Son günlerde bizim ve bazı magazin haber sitelerinin yanı sıra TV kanallarının haber akışı içinde verdiği, yan rüzgara kapılan uçakların havada adeta dans eder gibi görüntülerinin yer aldığını gözlemliyorsunuz.
Aslına bakacak olursak, Pilotlar, bu tür hava olaylarına alışık olmalarının yanı sıra eğitimlerini de alırlar. Kısaca korkulacak bir durum söz konusu değildir. Yolcuların böyle durumlarda uçak fazla sarsıldığında hemen bu pilotta iş yok demesini anlayabilmek de mümkün değil.
İsterseniz bu konuyu bir kez daha gündeme alalım ve değerli okurlarımıza detaylı bir makale eşliğinde tekrar hatırlatmaya çalışalım
Aslında tamamiyle rüzgârsız hava pek yoktur. Çok ender olduğu için özellikle yan rüzgarın hızı yaklaşık 20 km/h ya ulaştığında ancak yan rüzgar yada İngilizce olarak Crosswind Landing’ den bahsedilir. Crosswind Landing dediğimizde de, farklı iniş yöntemleri uygulanır.
Farklı iniş yöntemlerine geçmeden önce, yan rüzgâr ya da İngilizce olarak Crosswind nedir, onu kısaca cevaplayalım. Uçağın uçuş yönüne, 90 derecelik dikey açıyla etki eden her rüzgar yan rüzgardır. Fakat gerçek hayatta bir çok problem, okul kitaplarında ki gibi ideal değildir. Aynı şekilde, uçağın uçuş yönüne sadece 90 derecelik acı ile etki eden rüzgara da gerçek hayatta, uçağın uçuş yönüne herhangi bir açı ile etki eden rüzgardan daha az rastlanır. Herhangi bir açı ile uçağa etki eden rüzgarın, uçağa tamimiyle yandan 90 derecelik acı ile etki eden parçası, fiziksel ismiyle Vektörü hesaplanır, ve o Crosswind olarak baz alınır.
Bir örnekle açıklayayım: Uçağınızın uçtuğu yöne, 40 derecelik açı ile 40 kt hızda rüzgâr etki ediyor. Bir bakıma uçağınız, yatay eksenine 40 derecelik bir açı ve 40 kt (1 kt = 1,8 km/h) ile esen rüzgara karşı uçuyor. O rüzgarın uçağa 90 derecelik açıyla yandan etki eden vektörü, rüzgarın hızı ile rüzgarın uçağın yatay ekseni arasındaki açının sinus değeri ile çarpılarak bulunuyor, yani; 40 kt x sin 40 = 25,7 kt. Uçağınıza Crosswind etkisi 25,7 kts hızla olmuş oluyor bu örneğimizde.
Pilotlar için Crosswind hesaplamalarını kolaylaştırmak amaçlı çizelgeler hazırlanmıştır.
Yukarıda ki örnekte, daha önce matematiksel olarak hesapladığımız örneği çizelge üzerinde göstermeye çalıştım.
Birde Crosswind Landing’ler de başvurulan iniş yöntemlerine kısaca göz atalım.
- Sideslip
Bu yöntemde, uçağın bir kanadı diğerinden daha aşağıda kalacak şekilde hafif yan yatırılır ve pistin başına gelene kadar uçuş yönüne açılı olacak şekilde uçulur. Pistin başına gelindiğinde ise, teker koymadan uçağın burnu uçuş yönüne çevrilir ve iniş gerçekleşir. Kanatlar paralel şekilde yaklaşılmadığı içim, iniş takımlarından biri daha önce yere basar.
- Crab
Bu yöntemde ise uçağın kanatları aynı yükseklikte tutulmaya çalışılır, böylelikle piste teker koyma esnasında kanatların yere paralel olması sağlanır fakat teker koymadan kısa bir süre önce, uçağın burnu pistin yönüne çevrilmesi gerekir.
Fakat bir üçüncü yöntem olarak pilotlar iki yöntemi kombine ederek inebilirler.