İç hatlarda kar etmediklerini, bu nedenle iç hat bilet fiyatlarını arttırmak için çaba sarf eden iki milli şirketin asıl parayı dış hatlardan kazandıkları da bir gerçek.
Uçak bilet fiyatlarının neden arttığını ele almadan önce, Türkiye’de iç hat pazarına hakim olan iki büyük şirketin açıkladığı kar/zarar tablosuna bakmakta yarar var.
İç hatlarda kar etmediklerini, bu nedenle iç hat bilet fiyatlarını arttırmak için çaba sarf eden iki milli şirketin asıl parayı dış hatlardan kazandıkları da bir gerçek.
Bu nedenle de mümkün olabildiğince uçaklarını dış hatlara yöneltme gayreti gösterdikleri ileri sürülüyor. Bu nedenle olsa gerek, Van’dan ve Diyarbakır’dan iş dünyasından uçak talepleri yükseliyor.
İç hatlarda uçan iki havayolu şirketinin 2023 yılı altı aylık bilançolarına bakınca kar ettiklerini, fakat buna rağmen neden hala bilet fiyatlarına artış istediklerini anlamak için derin bir analize gerek yok.
Türk Hava Yolları A.O, 2022 yılını net 2.7 milyar dolar kâr ile tamamladı. 2023’ün birinci çeyreğinde 4 milyar 418 milyon TL kar ederken, ikinci çeyrekte 13 milyar 754 milyon TL’lik bir kar etmeyi başardı.
Türkiye’nin ikinci büyük havayolu şirketi Pegasus ise, 2023 yılının ilk altı ayında 1 milyar 326 milyon TL kar etti.
Bu iki şirket, kazandıkları bu kadar çok parayı nereye harcıyor diye sorarsanız,
personel maaşları, ofis kiraları, SGK primleri, konma-konaklama giderleri ve uçak kiralarının yanında en çok ödemeyi de uçak yakıtı (Jet A1) için yapıyorlar.
Havayollarının kazandığı paradan aslan payını alan yakıt şirketlerinin cirolarına baktığımızda, uçak biletine verdiğimiz parayı yakıtçılara aslında biz ödüyoruz.
İstanbul’dan kalkıp kıtalararası uçuş yapan bir uçak tek seferde 125 bin litre yakıt alabilirken, İstanbul’dan kalkıp Ankara’ya uçan küçük bir uçak 300 litre yakıt almak durumundadır.
Şu an 1050 dolar civarında seyretmekte olan jet yakıtın ton fiyatı Platts*+ Tüpraş Rafineri+ Kar payı+ Vergiler olmak üzere 800 ile 1200 dolar arasında değişiyor.
Bir uçak yurt içi bir uçuş için ortalama 3 bin-3 bin 500 litre yakıt alır ki, bu yakıtın maliyeti 100 bin TL’nin çok üstündedir.
Varın ona göre harcamayı hesaplayınız.
Uçak yakıtı pazarında önceleri Petrol Ofisi, Socar, THY Opet vardı. Shell artık küçüldü, Mobil ve BP Air piyasan çekildi.
THY filosundaki uçak sayısının fazlalığı nedeniyle önceleri THY Opet bu alanda liderliği korurken şimdi TFS öne geçti.
DÖRT ORTAKLI TFS
İstanbul Havalimanı gibi uçak trafiğinin fazla olduğu meydanda 2016 yılında kurulan TFS (Turkish Fuel Services) Akaryakıt Hizmetleri A.Ş adlı şirketin pazar payı da bu nedenle çok yüksektir. 424 uçaklık filosuyla THY’nin resmi tedarikçisi olan TFS satışlarının yüzde 87’sini THY uçaklarına yapmakta.
Ayrıca, Petrol Ofisi A.Ş,(%7.61), THY/Opet A.Ş (%2.52) ve Socar A.Ş’ye (%1.89) de uçak yakıtı vermektedir.,
2019’daki hisse dağılımına göre yüzde 25’i Türk Hava Yolları A.O, yüzde 25’i Taya Gayrimenkul Yatırım İşletmeleri A.Ş (İGA ortaklığı), yüzde 25’i Demirören Akaryakıt Sanayii ve Ticaret A.Ş ve yüzde 25’i de Zirve Holding A.Ş’e (Kalyon Holding ortaklığı) ait olan TFS Akaryakıt Hizmetleri A.Ş’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı THY Y. K. Başkanı Ahmet Bolat yapmaktadır. 100’den fazla havayolu şirketine hizmet veren Türkiye’nin en büyük yakıt tedarikçisi olan TFS, 2021 yılında 10,86 milyar TL’lık net satışıyla Fortune 500 sıralamasında 58’inci sırada yer alırken, satışlarını bir önceki yıla göre yüzde 196,2 oranında arttırıp, 42 basamak birden çıkarak, 23’üncü sıraya kadar yükseldi.
