Gökyüzü rekabetinde THY'nin üçüncü çeyrek hüsranı

Pegasus üçüncü çeyrek performansıyla analistleri şaşırtırken, Türk Hava yolları hayal kırıklığı yarattı.
Türkiye havacılık tarihi açısından en zor yıllarından birini geçiriyor: Bir yandan artan jeopolitik risklerin etkisiyle düşen trafik bir yandan da kurdaki yükseliş şirketlerin gelirlerini baskılarken, giderlerini artırdı.
Türkiye’nin en büyük iki havayolu şirketinin dün açıklanan bilançoları ise sertleşen ortam ve artan rekabet karşısında havada kalmaya çalışan şirketler için üçüncü çeyrekte sıkıntıların azalarak da olsa devam ettiğini gösteriyor.
Üçüncü çeyrek havacılık sektöründe satış gelirlerinin en yüksek seviyeye ulaştığı ve buna bağlı olarak karlılığın en yüksek olduğu dönem olması açısından önemli.
Oyak Yatırım analisti Melis Pocar, “Sezonsal olarak havacılık sektörü için en önemli çeyrekte zayıf talep, rekabet ve artan kapasitenin havayolları finansallarında geçen seneye göre baskı yaratacağını bekliyorduk” dedi.
Pocar’a göre özellikle dış hat doluluk oranlarında görülen düşüşün maliyet kontrolüyle ne kadar bertaraf edilebileceğini görmek açısında şirketlerin operasyonel kârlılık performansları önemliydi.
Bu açıdan dün gelen iki bilançoyu karşılaştırdığımızda ortaya çıkan tabloda Pegasus’un beklentilerin üzerinde performansla sürpriz yaparken, Türk Hava Yolları’nın hayal kırıklığı yarattığı görülüyor.
Pegasus’un üçüncü çeyrek net kârı yüzde 4 artışla 242,8 milyon lira oldu ve piyasa beklentisinin yaklaşık yüzde 20 üzerinde geldi. THY ise yüzde 59 düşüşle 548 milyon lira net kâr açıkladı. Analist tahminleri de düşüş geleceği yönündeydi, ancak gelen rakamlara göre kârlılıktaki gerileme tahminlerin yaklaşık yüzde 5 üzerinde geldi.
Ziraat Yatırım analisti Gaye Aksongür, “Üçüncü çeyrek özelinde bakıldığında, Pegasus’un bütün marjlarda (brüt kar, faaliyet karı, net kar) THY’nin oldukça üstünde olduğunu görüyoruz. Bu bakımdan Pegasus’un bu sene bu çeyrekte daha iyi bir finansal performans sergilediğini söylemek yanlış olmayacaktır” dedi.
Pegasus’un nispeten daha güçlü performans göstermesinin ardındaki en büyük etkenlerden birinin, THY’nın yurt dışı uçuşlarının daha fazla olması nedeniyle dış hat uçuşlarındaki sıkıntılardan daha fazla etkilenmesi olduğu belirtiliyor.
Bu nedenle üçüncü çeyrekte operasyonel kârlılığın daha da ön planda olduğunun altını çizen Pocar, “Bu açıdan yolcu sayısını yıllık bazda yüzde 3 artıran Pegasus’un nispeten yüzde 5’lik limitli kapasite artışı sayesinde daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
İki şirketin operasyonel para birimleri farklı olsa da karşılaştırma amaçlı dolar analizinde kapasite başına gelir Pegasus’ta yüzde 5 daralırken, gider sabit kalmış. THY’da ise gelir yüzde 21 daralırken, gider yüzde 8 daraldı.
Pocar’a göre, global oyuncu olmasının da etkisiyle yolcu sayısını yüzde 1 artırabilen THY’nın, yüzde 14’lük kapasite artışıyla talep açısından sıkıntılı dönemde ekstra baskı altında kaldığı da söylenebilir.
Oyak Yatırım analistlerine göre, finansallardaki pozitif sürprizin ana sebepleri, ikinci çeyreğe göre hem iç hat hem de dış hat yolcu verimindeki belirgin düzelme ve yan gelirlerin artan katkısı oldu.
