TBMM’den bir parlamento heyeti Türk-Amerikan ilişkilerinde tansiyon yaratan konuların ABD Kongresi boyutuna etki etme hedefiyle geçen hafta Washington’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Türk parlamenterler heyetine başkanlık eden, TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı emekli Büyükelçi Volkan Bozkır, ABD Kongresi’nde, “Rusya’dan S-400 (füze sistemi) alırsanız biz de size F-35 (savaş uçakları) satmayız” gibi bir havanın söz konusu olduğunu söyledi. Volkan Bozkır, “Tehdit değil ama aba altından sopa gösterme psikolojisiyle bunu yapıyorlar” yorumunda bulundu.
TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Bozkır’ın başkanlık ettiği heyette AKP’den Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Türk Grubu Başkanı Akif Çağatay Kılıç ve NATO Parlamenterler Asamblesi Türk Grubu Başkanı Ahmet Berat Çonkar’ın yanı sıra CHP İstanbul Milletvekili Oğuz Kaan Salıcı yer aldı. Heyet ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu’ndan toplam 16 isimle yaptıkları görüşmelerden memnun ayrıldı. Bozkır, iki ülke arasında bir süredir kriz yaşanan temel alanlarda önümüzdeki günlerde önemli açılımlar yaşanabileceğinin sinyalini verdi.
Hürriyet’ten Cansu Çamlıbel‘in sorularını yanıtlayan Bozkır’ın açıklamalarının bir bölümü şöyle:
“Tehdit değil ama”
ABD Kongresi bir süredir Rusya’dan alınan S-400’ler nedeniyle Türkiye’ye yaptırım seçeneğini tartışıyor. Kongredeki görüşmelerinizde S-400’ler konusunda nasıl bir mesaj verdiler?
Amerika’da bu çok önem verilen bir konu. Özellikle Kongre’de bunu F-35 satışlarıyla bağlamak niyeti hissediliyor. ‘S-400’leri alırsanız biz de Kongre’den karar çıkartır, size F-35’i satmayız’ gibi bir havadalar.
Bazı parçaları Türkiye’de üretilen ve ilk partisinin bu yıl teslim edilmesi öngörülen F-35’leri vermeyeceklerini mi söylüyorlar?
Vermeyiz demeye getiriyorlar. Kongre’den geçmez diyorlar. Senatörler bunu tam olarak kendileri dile getirmedi ama danışmanlarıyla konuştuğumuzda mesaj olarak geldi. Ben de dedim ki; F-35 projesi iki tarafın menfaatine çok büyük bir projedir, çok büyük rakamlar ödenecek ve iki ülkenin ilişkilerinde de önemli bir boyut teşkil edecek, bunu ona bağlamanın hiçbir anlamı yok. S-400’ler ve F-35’ler bambaşka iki konu. F-35 projesini birlikte yürütmemiz Türk-Amerikan işbirliğinin ve Türkiye’nin güvenliğinin, NATO’nun güvenliğinin çok daha fazla ileri götürülmesini sağlayacak. Ama belli ki, böyle bir hava dönüyor. Tehdit değil ama aba altından sopa gösterme psikolojisiyle bunu yapıyorlar.
Biz de bütün konuşmalarımızda şunu anlattık. Türkiye’de 10 senedir dört firma ve dört teknoloji yarışıyordu. Fiyat olarak ilk sırada Çinliler vardı, ikinci sırada Amerikan-Fransız konsorsiyumu, üçüncü sırada Patriot ve dördüncü sırada S-400’ler vardı. Bütün bu yıllar süren müzakereler sonrasında Çin tasfiye oldu. ABD’nin Patriot projesi bizim teknoloji transferini gerçekleştirmeyi kabul etmedi. Ve de Kongre’den geçmesinde tehlikede olduğu için şu anda gündemde değil. Ruslar çok cazip bir teklifle geldiler. Teknoloji transferi de anlaşmada var.
Patriot teklifi
Türkiye açısından S-400’lerden dönüş yok mu?
Anlaşması imzalandı, ama Patriot devreye girebilecekse bakarız.
Washington’da bir süredir Türkiye S-400’lerden vazgeçerse ABD’nin Türkiye’nin kabul edebileceği bir teklif sunabileceğine yönelik bir hava var. Bunu size açıkça dile getirdiler mi?
Dışişleri Bakanlığı sözcümüzün açıklamasına göre bu hafta bir Amerikan heyeti Patriotlarla ilgili cazip bir teklif sunmak için Türkiye’ye geliyor. Bu teklif geldiğinde tabii ki bu değerlendirilecek, ona göre alınacak tutum da ortaya çıkar. Biz teknoloji transferi ve Kongre’den geçme garantisinde ısrarlı olduğumuz için şu ama kadar Patriot anlaşması imzalayamadık. Eğer Amerikan hükümeti ve Patriot firması böyle bir teklifi sunabiliyorlarsa, fiyat olarak da cazip olacak ise Türkiye değerlendirir onu.
Ruslarla yapılan S-400 anlaşması gözden geçirebilir mi demek bu?
Kalabilir de.
“ABD ile iyi ilişkiler istiyoruz”
ABD bunu kabul edecek mi?
İtalyan-Fransız konsorsiyumuyla bir arada yapmıyor muyuz? Neticede bu savunma silahı. O da olur, o da olur. Amerika ‘İlla ki bizim ki olsun, başka bir yerden almayın’ gibi bir teklifle mi geliyor onu bilmiyorum. Öyle bir şeyin zaten kabul edilmesi de mümkün değil. Ama maksat Patriot satmaksa Türkiye için şartları bu.
S-400 alımı buradaki tartışmalarda Türkiye’nin artık güvenilir bir NATO müttefiki olmadığı tezini destekleyen en önemli unsur olarak sunuluyor. Bu tartışmanın Türkiye’de bir karşılığı var mı?
Siyasi düzeyde böyle bir ifadede bulunan kimse yok. Bu tamamen yanlış algı üzerine ulaştırılmış Türkiye’ye zarar verme amacı taşıyan propagandadan ibaret. Ne Türkiye’nin NATO’dan çıkma niyeti var, ne bunun Türkiye’ye yararı olabilir, ne Türkiyesiz bir NATO daha güçlü olabilir, ne de Türkiye’yi NATO’dan uzaklaştırmak isteyecek bir mantık olabilir. Türkiye ne yapmış da NATO’nun iyi bir müttefiki olmamış sorusunun cevabı ortada yok. Bizim ABD ile bir sorunumuz yok, iyi ilişkiler kurmak istiyoruz. İlişkinin devam etmesini istiyoruz ama eğer ‘bunu yapmazsan şu olur’ gibi kol bükmeye çalışan bir tavır bu ilişkiyi daha ileriye götüremez.