Haziran 2022’de 500 bin uçak ikmalini gerçekleştiren TFS, bir gurup şirketi olan Taya Liman İşletmeleri A.Ş’nin yakıt ikmal limanının da işletmesini yapıyor.
TFS yakıt çiftliği (parkı) 10 adet her biri 30 bin m³ kapasiteli depolama tankına sahiptir. Toplamda 300 bin m³ kapasiteli akaryakıt parkı, ürün alımı için 7 tank ve havalimanına yakıt transferi için 3 tanktan oluşmaktadır. TFS, SCADA otomasyonu ile 7 gün 24 saat kesintisiz yakıt tedariği sağlanmakta ve toplam 3,750 m³ / saat kapasiteye sahip Hidrant pompa sistemi ile aynı anda 62 uçağa birden yakıt ikmalı yapılabilmekte.
THY-OPET ORTAKLIĞI
Türkiye’nin en fazla uçak yakıtı tüketen havayolu şirketi olan Türk Hava Yolları A.O. ve OPET Petrolcülük A.Ş.’nin yüzde 50’şer ortaklığıyla, 18 Eylül 2009 tarihinde 75 milyon dolarlık yatırım bütçesiyle kurulan THY OPET Havacılık Yakıtları A.Ş. hava araçlarının ihtiyacı olan yakıtın depolanması ve uçaklara ikmali alanlarında faaliyet gösteriyor.
Avrupa’nın lider hava yollarından biri olma yolunda hızla ilerleyen Türk Hava Yolları’nın havacılık alanındaki üstün uzmanlığını, Fikret ve Nurten Öztürk’ün kurduğu ve Koç Gurubu’nun da ortak olduğu OPET’in akaryakıt alanındaki köklü geçmişiyle birleştirerek kurulan THY OPET, güçlü teknik altyapısı ve son teknolojiye sahip özel donanımlı yakıt ikmal araçları ile jet yakıtı ikmalini 2010 yılından bu yana fiilen sürdürmektedir.
Başta THY olmak üzere diğer ulusal ve global havayolu şirketlerinin de yakıt ihtiyacını karşılamayı hedefleyen THY OPET, şu anda tüm meydanlarda yakıt ikmali faaliyeti gerçekleştirmektedir.
THY OPET, Tüpraş ile birlikte kuzeyde Marmara Ereğlisi ve Giresun’dan başlayıp, güneyde Antalya’dan Mersin’e kadar uzanan geniş hatta konumlanmış olan Opet Akaryakıt Depolama Tesisleri ile ihtiyaç sahiplerine hitap etmektedir.
THY OPET, Türkiye havalimanlarında, 79 Havayolu şirketine 30 bayrak taşıyıcı havayoluna, sekiz aracı firmaya ve toplamda 3 bine yakın özel havayolu ve genel havacılık (hava taksi) firmasına kesintisiz ikmal hizmeti üretmektedir.
45 havalimanında ‘Yeşil Havalimanı’ belgesine sahip olan THY Opet Şirketi, ISO 14001 – Çevre Yönetim Sistemi ve ISO 14064-1 – Sera Gazı Emisyonu belgelerine sahip olup, Şirketin Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı Fikret Öztürk, Başkan Yardımcılığı’nı da THY Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat yapmaktadır. Pazarda durum böyle.
Mutlu yarınlar Türkiye’m…
musaalioglu@gmail.com
*Platts: Petrol sektöründe fiyat belirleme yetkisi olan ve referans alınan şirket.
————————————————————-
Petrol Ofisi sektörde gücünü sürdürüyor
250 şirkete ve 250 bin uçağa yakıt ikmali
Bizim gençlik yıllarımızda, akaryakıt istasyonlarında ilk olarak devlete ait Petrol Ofisi’ni yabancı olarak da Mobil, BP ve Shell markalarını görürdük.
Petrol Ofisi, 18 Şubat 1941 tarihli Milli Korunma Kanunu kapsamında Petrol Limited Şirketi, Petrol Ofisi Grubu’na devrolundu ve Petrol Ofisi Grubu, Türkiye’deki petrol pazarlamasında düzenleme görevini yerine getirmek üzere 2,5 milyonluk sermayeyle kuruldu. Karaköy Rıhtım Caddesi’ndeki Kozluca Han’da iki odada dokuz personelle
Çubuklu, Kuruçeşme ve İskenderun’da bulunan basit tesis ve Neft Sendikat’tan miras kalan 9 bayiyle faaliyete başladı.
