EUROCONTROL’ün Performans İnceleme Birimi (PRU), Mayıs 2025’te yayımlanması planlanan nihai ACE kıyaslama raporu öncesinde, 2023 yılına ait maliyet etkinlik performansına ilişkin yeni bir üst düzey özet rapor yayınladı. Bu rapor, pan-Avrupa sistemi ve bireysel ANSP’ler (Hava Navigasyon Hizmeti Sağlayıcıları) için 2023 maliyet etkinliği performans düzeyine dair ilk bakış açısını sunmayı amaçlıyor. Ayrıca, ANSP’lerin finansal göstergeleri ve nakit varlıklarıyla likidite durumlarını izlemeye de yer verilmektedir.
Ana Bulgular:
- Trafik Artışı ve Düşüşü: 2023 yılında bileşik uçuş saatleri bazında trafik %11 artış gösterdi, ancak 2019 yılına kıyasla %4 daha düşük kaldı. Bu durum, özellikle Ukrayna’daki savaş ve buna bağlı olarak hava sahasının kapanması ve hava taşıyıcılarına getirilen yasaklarla ilişkilendirilmektedir. Bu durum, Avrupa’daki trafik akışlarını doğrudan etkilemiştir.
- ATFM Gecikmelerindeki Artış: 2023 yılı, ATFM (Hava Trafik Yönetimi Gecikme) verilerinde önemli bir artışa tanıklık etti. Birçok ANSP için kapasite sorunları yaşandı ve 2019 yılına benzer seviyelerde gecikmeler görüldü. Bu artış, ATFM gecikmelerinin 2023 yılı birim ekonomik maliyetleri içindeki payının %24’e ulaşmasına neden oldu.
- Maliyet Artışları ve Personel Maliyetleri: ATM/CNS tedarik maliyetleri 2023’te %3 artarak 272 milyon avro daha fazla oldu. 38 ANSP’den 27’si maliyet artışlarını yansıttı. Personel maliyetlerindeki artış, %5 oranında oldu ve bu da 309 milyon avro‘luk bir artışı ifade ediyor. Ayrıca, personel dışı işletme maliyetleri %6 oranında artarak 99 milyon avro ek maliyet oluşturdu.
- 2019’a Kıyasla Düşük Maliyet Tabanı: 2023 yılında yaşanan maliyet artışlarına rağmen, ANSP’lerin maliyet tabanları, 2020 ve 2021‘deki önemli maliyet tasarrufları sayesinde 2019’a kıyasla 360 milyon avro (%4) daha düşük durumda.
- Personel Sayısı ve ATCO İhtiyacı: 2023 yılında ATM/CNS personel sayısı, 2022 yılına göre %1 oranında arttı, yani 537 tam zamanlı eşdeğer daha fazla personel alındı. Bu artış, özellikle ATCO’lar (Hava Trafik Kontrolörleri) gibi operasyonel personel için görüldü (+231 tam zamanlı eşdeğer).
- Borç Seviyesi: 2023 yılı borç seviyesi %11 oranında azaldı, ancak kısa ve uzun vadeli borçlar, 2019’daki seviyelerin 2,5 katı kadar yüksek kalmaya devam etti.
Sonuçlar ve Değerlendirmeler:
Bu rapor, EUROCONTROL’ün pan-Avrupa ATM sistemi düzeyindeki gelişmeleri, maliyet etkinlik göstergelerini ve ANSP’lerin mali durumlarını izleyerek, hava trafik yönetimi sektöründe daha verimli, düşük maliyetli ve yüksek kapasiteye sahip bir yapıyı hedeflemektedir. Rapor, Ukrayna’daki savaş gibi dış etkenlerin, hava sahası kullanımını ve trafik akışlarını nasıl etkileyebileceğini de ortaya koyuyor.
Ayrıca, ATFM gecikmeleri ve personel maliyetleri gibi operasyonel zorluklarla başa çıkabilmek için ANSP’lerin daha verimli yönetim stratejileri geliştirmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
