Bu hafta pandemi döneminde en çok etkilenen havayollarımızı mercek altına alma gereği duydum. Bilindiği üzere kısa çalışma ödeneği Pegasus, Sunexpress,TailWind,Corendon ve Freebird de devam etmekte. Bu şirketlerden Sunexpress ise kısa çalışma ödeneğinin yanı sıra yeni bir maaş sistemine geçmiş durumda.
THY’de de zamanında uygulanan kısa çalışma ödenekleri, sendikalarla maaş kesinti anlaşması imzalandıktan itibaren ödenmemekte. Çünkü gerek THY gerekse Teknik A.Ş de sendikaların da imza atmasından sonra kısa çalışma ödeneği yerini sendikalarla yapılan protokol gereği düşük maaşlı çalışmaya bırakmıştı.
Tabii ki hiçbir çalışan, mevcut gelirinin düşmesini istemez. Çünkü kendi ve ailesinin alışılmış bütçesinin düşmesi, belirli yerlerden istemeden de olsa tasarrufa mecbur kalması o çalışanı mutsuz eder. Bu nedenle pandemi dönemi kesintilerinden rahatsız olmayan yoktur.
Kısaca eski gelirlerine göre hayatlarını idame ettirmeye odaklanmış kişiler bir an da karsılarına çıkartılan bu kesintilerden doğal olarak rahatsız olup normal düzenlerini ister istemez bozmak durumunda kaldılar.
Aldığım bilgilere göre;
Pandemi dönemi kesintilerinden sonra faal olarak uçan bir kaptan 35.000 ile 25.000 TL, First Officer ise yaklaşık 15.000 TL maaş almakta. Kabin Amirleri, 7.000-8.000 arasında alıyor. (kesinti %30-35 arası) Kısaca, kaptan ve FirstOfficer lar da kesinti %50
Şüphesiz bu tür kesintileri yabancı havayolları da uyguluyor. Mesela Lufthansa da %45 e yakın kesintiyi sendikalar kabul etmiş durumda.
Ancak yabancı ülkelerde işten çıkartmalar serbest. THY’de ise işten çıkartma uygulaması yok.
Örneğin; Lufthansa 1000 Pilotunu işten çıkarmıştı. Kısaca devlet desteği alan bile çalışanlarını işten çıkartabiliyor.
Bizde de sektöre devlet desteği yapılabilse sorunlar çok daha azalacaktır. Mecbur kalmadıkça hiçbir işverenin maaş kesintisi veya işten çıkarmalardan memnun kalacağını sanmıyorum.
Teknik AŞ ye geldiğimizde ise destek personeli iş grubunda çalışanlar ile teknik destek iş grubunda çalışanlar asgari ücret sınırında maaş alıyorlar. 10/0 iş grubundaki çalışanlar da çok sıkıntılılar. Bu arkadaşlara çok acele durum iyileştirmesi yapılması gerekir.
Memurlar, uzmanlar ve mühendislerin birçoğuna uzaktan çalışma imkânı sağlanmışken teknisyenler ve teknik destek çalışanları hangarları boş bırakmadılar. Bu arkadaşların hakkı ödenemez…
Kısaca, teknik çalışanlarında %30 civarı kesintiler var. Bilindiği gibi, teknisyenlerin en çok çalıştığı dönem şimdiki pandemi dönemidir. Yüzlerce uçağın sefer yapmasının yanı sıra yerde yatan uçaklara da ekstra ve daha detaylı bakım yapmak zorundalar. Kısaca, çalışanların yorgunluğu normalden daha yukarıda seyrediyor.
Bizde sistem ters çalışıyor. “Ne kadar ekmek o kadar köfte” sözü bu meslek dalında düzgün çalışmıyor. Bir nevi daha çok çalışmaya karşılık daha az ücret alınıyor… Çünkü bu sözü patronlar; siz çalışanlara şöyle derler: “Zengin olmak için çok çalışın, siz de kazanın. İyi bir ücret istiyorsanız daha fazla çalışmalısınız, bize kazandırın, biz de size iyi para verelim. İyi tamamda mevcut durumda en düşük rakama en çok çalışan teknik iken neden az para…
Aslında bu konular köşe yazısında yazılmamalı. Bu benim işim değil. Bence, sendika ve dernekler bıkmadan, usanmadan bu konuyu üst mercilere hiyerarşik düzen çerçevesinde aktarmalılar. Yapamıyorlarsa, yapabilecek bir başkalarını bulmak öncelikle çalışanlara düşer. Başka yol düşünemiyorum.
Çalışanlar hem şikâyet edip hem de gerekeni yapmak için ellerini taşın altına sokamıyorsa bu toplum hiçbir zaman istediklerini elde edemez.
Nede olsa “İnsanlar layık oldukları şekilde yönetilir.” Dimi ama?