Geçen hafta hayatımda ilk defa rahatsızlandım. Ağır bir grip geçirdim. Halada tam olarak bitmiş değil. Bu aşamada bile sizleri habersiz bırakmamaya özen gösterdim. Çok ilginçtir ki, THY’de çalışırken hiçbir zaman hekimliğe uğramayan, istirahat ve rapor almayan biriyimdir. Geçen hafta Hasta yatağımda bile B737MAX’lar ile ilgili tam üç haber/analiz yapmışım.
Tabii ki bu analizleri okuyucularım değerlendirmiştir. B737’lerde gövde-motor tip kursum var. THY’de bu uçaklar üstünde çalışmış ve dış görevlere yetkili teknisyen olarak gitmişimdir. B737 ler Dar gövdeli uçaklar arasında en iyilerdendir.
Sakın ola ki rakibi A320’lere laf atacağımı sanmayın. Onlarda mükemmel uçaklar. THY’de henüz A320’ler yokken, müşteri uçaklarına bakmamız nedeniyle,ekibimle birlikte Tunus şehrinde iki aya yakın A320 tip kursu görmüştük.
Kısaca iki aylık bir kursla ve seneler boyu üstünde çalışsanız bile uçağı, teknik olarak tam olarak tanıyamazsınız. En zor meslek dallarından biridir uçak teknisyen olmak. Sadece bilgi yeterli değildir deneyimde şarttır. Bu uçaklar hakkında çok bilgili olmak arıza durumunda hemen teşhis konabileceğini göstermez. Her an şimdiye kadar rastlamadığınız bir arıza ile baş başa kalmak mümkündür.
Hal böyleyken bazı yeniyetmelerin kendi yazabilmelerinin teknik olarak mümkün olamayacağı bilgileri, oradan buradan alıp kendi adlarını kullanarak yazdıklarını görmekteyim. (Bari alıntı koysalar)
B737MAX sorunu şüphesiz Boeing’e prestij kaybı yaşattı. Bazı havayollarının siparişlerin iptaline yol açtı. Ancak, Boeing’in çok kısa bir zaman diliminde bu sorunu çözeceğini düşünüyorum.
Aslında bu tür kazaların ardında hep acelecilik yatar. Airbus ve Boeing dev şirketler. Birbirleri dışında rekabet edecekleri yapımcı başka şirket yok gibi… Resmen sivil havacılık sektörünü tekelleri altına almışlar.
Benim kişisel görüşüm olarak Airbus bu rekabette bayağı önde. Satışlar beni doğruluyor. Airbus’ın Boeing’e karşı öne çıkması, Boeing için kabul edilemez bir durum. Bilhassa dar gövdeli uçaklarda rekabet çok yoğun yaşanıyor. Airbus NEO serisi ile piyasada müşteri toplarken Boeing zorda kaldı. Ne yapıp edip de Airbus ‘a karşı B737MAX’ lerimizi pazarlayalım düşüncesi ve hamlesi bence aceleye getirildi.
İniş takımlarının dikme boyu uzatıldı. Motor kanatlardan biraz daha öne çıkartıldı. Kısaca uçağın aerodinamik yapısıyla oynandı. Tabii ki yaşanan kazaların yapı ile ilgisi yok. Kazanın aslında otomasyondan kaynaklandığını da söylemek için çok erken.
Bence kazanın nedeni; Yeni sistemin tanıtılması ve MAX’ ların satıldığı her şirkette yeni sistemin simülatörlerde tüm Boeing filolarındaki pilotlar tarafından kullanılıp öğrenilmesinin sağlanmamasıdır.
Şimdi, Sefa Bey şimdi bu konuyu pilotaja bağlayacak diye sakın ola ki düşünmeyin. Bu konuyu tarafıma gelen bir mailin size tercümesini sunarak yaptığım haberdeki kırmızı harf kullanarak dikkat çektiğim konuya atıfta bulunacağım.
Neydi yazımda ki o paragraf;
“Hiç kimse uçakta neyin arızalı olduğunu ve MCAS yazılımını bilmiyordu. Ne teknisyenler ne de pilotlar hiç biri… İşin ilginç yanı, Konu hakkında eğitilmemişlerdi bile…” Örneğin THY’deki bir tek MAX pilotu çıksın söylesin bakalım. Ben eğitim aldım desin…THY olarak Simülatörünü almışsınız ama henüz kurmamışsınız.
İŞTE KAZANIN GELECEĞİM DEDİĞİ YER BURASIYDI… ZURNANIN ZIRT DEDİĞİ YER…
Bir uçağa yeni bir sistem koyacaksın ve bu yeni sistemi ne teknisyenine ne de pilotuna anlatıp eğitmeyeceksin. Bu nedenle kazanın gerçek nedeni eğitim eksikliğidir.
Tabii ki yolculara ve Medya’ya bunu anlatmak çok zor.
Uçağın tüm teknik yapısını bilmeyen ve tabii ki bilmek zorunda da olmayan medya ve yolcuları ikna etmek bu kadar kolay değil. Sektördeki profesyonellere bu konuyu anlatabilirsin ama gel de yolcuya ve medya’ya anlat bakalım…
Bakın şimdi, pilotun düştüğü durumu ve uçağı stall’den kurtaramamasının nedeni ni bana anlatabilirler. Çünkü mutlaka ve mutlaka uçak kazadaki duruma düştüğünde kokpitden yapılacak bir hamle mutlaka olmalı derim.
Ancak bu yeni sistemi ve nasıl devreden çıkarılacağını pilota anlatmazsanız pilot ne yapacağını bilemez ve kaza kaçınılmaz olur.
