Haziran 1990’da, British Airways uçağının kaptanı kırılan sol ön kokpit camından dışarıya emildi ve 20 dakikalık uçuş boyunca uçağın dışında kaldı.
Olayın nedeni, patlayıcı dekompresyona (kabin basıncının aniden boşalması) yol açan kokpit sol ön camın (windshield) montajında kullanılmış olan yanlış cıvatalardı.
Donma, kırık ve şok dahil olmak üzere ağır yaralanmasına rağmen kaptan tamamen iyileşti ve mürettebat, kahramanlıklarından dolayı büyük övgüler aldı.
Patlayıcı dekompresyonlar yani, kabin basıncının ani ve hızla boşalması, uçak içindeki yaşam için ciddi bir tehdide neden olabilir. Bu tür olaylar çok nadirdir, ancak bu özel olay inanılmaz bir hayatta kalma hikayesi ile öne çıkıyor.
British Airways’in BA 5390 sefer sayılı uçuşunun inanılmaz hikayesi
British Airways’in BA5390 sefer sayılı uçuşu, İngiltere Birmingham’dan İspanya Malaga-Costa del Sol’a giden bir uçuştu. Burası, İspanya’da tatilin tadını çıkarmak isteyen, güneşi özleyen İngiliz turistler arasında son derece popüler bir yer ve hâlâ da öyle.
Bu önemli havacılık olayının tarihi 10 Haziran 1990’dı. Uçak 81 yolcu ve 6 mürettebat ile Birmingham’dan havalandı. BA5390 sefer sayılı uçuş, BAC 1-11-500 tipi uçakla gerçekleştiriliyordu. Bu uçak kuyruktan 2 jet motorlu ve bir sırada 2+3 beş koltuklu ve maksimum 119 yolcu kapasitesine sahipti. Birmingham’dan yerel saatle 08:20’de havalandı.
British Airways, 1974’ten 1993’e kadar bu 2 jet motorlu uçaklardan 44’ünü işletti. BAC 1-11’a benzerliği ile karıştırılabilir diğer uçaklar, McDonnell Douglas’ın DC-9 ve MD-80 ailesidir.
Uçak G-BJRT tescilini taşıyordu. British Airways’e 1988’de katıldığında, yepyeni değildi. İlk olarak 1971’den beri Batı Alman taşıyıcı Bavyera Fluggesellschaft’ta uçuyordu (bu havayolu daha sonra 1977’de Bavyera Germanair olarak yeniden adlandırıldı).
FO Alastair Atchison’un kontrolünde normal bir kalkışın ardından uçuş, güneye doğru dönerek tırmanmaya devam etti. Kalkışı yapan FO Atchison, tırmanış sırasında uçağın kontrolünü Kaptan Tim Lancaster’a devretti.
Birmingham’dan kalktıktan 13 dakika sonra uçak, saat 08:33’te Oxfordshire’ın küçük bir kasabası olan Didcot üzerinde 17.300 fitte seyrediyordu. Bu noktada BA 5390’ın uçuş hikayesi daha da kötüye doğru giderek dramatik bir hal aldı. Kaptan Lancaster’ın ön camı, aniden yüksek bir gürültüyle patlayarak uçaktan ayrıldı.
Ön camın aniden patlaması ile buradan atmosfere hızla boşalan kabin basıncının gücü, Kaptan Lancaster’ı hızla uçaktan dışarıya çekti. Şans eseri, ayakları bir şekilde lövyeye takıldı ve bu da onun tamamen dışarı çekilmesini engelledi.
Hızlı alçalma
Ani basınç boşalması kokpit kapısının da kokpite doğru çökmesine ve gaz kollarının sıkışmasına neden olduğu için uçak alçalma sırasında hız kazandı. FO Atchison, yeterli oksijen seviyelesine erişmek için güvenli bir yüksekliğe alçalmaya devam etti.
Çoğu ticari uçakta standart olduğu gibi, tüm yolcular ve mürettebat için yeterli yardımcı oksijen yalnızca 15-20 dakika için mevcut olduğu için belirli irtifaya inmesi gerekiyordu. Bu sırada bir erkek kabin memuru kokpitte kaptanı ayaklarından tutuyordu. FO’a göre, serbest bırakılması durumunda vücudunun uçup kuyruk kumandalarına veya motorlara çarparak zarar verebileceği ve bunun da uçuşu daha fazla tehlikeye atabileceği konusunda yeterince korku vardı.
