TUSAŞ tarafından geliştirilen yerli jet eğitim uçağı HÜRJET, Türk havacılık tarihinde bir ilki gerçekleştirdi. 21 Ekim 2024’te yapılan test uçuşunda ses hızını aşmayı başaran HÜRJET, savunma sanayii açısından tarihi bir başarıya imza attı.
HÜRJET Jet Eğitim Uçağı, 21 Ekim sabahı saat 09.45’te Ankara’daki Mürted Hava Meydanı’ndan havalandı. Test uçuşunda, 38. kez gökyüzüne yükselen HÜRJET, Mach 1’i aşarak ses hızını geçti. Bu başarı, HÜRJET’in transonik ve süpersonik uçuş kapasitelerini doğrulayan önemli bir dönemeç oldu.
HÜRJET’in geliştirilmesi, 2017 yılında Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) koordinasyonunda başlatıldı. İlk uçuşunu 25 Nisan 2023’te gerçekleştiren uçak, 2026 yılında envantere alınacak şekilde seri üretim çalışmalarına devam ediyor.
HÜRJET’in Teknik Özellikleri ve Gelişim Süreci
HÜRJET, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından yerli ve millî imkânlarla geliştirildi. 8 bin parçadan oluşan uçak, tek motorlu ve modern aviyonik kokpite sahip bir tasarımla üretildi.
Projenin önemli aşamaları şu şekilde sıralandı:
- 2017: Jet Eğitim Uçağı Geliştirme Projesi başlatıldı.
- 2018: Kavramsal tasarım tamamlandı.
- 2019: Ön tasarım süreci sona erdi.
- 2021: Kritik tasarım faaliyetleri tamamlandı ve parça üretimine başlandı.
- 2023: İlk uçuş gerçekleşti.
- 2024: Ses hızı aşıldı.
Ses Hızı Nedir?
Ses, bir ortamda mekanik titreşimlerle yayılan basınç dalgalarıdır. Havada ses hızı, atmosferin moleküler özelliklerine bağlı olarak değişir. Bu hızın aşılması, bir cismin Mach 1 değerine ulaşması ile gerçekleşir.
- Mach < 1: Ses altı (subsonic) hız.
- Mach = 1: Ses hızı.
- Mach > 1: Ses üstü (supersonic) hız.
Transonik hızlarda (Mach 0.8–1.3), uçak üzerindeki şok dalgaları nedeniyle sürükleme artar. Süpersonik hızlarda (Mach > 1.3), aerodinamik zorluklar artarken, tasarım gereksinimleri farklılaşır.
Süpersonik Uçuşun Havacılıkta Önemi
HÜRJET’in ses hızını aşması, yalnızca bir mühendislik başarısı değil, aynı zamanda Türk savunma sanayiinin teknoloji üretiminde ulaştığı seviyeyi gösteriyor. Süpersonik uçaklar, modern avcı ve eğitim uçakları için kritik öneme sahiptir.
Şok Dalgaları: Süpersonik hızlarda uçak üzerinde oluşan şok dalgaları, sürüklemeyi artırır ve uçak aerodinamiğini zorlar. Bu zorlukların aşılması için:
- İnce ve düşük kamburlu kanat profilleri,
- Aerodinamik olarak optimize edilmiş gövde tasarımı,
- Güçlü motor sistemleri gereklidir.
TUSAŞ ve Türk Havacılığının Geleceği
HÜRJET ve TUSAŞ tarafından geliştirilen Milli Muharip Uçak (KAAN), Türk havacılık sektöründe transonik ve süpersonik uçuş konusundaki bilgi birikimini artırdı.
Bu projeler, gelecekte daha ileri teknolojilerin geliştirilmesine zemin hazırlarken, Türkiye’yi havacılıkta dünya ligine taşıyor.
HÜRJET’in ses hızını aşması, Türk havacılığı için tarihi bir başarıdır. Seri üretim ve envantere giriş süreçleri tamamlandığında, HÜRJET hem eğitim hem de görev uçakları için önemli bir güç çarpanı olacaktır. (tolgaozbek)
