Havacılık endüstrisinde çalışma genellikle uzun görev saatleri, düzensiz programlar ve yüksek baskı altında kalma durumlarını içerir. Nisan aynın stres farkındalık ayı olarak kabul edildiğini bilir muydunuz?
Bu yazımda okuyucularıma stres nedenlerini, stresle mücadele yöntemlerini iletmek istedim.
Nisan, Stres Farkındalık Ayı (Stress Awareness Month) olup, çalışanların zihinsel sağlıklarına ve esenliklere odaklanmaya teşvik edildiği bir aydır. Stres özellikle uzun saatler çalışan, düzensiz programları olan ve yüksek baskı durumlarıyla karşı karşıya kalan havacılık çalışanları için önemlidir. Stres, zorlu doğasıyla bilinen Havacılık Endüstrisinde çalışanlar arasında yaygın bir deneyimdir. Stres, çalışanın zihinsel sağlığını ve kişisel performansını olumsuz olarak etkileyen önemli bir faktördür.
Stres nedenleri
Stresin doğru bir şekilde yönetilebilmesi için önce nedenini belirlemek gerekir. Stres, kişisel (zihinsel veya fiziksel) faktörlerden çevresel faktörlere kadar çeşitli şekillerde kendini gösterir. Havacılık endüstrisinde stresin bazı yaygın nedenleri şunlardır:
Çevresel : Yer personeli için, gürültü, aşırı sıcak veya soğuk havalar ve diğer rahatsız edici çevre koşulları, yöneticinin çalışanından havacılık kuralları dışında olan talepleri strese neden olabilir. Kokpitte ise titreşim, zayıf aydınlatma koşulları, motor gürültüsü ve sürekli telsiz iletişim cızırtısı pilotların kendilerini stresli hissetmesine neden olabilir.
Fiziksel : Havacılık çalışanları arasında, özellikle vardiyalı çalışanlar (havacılık çalışanlarının büyük bir bölümü vardiyalı çalışır), yorgunluk, açlık, uykusuzluk ve vücut ağrıları stres düzeyini olumsuz etkileyebilir.
İşle ilgili : Herhangi bir meslekte olduğu gibi, havacılık işlerinde iş-zaman baskısı stresin yaygın bir nedenidir. Aşırı iş yüklenmesi, uçağın programdaki seferine yetiştirilmesi gibi zaman baskısı stresle sonuçlanabilirken, huzursuzluğa da yol açabilir. Zamanında performans sağlamak, ekip çalışmalarında bir ekip üyesinden aktarılan stres de stres düzeylerini artırabilir.
Kişisel : Bu faktör, işyeri dışında meydana gelen ve bireyin iş performansını etkileyebilecek her şeyi kapsar. Çoğu insan özel hayatını işten ayırabileceğine inanıyor ama uzmanlar bunun mümkün olmadığını söylüyor. Hastalık, ailevi sorunlar ve sevilen birinin kaybı iş yerindeki stres düzeyini önemli ölçüde etkileyebilir.
Stresin yalnızca yoğunluğu değil, aynı zamanda maruz kalma süresine de bağlı olduğunu belirtmekte fayda var. Flight Safety Foundation’ın belirttiği gibi, sürekli mobbing, düşük desibelli ama sürekli bir ses, ani bir yüksek ses kadar strese neden olabilir. Benzer şekilde, uzun süreli, devam eden kişisel mücadeleler işteki stresi artırabilir.
Havacılık ortamında stresle mücadele etmenin yolları
Stres yaşayan herkes, strese karşı tepkilerini kontrol etmenin uzun ve zorlu bir iş olduğunu bilir. Ancak, tamamen imkansız değildir. Aşırı stresin havacılık ortamında genellikle zararlı sonuçlara yol açabildiğini bilmek, stres belirtilerini tanımak onunla başarılı bir şekilde mücadele etmenin ilk adımıdır.
Uçuş sırasında stres söz konusu olduğunda, diğer havacılık çalışanlarına karşı davranış değişikliklerinin (sinirlilik, öfke, acelecilik), fiziksel semptomların (baş ağrısı, terleme, gerginlik, standart olmayan ifadeler) ve olağandışı konuşma kalıplarının (yüksek sesli, hızlı ve düzensiz konuşmalar) belirtilerini tanımaları tavsiye edilir.
