarı, 500 milyona nasıl gelecek? Kârlılığı artıran ne olacak?
Kârlılığı artıran hizmet şirketlerinin devreye girmesi olacak. En büyük katma değer, dış hat yolcusundan geliyor. İç hat yolcusunun katkısı 3 Euro iken dış hat yolcusunda bu rakam 17 Euro civarında. Yeni duty free ve yiyecek-içecek şirketlerimiz de devreye girdikçe kârlılık artacak.
“1,1 MİLYAR EURO YATIRIM YAPIYORUZ”YATIRIM DÖNEMİ Şu an çok ciddi bir yatırım dönemindeyiz. 3 havalimanında Almatı, Ankara Esenboğa ve Antalya’da 1,1 milyar Euro’nun üzerinde bir yatırımı hayata geçiriyoruz. Bunun üstüne takip ettiğimiz Nijerya, Karadağ, Kuveyt veya olabilecek Orta Asya’daki projeler var. Bizim en yüksek yatırımla girdiğimiz dönem 2022-23 ve 2024 dönemi oldu.“ALTIN YILIMIZ OLACAK” Coğrafi büyümeyle önümüze ne çıkacağını bilemiyoruz. Bu 3’ünün ciro katkısı çok yüksek. Antalya’da ve Almatı’da ticari hizmetlerde yok denecek kadar azız. Yeni dönemde bunların yüzde 100 katma değerini de göreceğiz. 2025, altın yılımız olacak, çünkü yatırım dönemimiz bitecek ve bu yatırımların meyvelerini toplayacağız. |
TAV’IN BÜYÜME ROTASI
|
RADARDA YENİ COĞRAFYALAR VARORTA ASYA Yatırım olarak Orta Asya’ya bakıyoruz ama şu anda ihaleleri yok. Özbekistan, Kırgızistan ilgimizi çekiyor.ORTA AFRİKA 2008’de Tunus’a girdik. Orada 2 havalimanımız var, ikisinin de işletmesi 2047’ye kadar devam ediyor. Şimdi Orta Afrika’ya doğru bakıyoruz. Nijerya’da Lagos Havalimanı ihalesi yapıldı, bu ihaleyi geçtiğimiz yıl sonunda kazandık. Ülkede seçimler vardı, havacılık bakanı da yeni atandı. Bundan sonra bir hızlanma bekliyoruz. En iyi teklif veren grubuz ama sözleşme aşamasına geçip o pazarlıklara başlayamamıştık. Şimdi bakanın atanmasıyla bu sonbaharda bunların hızlanacağını düşünüyoruz. BALKANLAR Balkanlar’da ilgimiz çok, burada Hırvatistan’da, Makedonya’dayız. Bölgede 3 havalimanımız var. Karadağ’da 2019 sonunda bir ihale yapıldı, ön yeterlilik alan 3 şirketten biri olduk. Proje askıda kaldı. Karadağ’da yeni bakanın projeyi canlandırıp bu kış hayata geçirmesini bekliyoruz. ORTA DOĞU Orta Doğu’da Medine’deyiz. Suudi Arabistan da kuvvetli olduğumuz bir bölge. Şu anda daha ziyade inşaat projesi olarak gidiyor ama daha çok yatırımın ve işletme şansımızın olduğu işlerle ilgileniyoruz. Kuveyt Havalimanı terminal inşaatı var. O terminalin işletme ihalesi çıkıyor, ön yeterlilik alan 6 şirketten biri olarak seçildik. İhaleye hazırlanma safhasındayız. |
“BUNLAR NE YAPACAK DİYORLARDI”“TRENDİN ÜSTÜNDEYİZ” Havacılıkta bir büyüme trendi var ve biz hep onun üstünde ilerliyoruz. Airbus veya Boeing gibi birtakım global havacılık devleri büyümenin yüzde 3,6 olacağını öngörüyor. Baktığımızda biz iki katı büyüdük. Mesela Kazakistan, yüzde 40 büyüyor. Bazen öngörülemeyen durumlar yaşanabiliyor. Antalya oturmuş bir coğrafya. Bir pandemi ya da kriz olmadığı sürece Antalya’nın gerek yatak kapasitesiyle gerek taleple belirli bir büyüme trendinde olduğunu görüyoruz.“PORTFÖYÜMÜZÜ 30 YILA UZATTIK” Yatırımcılar bizi portföyümüzün süresiyle değerlendiriyor. Antalya, Ankara, Almatı olmadan önce averaj süremiz 8 yıla kadar düşmüştü. Bunların gelişi portföyü 30 yıla çıkardı. 30 yıl da bizim gibi bir şirket için çok önemli. Bir de bu yatırımcıya güzel bir sinyal. Yani en büyük ciroyu Atatürk Havalimanı’ndan elde ediyorduk. Bu bitti. Bunlar ne yapacak derken 30 yıl yeni bir projeksiyon getiriyorsunuz ve doğru asset’lerle. Bu çok değerli. |