Türkiye’de havayoluyla yolcu ve yük taşımada yeni bir döneme giriyoruz. Türk Hava Yolları’nın bir alt markası olan Anadolu Jet, bünyeden ayrılarak AJet adıyla bağımsız bir şirket olarak uçacak. Halen sektörde kendini düşük tarifeli taşıyıcı (Low Cost Carrier) diye niteleyen Pegasus Havayolları ile AJet acaba birbirlerine rakip olur mu?
Pegasus, Türkiye’de tarifeli uçuşların zayıf olduğu, sadece THY ve İstanbul Havayolları tarafından yapıldığı 80’li yılların sonunda, İrlanda kökenli Aer Lingus, Burhan Silahtaroğlu (Silkar Holding), Net Holding, Yapı Kredi Bankası (Mehmet Emin Karamehmet) ve Mustafa Türkmen ortaklığıyla charter taşıma yapmak için iki uçakla kuruldu ve 1990’da ilk uçuşu yaptı.
Şirketi, Sabancı Holding’ten ayrılan Şevket Sabancı ve Ailesi’nin kurduğu Esas Holding 2005’te satın aldı. Ali ve Emine Sabancı şirkete yönetici oldu.
Isparta kazası olmasaydı ve MD-83 düşmeseydi Onur Air’i de alacaklardı. ‘Türkiye’de havacılığı biz kurmadık, ama yeni kurallar biz getirdik’ dediler ama bazı yol kazalarına da uğradılar.
13 Ocak 2018’de TC-CFP tescilli uçak Trabzon’da pist dışına çıktı. Kazada ölen ve yaralanan olmadı. 7 Ocak 2020’de TC-CCK tescilli uçak Sabiha Gökçen Havalimanı’nda pistten çıktı. Kazada can kaybı olmadı. 5 Şubat 2020 tarihinde TC – IZK tescilli uçak yine Sabiha Gökçen’de pist dışına çıktı ve kazada üç kişi can verdi.
Filosunda 104 uçak bulunan ve 49 ülkede 130 noktaya uçuş yapan
Pegasus Hava Yolları, 2023 yılında 31.93 milyon yolcu taşıdı ve geçen yıla göre yolcu sayısını yüzde 19 arttırdı. Şirketin iç hatlardaki yolcu sayısı 13.98 milyon, dış hatlarda ise 19.95 milyon olarak açıklandı. İç hat yolcusu geçen yıla göre yüzde 10 artarken, yurt dışı uçuşlarda bu artış yüzde 24 oranında gerçekleşti.
Türkiye’nin en tecrübeli ve köklü özel havayolu şirketi olduklarını söyleyen Pegasus, genç filosu ve zamanında kalkıştaki performansıyla ulaşılabilir bir fiyat politikası uyguladıklarımı dile getiriyor. Tabii konunun doğruluğuna ‘misafir’ dediği yolcular karar verir.
Uçak biletlerini ucuz sattığını iddia eden Pegasus’un uçak içinde ikram vermediğini söylemeden geçemeyiz.
Haziran 2023 itibarıyla personel sayısı 7 bin 336’ya ulaşan Pegasus, base olarak Sabiha Gökçen Havalimanı’nda başlattığı tarifeli taşımacılıkta 20 yıla yaklaşan avantaj ve tecrübeye sahip.
26 Nisan 2013’te hisselerinin yüzde 34,5’luk kısmını PGSUS koduyla halka arz eden Pegasus, Türkiye’de borsaya kote olan ilk özel havayolu şirketidir.
Yarışa bir adım önde başladığını dile getiren Pegasus ile aynı kulvarda yeni adı ve kimliğiyle yarışacak olan AJet Anadolu’nun hava ulaşım ihtiyacını avantajlı seçeneklerle karşılamak için 2008 yılında uçuşlarına başladı.
‘Uçmayan Kalmasın’ sloganıyla yola çıkan AnadoluJet, 15 yılda 100 milyon yolcu taşıyarak deneyimini geliştirdi.
Nedense Ayjet gibi algıladığım AJet, yeni yıla koyu laciverti atıp, sıcak bir maviden oluşan logosu ve kurumsal kimliğiyle ruhsatını da bizzat Bakan Uraloğlu’nun elinden alarak işe hızlı başladı. Sektörün ve AJet’in ‘büyük abisi ‘THY’den beş uçak alan AJet, filosundaki 95 uçakla iç hatlarda 41 nokta ve 74 hat; dış hatlarda ise 48 nokta ve 90 hat olmak üzere toplam 89 nokta ve 164 hatta uçuşlarını hiç ara vermeden kesintisiz sürdürüyor.
11 Haziran 2020 itibarıyla uluslararası uçuşlara başlayan AnadoluJet, İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, Ankara Esenboğa Havalimanı ile birlikte Antalya, Bodrum ve Dalaman noktalarından da yurt içi ve yurt dışında birçok noktaya sefer yapıyor.
Filosunda halen 440 uçak bulunduran Türk Hava Yolları 2022 yılındaki yolcu sayısını yüzde 16.1 arttırarak 83,4 milyona ulaştırdı. Dıştan dışa transfer yolcu sayısı geçen yıla göre yüzde 27,1 artarak 29,8 milyon oldu. Doluluk oranı 1.9 artarak yüzde 82.6’ye çıktı.