Kişi bu işaretleri tespit ederse, derhal düzeltici önlemleri almalıdır. Uçuş sırasındaki kokpit üyeleri ile hava trafik kontrolörü arasındaki iletişimi, mevcut kaynakları kullanmayı ve görevlerin dikkatli bir şekilde dağıtılmasını içerir.
Uçuş öncesi iyi bir planlama ve zaman yönetimi, mürettebatın stresli durumları önlemesine yardımcı olabilir. Havacılık çalışanları, görevine öncelik vermekten, sorumlulukları devretmekten ve gerektiğinde kısa bir ara vermekten yararlanabilir. Kişi, program üzerinde yeterli kontrole sahip olduğunu hissettiğinde stres seviyeleri önemli ölçüde azalabilir.
Uzun süreli veya kronik stres yaşayan bireylerin (uçuş görevi olmayan yer görevlileri ve kokpit dışında stres yaşayan pilotlar) stresin fiziksel nedenleriyle ilgilenmeleri önemlidir. Flight Safety Foundation’ın havacılık çalışanlarına önerileri :
“Yeterince uyuyun, düzgün beslenin ve fiziksel egzersiz yapın. Açlık ve yorgunluk, en bariz stres faktörlerinden bazıları olup etkileri bilinmektedir. Merdiven çıkmak vücuttaki fazla toksinleri atmanın çok iyi bir yoludur, yüzmek sinir sistemi dengesinin yeniden sağlanmasına yardımcı olur. Uçucu personel için bu faaliyetlerin her ikisi de genellikle otellerde molalar sırasında gerçekleştirilebilir ve bir sonraki uçuştan öncesi stresin kalıntı etkilerini ortadan kaldırır.”
Profesyonel eğitim, sosyal etkileşim ve iş yükü yönetimi de stresin etkileriyle mücadele edebilir. Meditasyon ve yoga gibi farkındalık teknikleri de mükemmel stres yönetimi yöntemleridir. Ayrıca birçok büyük havayolu şirketleri, iş yerinde yaşanan stresi azaltabilecek danışmanlık ve destek hizmetleri sunan çalışan yardım programlarına sahiptir.
Stres Yönetiminin Dört A’sı
- Avoid sources of stress-Stres kaynaklarından kaçınma : Stres genellikle olumsuz olarak görülse de, eğer etkili bir şekilde yönetilirse, olumlu sonuçlara da yol açabilir.
- Alter the situation-Durumu değiştirme : Stres farkındalığımız, hafızamızı ve görsel ipuçlarımızı artırır ve örneğin inişe yaklaşırken yaşanabilecek kayıtsızlığı önler.
- Adapt to the situation-Duruma uygunluk sağlama : Östres (Eustress), bir kişiyi stresle başa çıkmaya motive eden ve etkili bir şekilde performans göstermesini sağlayan pozitif strestir. Kişisel gelişimizde katkıda bulunan, performansınızı arttıran önceki stres yaşadığınız bir olayı hatırlayın. Olumlu sonuçlarını deneyimlediğiniz bu steresli durum bir östresdir. Bu, tipik olarak, bir kişi bir stres kaynağıyla etkili bir şekilde başa çıkabileceğine inandığında oluşur. Bu “Dört A”, havacılık çalışanlarının stresi olumlu bir şekilde görmelerine yardımcı olabilir:
- Accept what you cannot change-Değiştiremiyeceğiniz şeyi kabul etme : Stres kaynaklarından kaçının : kişisel kapasitenize kaldırabileceğinizden fazlasını yüklemeyin. Dengeli bir program oluşturarak, olumsuz koşullarla başa çıkmak için beceriler geliştirerek ve olumlu farkındalık uygulayarak, stresli durumları daha iyi algılamayı, yönetebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Değiştiremeyeceğiniz şeyleri kabul ederek bunun yerine yapılabileceklerinize odaklanın.
Sonuç olarak, stres, maalesef havacılık çalışanları arasında oldukça yaygın bir deneyimdir. Stres yaşayanların bunu yönetmenin ve ruh sağlığını korumanın yollarını bulması çok önemlidir. Paydostan sonra teknisyen deyimi ile Hangar Kapısını Kapatmayı bilmek gerekir. Stres Farkındalık Ayı’nı kutlarken, zihinsel ve fiziksel sağlığımıza öncelik vermeyi hatırlayalım.
Erhan İnanç
