Danimarka, F-35 savaş uçağında teslimat programı sorun yaşamaya devam ederken, altı F-35 Müşterek Taarruz Uçağı’nı eve getirmeyi planlıyor.
Danimarka, uçağın yükseltilmiş versiyonunun teslimat programında yaşanan gecikmeler nedeniyle, şu anda ABD’de pilotları eğitmek için kullanılan altı F-35 Müşterek Taarruz Uçağı’nı eve getirecek. Savunma Bakanlığı Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Arizona’daki Luke Hava Kuvvetleri Üssü’nde konuşlu TR-2 konfigürasyonundaki altı Danimarka F-35 jetinin, Danimarka Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin Skrydstrup hava üssüne geri gönderileceğini söyledi. Bu uçaklar, F-16 jetlerinden oluşan filonun aşamalı olarak kaldırılması sürecinde, halihazırda orada bulunan dört hayalet savaş uçağına katılarak Danimarka’nın operasyonel F-35 sayısını 10’a çıkaracak.
ABD Hükümeti Sorumluluk Ofisi’nin Mayıs ayında bildirdiğine göre, Lockheed Martin’in, Technology Refresh 3 (TR-3) güncellemesi veya tam teslimatı 2025’e ertelenecek olan TR-3 ile bağlantılı donanım ve yazılım gecikmeleri nedeniyle teslim edilmeyen F-35 jetlerini park etmek için alanı tükeniyor. Bu durum, F-16’ları 40 yılı aşkın süredir uçan ve filoları yüzlerce yerine düzinelerce uçaktan oluşan Danimarka, Belçika ve Norveç gibi ülkelerin filo değiştirme planlarını olumsuz etkiliyor.
Savunma Bakanı Troels Lund Poulsen yaptığı açıklamada, “Üreticiden kaynaklanan gecikmelerin bizi mümkün olduğunca az etkilemesi için artık bir çözüm bulmuş olmamız çok olumlu” dedi. “F-35 savaş uçakları, Danimarka için savunmamız ve güvenliğimiz açısından uzun yıllar önemli olacak büyük bir yatırımdır ve aşamayı yakından takip etmemiz çok önemlidir.”
TR-3 yazılımı başlangıçta 2023 yazı için planlanmıştı ancak istikrarsız olmaya devam ediyor ve bazı test pilotlarının uçuş ortasında tüm radar ve elektronik savaş sistemlerini yeniden başlatmak zorunda kaldıkları bildirildi. Bu güncelleme, geliştirilmiş kokpit ekranları ve daha fazla yerleşik bilgi işlem gücü içeriyor ve yeni silah ve elektronik savaş yetenekleri ekleyen Blok 4 olarak bilinen daha ileri bir yükseltmenin temelini oluşturması bekleniyor.
Danimarka, Lockheed Martin’in başlangıçta yalnızca eğitim amaçlı kullanılabilecek sınırlı sayıda TR-3 versiyonuna sahip F-35 jetleri teslim edeceğini söyledi. Savunma Bakanlığı, eski TR-2 konfigürasyonundaki Danimarka jetlerinin, TR-3 yazılım ve donanım yükseltmesine sahip uçakların Luke Hava Kuvvetleri Üssü’ne teslim edilmesiyle ülkelerine geri gönderileceğini söyledi.
Baltık Ülkeleri Teslimatın Gecikmesinden Endişeli
Savunma Bakanlığı, TR-2 jetlerinin ülkeye getirilmesinin, Danimarka’nın F-35’in aşamalı olarak devreye alınmasına yönelik operasyonel kilometre taşlarını korumasına ve Skrydstrup’taki pilotların ve destek personelinin eğitim seviyesini artırmasına olanak tanıyacağını, aynı zamanda Luke AFB’de pilot eğitiminin devam etmesine olanak sağlayacağını söyledi.
Bu gelişme, mevcut ve gelecekteki diğer Avrupalı F-35 müşterilerinin, dikkatli bir şekilde kalibre edilmiş uçak teslimatı ve yükseltme programlarının TR-3 destanı tarafından bozulabileceği yönündeki korkularını artırıyor. Hollanda ve Norveç’in halihazırda 30’dan fazla F-35 jetinden oluşan filoları var ve bu nedenle Danimarka veya henüz ilk F-35’ini almamış Belçika gibi bir ülkeye göre daha az aciliyetle karşı karşıyalar. Ancak gecikmeler, tam operasyonel kapasiteye ulaşma planlarını geriye atma riski taşıyor.
Norveç’teki savunma yetkilileri, endişelerini ABD’yi ve F-35 programında yer alan uluslararası hükümetleri temsil eden Pentagon’un Ortak Program Ofisi’ne ilettiklerini belirtti. Oslo, Lockheed Martin’in üretim hattına yönetilemez hale gelecek yarım çözümlerden ve farklı versiyonlardan oluşan bir karışım göndermesinden endişe ediyor.
Hollanda, gecikmeleri öngörmüş ve 2022 sonlarında yükseltilmiş versiyon yerine TR-2 konfigürasyonundaki altı uçağın teslimini talep etmişti. Hollandalıların ilk TR-3 yapılandırılmış F-35’lerini 2024’ün sonlarında alması planlanıyordu ve yazılımın o tarihte mevcut olmaması halinde, gecikmelerin üçüncü Hollanda F-35 filosunu devreye alma planları üzerinde “sınırlı bir etkisi” olacak.
Danimarka Savunma Bakanlığı, Danimarka’nın 27 adet F-35 satın aldığını ve geri kalan uçakların 2027’ye doğru TR-3 konfigürasyonunda teslim edileceğini söyledi. Savunma Bakanlığı’na göre, durumun ne Ukrayna’ya F-16 bağışını ne de Danimarka’nın NATO’ya karşı yükümlülüklerini etkilemesi beklenmiyor. Danimarka, altı uçağın ABD’den geri gönderilmesine veya geri kalan 17 F-35’in teslimine ilişkin zaman çizelgesine henüz yanıt vermedi.