Southampton’a acil iniş
Kabin görevlisinin Kaptan Lancaster’ı yerinde tutmasıyla, FO Atchison uçağın kontrolünü yeniden tam olarak ele geçirmeyi başardı ve acil iniş sürecini başlattı. Hava Trafik Kontrolörü uçuşu Southampton Havaalanına yönlendirdi.
Ağır yakıt yükü olan BAC 1-11 için Southampton pistinin kısa olabileceğine dair korkular vardı. Ancak uçağın ağırlıktan tasarruf etmek için yakıt boşaltma özelliği yoktu ve bu da FO Atchison’a başka seçenek bırakmadı. Uçuş, yerel saatle 08.55’te Southampton’a güvenli bir şekilde indi.
Kalkış ve acil iniş arasında toplam 35 dakikanın 20 dakikasını Kaptan Lancaster uçağın dışında geçirdi. Sonuç olarak, meslektaşları kesinlikle kaptanın hayatta kalma şansı konusunda çok endişeliydiler.
Ancak bu muazzam zorlu sınavdan sadece birkaç yaralanmayla kurtuldu. Lancaster, uçağın dışında geçirdiği süre içinde donmanın yanı sıra kollarında, ellerinde ve bileklerinde şok, morarma ve kırıklar yaşadı. Kaptanı ayaklarından tutan kabin memuru Nigel Ogden de, donma tehlikesi geçirmiş ve omuzu çıkmıştı.
Soruşturma
Müfettişler hızla endişe verici olay üzerinde çalışmaya başladılar ve çok geçmeden şok edici bir nedeni ortaya çıkardılar. Bu neden, uçaktan fırlayan ön camın düştüğü yerde bulunmasından sonra ortaya çıktı. Camı uçak yapısına bağlayan 90 adet cıvata yanlış bir parça numarasına sahipti ve orijinallerinden daha kısaydı.
Kapsamlı bir incelemenin ardından araştırmacılar, ön camı kasaya bağlayan cıvataların gerekenden biraz daha kısa olduğu ve aynı zamanda uygun çapa sahip olmadığı sonucuna vardılar. Uçaktan ayrılan sol ön cam, olaydan önceki gece değiştirilmişti.
Görünüşte küçük bir fark olsa da cıvatalar kabin ile dışarısı arasındaki basıncı farkına dayanamadıkları anlamına geliyordu. Bu fark dekompresyona neden oldu. Soruşturma, BA’nın Birmingham’daki bakım tesisindeki başka yanlış uygulamaları da ortaya çıkardı ve teknisyenlerin işleri hızlandırmak için kurallar dışına çıkarak kısa yolları kullandıkları tespit edildi.
Olaydan sonra
British Airways’in 5390 sefer sayılı uçuşunun mürettebatı, FO Atchison ve kabin görevlileri Susan Gibbins ve Nigel Ogden, kahramanlıklarından dolayı Kraliçe’nin Havacılıkta Değerli Hizmet Madalyası ile ödüllendirildiler.
Atchison ayrıca 1992 yılında, karşılaştığı korkutucu ve zorlu koşullardaki çabaları nedeniyle Polaris ödülünü de aldı. BA’dan ayrıldıktan sonra Jet2 havayollarında uçtu ve sonunda Haziran 2015’te 65 yaşında emekli oldu. Kaptan Lancaster beş ay tedavi gördükten sonra gökyüzüne döndü ve 2008’de emekli olmadan önce easyJet havayollarında uçtu.
Uçağa gelince, olaydan sonra BA’da 3 yıl daha geçirdi ve 1993’te Romanya havayolu Jaro International’a gitti. Kariyerinin son sekiz yılını burada geçirdi ve otuz yıllık hizmetin ardından 2001 yılında emekliye ayrıldı.
Benzer bir olay
British Airways’in BA5390 sefer sayılı uçuşu, uçuş sırasında ön camını kaybeden tek uçuş olarak kalmadı. Yakın bir tarihte, 14 Mayıs 2018’de, Çin’in Chongqing Jiangbei Havaalanı’ndan Tibet Lhasa Gonggar Havaalanı’na giden 3U8633 sefer sayılı Sichuan Havayolları Airbus A319’un başına da aynı şey geldi.
Bu olayda, kokpit sağ ön cam parçalanınca FO kokpitten kısmen dışarıya çekildi, yüzündeki sıyrıklar, sağ gözünde ufak bir yaralanma ve bilek burkulmasıyla bu çetin sınavdan sağ olarak kurtuldu.
Bu olayın videosunu aşağıdaki linkten seyredebilirsiniz.
Erhan İnanç Aralık 2023
