New Foundland’ın (dolayısıyla Kuzey Amerika’nın) kuzey-doğu ucunda bulunan Gander Havaalanı, kendisini stratejik bir konumda buldu. Havaalanı 1938’de açıldı ve ikinci dünya savaşı sırasında oldukça kritik hale geldi ve savaşın zirvesinde Kanada ve ABD’den Avrupa’ya uçan binlerce savaş uçağına mola ve yakıt ikmal noktası olarak değerli hizmetler verdi.
- II. Dünya Savaşı sona erdiğinde de, Gander’in kritik bir mola yeri olarak popülaritesi devam etti; bu sefer savaş değil, yolcu uçakları için. Pan Am, Eylül 1945’te transatlantik uçuşları için, Gander’den Irlanda-Shannon Havaalanı’na DC-4 uçakları ile başlayıp 20 yıl boyunca devam etti.
1940’ların sonlarında ve 1950’lerin başında, Jet Çağı’nın başlangıcında, McDonell Douglas DC-4 ve Lockheed Constellation gibi uçaklar Atlantik’i durmadan geçmek için yeterli menzile sahip değildi. Bu nedenle, Gander gibi havaalanları, uçuşa devam etmeden önce gerekli yakıt ikmali için kritik hale geldi.
1940’lardan 1960’lara kadar Gander Havaalanı trafiğinin katlanarak arttığını görüyoruz. BOAC, Air France, SAS, KLM, TWA, Pan Am gibi havayolları ABD’den Avrupa’ya olan uçuşlarında Gander’ı sürekli mola ve yakıt ikmali için kullandılar. Trans-Canada Airlines, Londra’ya uçarken Gander’i mola ve yakıt ikmal yeri olarak kullanan birkaç Kanadalı havayolundan biriydi.
Atlantik aşırı trafiğe hizmet etmek için Gander, 1940’lardan bu yana dört aktif pisti ile ve her gün binlerce yolcuya hizmet verecek devasa bir terminale sahipti. Bununla birlikte, Alaska gibi diğer havalimanlarının hikayesine benzer şekilde, yeni teknoloji uçakların trafiğe çıkması, Gander’in 1940’lı yıllarda başlayan popülaritesinin çok uzun sürmeyeceği anlamına geliyordu.
1950 sonlarında de Havilland Comet ve Boeing 707‘nin piyasaya sürülmesi, Kuzey Amerika’dan Avrupa’ya molasız direkt uçuş hayalini gerçeğe dönüştürdü. Gander, yolcular ve havayolları için önemli bir sıçrama noktası iken, mola havalimanı eski etkinliğini geride bıraktı.
1960’larda, gittikçe daha fazla havayolu Amerika kıtasından Avrupa’ya molasız uçmayı seçtikçe Gander Havalimanı’nın önemi azalmaya başladı. Bununla birlikte, havalimanının Hava Trafik Kontrolü (Gander Oceanic Control) sistemi, transatlantik uçuşlar için kilit önemde kaldı. 1970’lerde Boeing 747’nin yükselişi sayesinde havalimanının mola ve yakıt ikmali ihtiyacı etkin bir şekilde sona erdi.
Günümüzde, Gander Havaalanı transatlantik uçuşta halâ küçük ama önemli bir rol oynamaktadır. Atlantik aşırı uçan herhangi bir uçakta sorun olması durumunda, konumu ulaşmayı kolaylaştırdığı için rutin olarak Gander’e yönleniyor. Havaalanı hala az sayıda kargo hizmeti verirken, şimdi esas olarak bölgesel bir havaalanıdır ve bir avuç iç hat uçuşuna hizmet vermektedir.
THY, 1960’lı yılların sonlarından itibaren Douglas ve Boeing’den aldığı DC-9, B727, B737 gibi uçakların teslim alınıp Türkiye’ye getirilmesinde yakıt ikmali için Gander Havaalanında mola vermeyi seçmişlerdi. THY’nın 1990’lı yılarda ABD’ye sattığı 9 adet DC-9 uçağı da İstanbul’dan ABD’ye ferry uçuş yaparlarken Gander yine yakıt ikmal molası için kullanılmıştı. Yazarımız Erhan İnanç’ın ABD Long Beach’de Eylül 1976’da teslim alınan TC-JBL tescil isimli DC-9 uçağımızın İstanbul’a getirilme hikayesi UTED Dergi’de yayınlanmıştı. Bu yazının sitemizde de yayınlaması ricamızı kabul eden yazarımızın bu yazısını yakında sizler için yayınlayacağız.