De Havilland Dragon Rapide (Hızlı Ejderha) uçağının ilk uçuşunun üzerinden 90 yıl geçti. Dragon Rapide, ilk uçuşunu 17 Nisan 1934’te başarıyla gerçekleştirdi. İlk uçuşunu 90 yıl önce yapan bu tip, süreç içinde havacılık tarihinde bir efsane haline geldi. Çift kanatlı uçaklar, 6 veya 8 koltuğu ile o dönem için dayanıklılığı, güvenilirliği ve verimliliği ile değerli görüyordu.
Uçağın Express modeli ilk kez 14 Ocak 1934’te uçmuştu, toplam 62 adet üretildi. Ancak, çift motorlu küçültülmüş versiyonu olan Dragon Rapide ondan çok daha popüler oldu. Dragon Rapide, Express’ten daha hızlıydı, 212 km/saat seyir hızına ulaşıyor ve 890 Km menzile sahipti.
Tamamı ahşap olan uçak, ilk uçuşunu İngiltere’nin Hertfordshire kentindeki Hatfield Havaalanında gerçekleştirdi. Bundan 3 ay sonra, 13 Temmuz 1934’te aynı yerden kalkarak Hillman’s Airways’de hizmete girdi. Daha çok bilinen kısa adıyla “Rapide” olarak bilinen bu tür, hem sivil hem de askeri hizmetler için uçuruldu.
Resimlerde görüleceği gibi uçak oldukça kompakttı, dolayısıyla düşük yolcu kapasitesi vardı. De Havilland kanat açıklığı 14,6 metre ve toplam ağırlığı yalnızca 2.495 kilogram idi. Performans açısından yukarıda belirtilen hız ve menzil değerlerinin yanı sıra 16.700 feet yükseklikte seyredebiliyordu. Kabin ısıtması ve buruna monte edilmiş bir iniş ışığı da bulunuyordu.
1937’de 93. üretim sayısından başlayarak alt kanatların firar kenarına flaplar ilave edildi. Gipsy Queen pistonlu motor uçağın tüm tiplerinde kullanıldı.
De Havilland Dragon Rapide’in popülaritesi hem askeri hem de sivil kullanım açısından Birleşik Krallık sınırlarının çok ötesine uzanıyordu, örnekleri Çin, Yeni Zelanda, Kanada ve Güney Amerika gibi ülkelerde görüldüler. Bu uçaklar Birleşik Krallık’ta kraliyet taşımacılığında bile kullanıldı. 1934 ile 1946 yılları arasında toplamda 728 adet üretildiği biliniyor.
Videoda görüleceği gibi, günümüzde en dikkate değer kullanımlarından biri, İngiltere’nin Cambridgeshire kentindeki Duxford Havaalanı’ndaki Kraliyet Savaş Müzesi’nin yaptığı keyif uçuşlarıdır. Yolcular, Cambridge, Ely ve Londra üzerindeki uçuşların 20 ila 70 dakika arasında süren keyif yolculuğu için 99 £ (127 $) ücret ödeniyor.
![Dragon Rapide Pleaure Flights - IWM Duxford [4K/UHD]](https://i.ytimg.com/vi/5kKz4HB2Ip4/hqdefault.jpg)
Dragon Rapide uçaklarının 3 değişik versiyonu Türk Hava Yolları tarafından da kullanılmıştır.
Hava Yolları Devlet İşletme İdaresi adı ile 1933 yılında kurulan Türk Hava Yolları (O zamanki adıyla Devlet Hava Yolları) 1936 yılında filosundaki Alman Junkers F-13, ABD King Bird ve Rus ATH-9 uçaklarını elinden çıkararak 4 adet 6 koltuklu De Havilland Rapide ve 4 adet 10 koltuklu De Havilland 86 Express uçağı aldı.
THY’nın o zamanki üssü Ankara Güvercinlik Havaalanı idi. Bu uçaklar başlangıçta Ankara’dan Eskişehir, İstanbul ve İzmir’e yolcu ve yük taşımacılığı yapıyorlardı. De Havilland Rapide ve Express uçakları 1946 yılında DC-3 uçakları katılıncaya kadar THY filosunda 10 yıl süreyle hizmette kaldılar.
Ünlü havacımız merhum Vecihi Hürkuş, (Pilot, Teknisyen ve Türkiye’nin ilk Uçak Tasarımcısı ve Üreticisi) THY filosundan çıkarılan De Havilland Rapide uçaklarından 3 adedini satın alarak ikisini, özel kira yolcu uçuşları ve o zamanlar sadece İstanbul’da basılan günlük gazeteleri, İstanbul’dan Bursa, İzmir ve Ankara’ya taşıma işlerinde kullanmıştı.
THY, 1955 yılında yine De Havilland üretimi olan 4 motorlu, 14 koltuklu “DH-114 Heron2” uçaklarından 7 adet satın aldı. Bunlardan TC-HUN tescil isimli olanı kırmızı kadife koltukları ile Başbakanlık uçağı idi.
Heronlar 1958-1960 yıllarında döviz sıkıntısı nedeniyle lastik dahil yedek parça temin edilemediği için peyderpey uçamaz duruma girdiler ve sonunda satıldılar.
Erhan İnanç Mart 2024