(II. Dünya Savaşı’ndan önce, kurulmuş yabancı şirketler Soconi Vakum, Corp Steau Romono, Neft Sendikat ve Shell kamu hizmetindeymiş gibi yurt dışından ithal ettikleri petrol ürünleriyle sivil ve askeri kesimin ihtiyaçlarını karşılıyordu.)
Petrol Ofisi’nin ilk genel müdürü Talha Sabuncu, kendi çizdiği Türk mitolojisinin dişi kurt başını logo olarak tescil eyledi.
NATO finansmanıyla yapılan Silahlı Kuvvetler akaryakıt tesisleri ve boru hatlarının idare, işletme, bakım ve korunması 20 Mayıs 1957 tarihli kararla Petrol Ofisi’ne verilerek bu amaçla ofis bünyesinde ANT Başkanlığı kuruldu.
22 Ekim 1966’da imzalanan anlaşmayla, Petrol Ofisi 1 Ocak 1967’den itibaren Türk Hava Yolları uçaklarına yakıt ikmali yapmaya başladı. Dünya sivil havacılık standartlarına uygun olarak yürütülen bu hizmetten, yabancı havayolu şirketi uçakları da yararlanıyordu.
24 Temmuz 2000’de şirket özelleştirildi ve hisselerinin yüzde 51’i İş Bankası – Doğan Petrol Yatırımları A.Ş.’ye devredildi. Doğan Holding Ağustos 2005’te Türkiye İş Bankası hisselerini de aldı. Aradan çok geçmeden 13 Mart 2006’da şirket hisselerinin yüzde 34’ünü 1 Milyar 054 milyon dolar karşılığında Avusturyalı petrol şirketi OMV satın alınca, Doğan Grubu’nun ortaklık payı yüzde 86,7’den yüzde 52,7’ye düştü. 2010’da OMV, şirketin kalan hisselerinin yüzde 54,17’sini Doğan Holding’den 1 milyar Euro karşılığı satın alarak şirketteki toplam payını yüzde 95,75’e yükseltti. Daha sonra, 2017 yılında Cenevre merkezli Vitol şirketi OMV’deki tüm hisseleri 1,368 milyar Euro bedelle VIP Turkey Enerji A.Ş. adıyla satın aldı.
On binlerce kişiye istihdam sağlayan, 2022 itibariyle 200 milyar TL’lik ciroya ulaşan şirket ülke geneli ve yakın coğrafyaya hava, deniz ve kara araçlarında ihtiyaç duyulan tüm yakıt çeşitlerini sağlayan tek grup olarak ülkenin en büyük 5’inci özel şirketi oldu.
Petrol Ofisi, bin 900’u aşkın istasyonla Türkiye’nin en geniş istasyon ağına ve
Bin 400’ün üstünde köy pompası yakıt tedarikine, sekiz akaryakıt terminaline,
18 ayrı yerde havaalanı ikmal ünitesine, bir LPG terminaline, 120 bin metrekareye kurulu madeni yağ üretim tesisine, yılda
250 bin uçağa yakıt ikmali yapabilen ve 1 milyon metreküp deniz yakıtı depolama kapasitesine sahip, dört kıtada 30’dan fazla ülkeye madeni yağ ihracatı yapan ve Türkiye’deki yurt içi akaryakıt satışları 2022 yılında yaklaşık 29,5 milyon tona çıkan bir şirket olarak sektörde geleneksel gücünü koruyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), “Petrol Piyasası 2022 Yılı Sektör Raporu”na göre Petrol Ofisi Grubu, 2022 yılında 6,6 milyon tonluk yurt içi satışla bir önceki yıla göre hem satışları artırdı, hem de pazar payını yüzde 26’ya çıkardı.
PO/Air, yurt içinde ve yurt dışında 250’nin üzerinde yerli ve yabancı havayolu şirketine yakıt hizmeti vererek, yılda yaklaşık olarak 250 binin üzerinde hava aracına ikmal yapmayı başardı.
Petrol Ofisi Havacılık Kıdemli Müdürü Mehmet Serkan Engin, İstanbul Havalimanı’nda havacılık pazarındaki diğer şirketler gibi söz konusu alanda faaliyet gösteren akaryakıt firması TFS’den ürün ve hizmet alarak kendi müşterilerinin taleplerini karşıladıklarını
Sabiha Gökçen Havalimanı’nda ise bu meydanda faaliyet gösteren akaryakıt firması THY/Opet’ten depolama ve uçağa ikmal hizmeti alarak gelen yakıt taleplerini yerine getirdiklerini söyledi.
Son söz; Petrol Ofisi sektörde yine güçlü.