Pocar da transit yolcuya odağını artırması ve özellikle Türk yolcularına direkt Avrupa uçuşlarını daha cazip hale getiren kampanyalarının şirketin üçüncü çeyrekte pazar payını artırmasına destek olduğunu belirtti.
Pegasus yolcu trafiğinde görülen yüzde 2,6’lık artışa bağlı olarak yolcu gelirlerini de yüzde 1 artırarak 1,1 milyon liraya çıkardı. THY’nin yolcu doluluk oranı yüzde 80,5’den yüzde 76’ya gerilerken, Pegasus’un yolcu doluluk oranı yüzde 82’den yüzde 81,3’e düştü.
Uluslararası ortalama bilet fiyatları dolar bazında yüzde 9,5 azalırken, yurt içi bilet fiyatlarının TL bazında yüzde 1 arttığını hatırlatan İş Yatırım analistleri, “Artan jeopolitik risklere ve rekabete rağmen gelirlerin artmasını olumlu buluyoruz” dedi.
Bagaj ve menülere ilişkin fiyatlamalar ve ürünlerle yan gelirlerini arttıran şirket ciroda TL bazında yüzde 4 artış kaydetti.
Üçüncü çeyrek verilerine göre, şirketin kişi başı yan gelirleri euro bazında yüzde 13 büyürken toplam yan gelirleri TL bazında yüzde 22 büyüyerek 240 milyon TL’lik bir katkı sağladı.
Ayrıca petrol fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle şirketin marjlarında görülen düşüş de yavaşladı ve FAVÖK marjı sadece 2,9 puan düşüşle yüzde 29,1 oldu.
THY finansallarını dolar, Pegasus ise euro olarak kaydediyor. Bu  durum da şirketlerin özellikle kur farkına bağlı farklı finansman geliri ya da gideri yazmalarına sebep oluyor.
Üçüncü çeyrekte de Türk Hava Yolları 261 milyon lira kur farkı gideri yazdı. Aksongür’e göre son çeyrekte ise, “Kurların güncel seviyesine göre  735 milyon kur farkına bağlı gelir yazma potansiyeline sahip.”
Pegasus ise 64 milyon lira kur farkı geliri yazdı. THY’den farklı olarak Pegasus’un dolar, TL, ve sterlin dahil tüm pozisyonlarında artı konumda olduğunun altını çizen Aksongür, “Ancak bunların pozisyon büyüklükleri THY’ye göre daha ufaktır. Dolayısıyla kur farkının kâr üstündeki etkisi daha sınırlıdır” dedi.
Analistlere göre, Pegasus’un geçen yılın aynı dönemindeki 87 milyon liralık türev zararının 12 milyon liraya gerilemesi de net kârını destekledi.
Oyak Yatırım analistlerine göre, THY’nin maliyetlerinde görülen nispi düzelmeye rağmen yolcu verimindeki ciddi zayıflama marjlarda önemli oranda baskı yarattı.
THY’nin yatırımcı ve analistlere yaptığı sunumda da  toparlanmanın zayıf olduğuna vurgu yaptığını belirten Pocar, THY’nın özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika hatlarındaki kapasite fazlalığına dikkat çektiğini aktardı.
Ziraat Yatırım’dan Aksongür ise THY için daha iyimser. Şirketin son iki çeyrekteki çok yüksek zararların ardından ciddi bir toparlanma eğilimine girdiğine dikkat çeken analist, “THY özellikle kur farkına bağlı olarak son çeyrekte yüksek bir kar açıklama potansiyeline sahip. Buna ek olarak, önümüzdeki dönemde turizmdeki toparlanma ve yeni uçak alımının azalmasıyla doluluk oranlarında toparlanma gözlenecektir” dedi.
Sektörde yaşanan sıkıntılar havacılık şirketlerini bu yıl borsada en kötü performans gösteren hisseleri yaptı.
Borsa İstanbul’da işlem gören havacılık hisselerinin hepsi, Türk Hava Yolları, Pegasus, TAV, Çelebi ve Do&Co bu yılın en çok düşen 10 hissesi arasında yer aldı.
Türk Hava Yolları hisseleri yıl başından bu yana yüzde 28,1 düşerken, Pegasus hisselerinde düşüş yüzde 23,7 oldu.