Bu rakamların ne kadarını Anadolu Jet uçaklarıyla gerçekleştirdi bilmiyoruz.
Uçuşlarını, şimdiye kadar Türk Hava Yolları’nın deneyimli kabin ve kokpit ekibiyle gerçekleştiren AJet, kendi elemanlarını almaya devam ediyor ve 2024’te kendi kanatlarıyla uçmak için sabırsızca gün sayıyor.
AJet, şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da ücretsiz ikram ve
bagaj hizmetiyle konforlu ve uygun fiyatlı seyahat sunacağını açıkladı.
Şimdiye kadar ‘THY’nin ucuzcu kolu’ olarak adlandırılan AJet, bundan sonra resmen Düşük Fiyatlı Taşıyıcı (LCC) olarak kendi kulvarındaki diğer şirketlerle olan yarışında öne geçer mi geçmez mi bir şimdilik belli olmaz.
Şimdilik kıyasıya bir rekabet olacağı kaçınılmaz bir durum. Hangi şirket bu yarışta öne geçer, bunu ancak iki sezonu geride bıraktıktan sonra tam anlayabiliriz. Filodaki uçak sayısında birbirine yakın olan, tecrübede birbirlerini hiç geride bırakmayan Pegasus ve AJet şirketlerinin yönetim kademelerinin de bu yarışta önemli bir faktör olduğunu akıldan çıkarmamak gerek. Her ikisi de Türk ekonomisine katkı sunan ve varlığı milli kazancımız olan iki şirketin centilmence yarışması dileğimizdir. Ve de bu rekabet umarız bu sıkıntılı süreçte vatandaşa yarar.
İyi uçuşlar Türkiye’m…
4,7 milyar yolcu 25.7 milyar dolar gelir
IATA’nın öngörüleri gerçekleşebilir mi?
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) 2024 yılına yönelik öngörü ve tahminlerini paylaştı. Buna göre,
– 2024’te havayolu şirketlerinin 4.7 milyar yolcu ile 25.7 milyar dolar gelir elde etmesi bekleniyor. Bu, pandemi öncesindeki 4.5 milyar yolcu seviyesinin üzerinde bir artış anlamına gelmekte.
– Yolcu gelirlerinin de 2023’teki 642 milyar dolar seviyesinden, 717 milyar dolara çıkması öngörülüyor.
– Havayollarının yüzde 2.7 net kar marjını 2024 yılında 25.7 milyar dolara çıkarmasıyla performansın 2024’te istikrara kavuşması bekleniyor.
Ancak IATA, küresel anlamda net kârlılığın her iki yılda da sermaye maliyetinin altında kalmasının beklendiğini söyledi.
IATA tahmin raporunda öne çıkan öngörülerin şöyle olması bekleniyor.
– Havayolu sektörü faaliyet kârı, 2023 yılındaki 40.7 milyar dolar seviyesinden 2024 yılında 49.3 milyar olar seviyesine ulaşacak.
– 2024 yılında toplam gelirler 964 milyar dolara ulaşacak.
– 2019 yılında 38.9 milyon ve 2023 yılında 36.8 milyon olan uçuş sayısı, 2024 yılında 40.1 milyona çıkacak.
– 2024 yılında giderler 914 milyar dolara ulaşacak.
– Akaryakıt fiyatları 2024 yılında varil başına ortalama 113.8 dolar olacak.
– Kargo hacmi, 2023 ve 2024’te sırasıyla 58 milyon ve 61 milyon tona ulaşacak.
Öte yanda dünyadaki işsizlik konusu havacılık sektörünü de etkileyecek.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan yeni rapora göre, işgücü piyasaları ekonomik koşullardaki bozulmaya rağmen şaşırtıcı düzeyde bir dayanıklılık gösterdi, ancak ortaya çıkan yeni kırılganlıklar ve peş peşe gelen krizler, daha fazla sosyal adaletin sağlanmasına yönelik umutları zayıflattı ve bu nedenle pandemi sonrası toparlanmada iniş-çıkışlar görülmeye devam ediyor.
ILO’nun “Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm: Eğilimler 2024” raporu, hem işsizlik oranının hem de iş açığı oranının, bir diğer deyişle iş arayan işsiz kişilerin sayısının pandemi öncesi seviyelerin altına düştüğünü ortaya koyuyor. Yüzde 5,1 olarak gerçekleşen 2023 küresel işsizlik oranı, 2022’deki yüzde 5,3 seviyesinin biraz altına inerek, sınırlı bir iyileşme gösterdi. Küresel iş açığı ve işgücü piyasasına katılım oranlarında da 2023’te iyileşme görüldü.
Ancak rapora göre bu rakamlarda ufak bir değişiklik olduğunda kırılganlıklar ortaya çıkmaya başlıyor. İşgücü piyasası görünümünün ve küresel işsizliğin daha da kötüleşeceği öngörülüyor. 2024 yılında iş arayan kişi sayısının 2 milyon artması ve böylelikle küresel işsizlik oranının 2023’teki yüzde 5,1 seviyesinden yüzde 5,2’ye çıkması bekleniyor. G20 ülkelerinin çoğunda net gelir azalmış durumda ve genel olarak bakıldığında, yaşam standartlarında meydana gelen enflasyon kaynaklı düşüşün “hızlı bir şekilde telafi edilmesi pek mümkün görünmüyor.,
İkisi de 5 kurus etmez hizmet sıfır