Şimdi diyorlar ki yeni yazılım falan filan… Tabii ki şimdi Boeing kalkıp ta benim sistemim hala aynı ve sorun yok diyecek değil ya…Aslında diyecektir ama toplumsal baskıdan korkuyorlar.
Ortalık çok fena karışır ve medya ve yolcu bunu kabul etmez. Medya bir şey bilmez ama yangına körükle gider…
Herkes şimdi yeni yazılım bekliyor.
Yeni yazılımı biz görecek değiliz ya. FAA mutlaka AD yayınlayacak ve AD’yi uygulayan uçsun diyecektir. Belki de bu AD (Airworthiness Directive) de yine aynı yazılım da olabilir. Yeni yüklenecek yazılımı anlayabilecek kimse var mı?
Çünkü sorun uçakta değil sorun, PİLOTLARIN MAX serisinde yeteri kadar eğitilmemelerinden kaynaklanıyor.
Boeing MAX uçaklarının pilot ve teknisyenlerine MCAS yazılımı dahil, sistemlerdeki fark eğitimlerini detaylı olarak vermeli, eğitim alanları sertifikalandırmalı ve pilotlara MCAS için simülatör eğitimi vermeliydi. Sadece motor ve iniş takımı farklarını anlatarak bu işin olmadığı açıkça ortada.
Bu nedenle MAX’ler tüm dünyada havada değil yerde uçuyorlar ve şirketleri zarara sokuyorlar.
Ben Boeing’in hatasını kabul edip etmediğini bilemiyorum. Bir yerde okumadım. En kısa zamanda bu sorunu çözmek zorunda kalacak olan Boeing siparişleri iptal eden bazı müşterileri ile iptal etmeyip beklemeyi seçen bazı müşterileri arasında mutlaka bir değerlendirme yapacaktır diye düşünüyorum.
Sevgili okurlarım;
“Her şeyin başı eğitim” derler ya ben buna gönülden inananlardanımdır. MAX kazalarının eğitimsizlik nedenli olduğunu düşünenlerden biriyim. Benim bildiğim ve senelerce üzerinde çalıştığım B737’lerden daha farklı bunlar. MAX ‘ların motoru bile farklı çalışıyor diğerlerine göre. 737 lerde gerektiğinde motor çalıştırabilen teknisyen bu uçakta motor çalıştırırken bile bocalar.
Şimdi gelelim THY’ye…
THY MAX’lar gelmeye başladığında,B737MAX simülatörü aldı. Aldı almasına ama hala kuramadı. THY, Boeing 737 filosundaki pilotlarına simülatörlerde eğitim veremeyince, MAX için bir eğitim paketi hazırlayıp Boeing filosuna dağıttı, bunu okuyun, uçağı öğrenin dedi. Bu kadar…
O halde tüm simülatörleri kapatın her pilota eğitim pakedi verin evde çalışsınlar. Bu iş bu kadar kolay mı yahu?
Simülatör henüz faal olmayınca bu yazılı eğitim paketi ne kadar işe yaradıysa artık… Havacılık çok ciddiyet ve disiplin isteyen bir iştir, öyle aspirin tedavisi gibi eğitim paketi okutturularak geçiştirilemez.
Sonuç olarak; Ne Lion Air ne de Ethiopian pilotları, kendilerinin ve yolcularının hayatlarını ve uçaklarını kurtaramadılar… Kurtarabilecek bilgileri yoktu ki…
Az kalsın unutuyordum! Bakın THY yazılı eğitim paketi vermesinin yanı sıra birde, kalkış ve inişlerin mutlaka kaptan tarafından yapılması gerektiğine yönelik bildiri de yayınlamış. Hepsi bu kadar…
Bakın şimdi saçmalığa; Eee, havada kaptana bir şey olursa, yalnız kalan FO’lar nasıl iniş-kalkış yapacaklar? Bu saçmalık değilde nedir? Yoksa THY’nin kendi FO larına güveni mi yok.
Aslına bakacak olursanız THY, MAX filosunu ground etmekte bayağı zorlandı. Onlara hak vermiyor değilim. Çünkü bu işin FAA si var. Boeing’i var. SHGM si var. Mutlaka telefon bürokrasisi yapılmıştır. Çünkü bayağı beklediler…. Ta ki,İngiltere MAX ları yasakladıktan sonra hem THY hem de SHGM’den yasaklama kararları peş peşe çıktı.
SHGM bülteni yayınlandı ve THY MAX ları mecburen ground etti.
Şimdi soru şu? Şirketlerin ticari kayıplarını kim karşılayacak?
THY/TEKNİK’E TAVSİYEM;
Yerde tutulan uçak öyle kendi başına bırakılamaz. Araba gibi bir yere park edip çekip gidemezsiniz. AMM’e (Aircraft Maintenance Manual) göre ya belli süre için stokaj işlemi yapılmalı ve muntazam olarak gerekli kontrol ve bakım işlemleri uygulanmalıdır. Tabii ki yapılan işlemlerin kaydının mutlaka tutulmasının gerekliğini söylemeye gerek bile yok.
Bu arada uçakların motor arızası nedenli mecburi inişler yapması hayra alamet değil. Dikkatle izlenmeli…
Kısaca; MAX’lar, uçmasa da sürekli bir meşguliyet ve masraf kapısı oldu diyebiliriz.
MAX LARDA SORUN EĞİTİMSİZLİK Mİ? THY DEKİ BOEİNG FİLOSU MAX İÇİN EĞİTİM GÖRMÜŞMÜYDÜ?
