Değerli okurlar, bundan 2 hafta önce “THY’de paçaların tutuştuğunu, pilot kaybının had safhaya geldiğini” yazmıştım. Havasen’in kuruluşunun, direnişinin ve yaşama azminin bunda payı var kuşkusuz. Ama zaten kriz geliyorum diyordu. Geldi, üstelik tam da yoğun sezon öncesinde. THY’nin mümtaz yöneticileri hemen çözüm paketini devreye soktu. Önce Uçuş İşletme yönetimi ilahlara kurban edildi. Ardından da kesenin ağzı açıldı. Her işi, her sorunu parayla çözebileceğini zanneden ilkel bir kapitalist, pragmatik bir anlayış var karşımızda. Daha önce defalarca yazdım. THY yönetimi pilotların yıllardır dile getirdikleri ve sonunda yeni bir sendika kuruluşu ile somutlaşan sorunlar yumağını hala anlamamakta ısrarlı. İnsanlar “yorgunuz, yeteri kadar dinlenemiyoruz, uçuş emniyeti tehlikede” diyor. THY yönetimi “alin size daha fazla para” diyor. Bu kafa ve bu anlayışla sorunların çözülemeyeceği tam tersine kronikleşeceği ayan beyan ortada…
TERSİNE DÜNYA
Ne oldu geçen hafta? THY pilotlara zam yapma isteğini sendikaya götürdü. Cümle garip geldi değil mi? Oysa tam tersi olmalıydı. Sendika zam talebi ile işverenin kapısını çalmalı idi. Orhan Kemal’in Tersine Dünya isimli romanı sanki sahneye konulmuş. Tiyatroda oynanmış, filmi de çekilmiştir. Okuyanlar bilir, Tersine Dünya; kadın-erkek kimliklerinin tersine döndüğü, kadınların kabadayı olduğu, erkeklerin evlenmek üzere evden kaçırıldığı, kadınların eve ekmek getirdiği, kısacası tüm rollerin tersine döndüğü bir dünyayı anlatır. İşte yaşananlar tam da buna benziyor. İşveren sendikaya gidip “senin üyelere biraz daha para vereceğim.” diyor. Bu romanın mantığında, sendika işverene gidip “al sana liste, bunları işten atabilirsin” deyip, tenkisat teklifinde bulunabilir. Veya “bu pilotları istersen az dinlendirip çok uçurabilirsin” diyebilir. Eee ne de olsa tersine dünya !
FARKLI ZAM, İŞ BARIŞINI BOZAR…
Dönelim tekrar zam konusuna. Maaşallah, elleri de çabuk. Birkaç günde işi bitirdiler. Aceleleri var demek ki. Peki ne yazıyor protokolde? Pilotların uçuş tazminatlarına % 20 zam yapılmış. Unutuldu mu bilmiyorum ama protokolün 1. maddesinde sadece Uçuş Tazminatları denilmiş, kıdem ücretlerinden sözedilmemiş. Çok da sorun değil, kıdem ücretleri bir-iki bin lira düzeyinde. Ama 2. maddede yani kabin ve diğer personel ücretlerine ilişkin düzenlemede kıdem ücreti açıkça yazılmış. Yani pilotların kıdem ücretlerine % 20 zam yok ama kabin ve diğer çalışanlarınkine % 10 zam var. Önce bu farklılığa değinelim.25. Dönem TİS’e göre işveren sendika üyesi işçiler arasında ayrım yapamaz. Bu nedenledir ki, yıllık ücret artışları tüm personele tek bir oran olarak belirlenir. Haa, iş gruplarındaki kademelerde rakamlar farklı belirlenerek gizli zamlar hep yapılagelmiştir ama kimse bunun farkına bile varmaz. TİS’in 6. maddesindeki son cümlenin bir gizli yetki verdiğini de ekleyelim. Ne diyor madde? ” Kapsam dışı personele ve aynı işi yapan personelin tamamına sağlanabilecek hak ve menfaatler bu hükmün dışındadır.” Yani, bir gruba farklı zam verebilirsin. İyi de “aynı işi yapma” kriterini nasıl saptayacaksın? Mesela Teknikte uçak bakımda çalışan ve aynı işi yapan Mühendislere % 50, teknisyenlere % 20 zam yapılabilir mi? Uçuş İşletmeye bağlı olarak çalışan kokpit ve kabin “farklı işi yapıyor” şeklinde değerlendirilebilir mi? Ya da TİS’in arkasından dolanmak için Kokpite % 50, kabine % 1 zam verilmesi zevahiri kurtarır mı? Bana göre, bir sendikanın görevi tüm üyelerine eşit davranılmasını istemektir. Kokpit % 20 alırsa, kabin ve yer çalışanları da % 20 almalıdır.
Gelelim zurnanın zırt dediği yere…
Protokole göre, 3. yılın son 6 aylık diliminde uygulanması gereken zam oranı % 4… 1 Ocak-30 Haziran 2018 döneminde TÜFE, % 4’ü geçerse aşan kısmı da verilecek. Bu madde, protokolle iptal edilmiş. Yerine pilotlar için % 20, diğer çalışanlar için ise % 10 zam yapılması kararlaştırılmış. Kulağa hoş geliyor değil mi? Ama kazın ayağı öyle değil. Bakın Mayıs ayı enflasyonu % 1.62 olarak açıklandı. Böylece yılın ilk 5 ayında TÜFE % 6.23 oranına ulaştı. Aynı dönemde dövizdeki artış % 20’den fazla. Bu da gösteriyor ki, ilk 6 aylık TÜFE % 8’i bulacak. Bu durumda, % 8 zam alması gereken diğer personel ve kabin ekipleri % 10 alacak. Yani bütün gürültü sadece % 2 için… Pilotlarda bu ekstra kazanım % 12… Peki bu rakamlar yabancı pilotlar için THY’yi cazip hale getirir mi? Hiç sanmam. Benim asıl merak ettiğim ise, ekonomik gelişmelerden bu kadar habersiz bir THY yönetiminin varlığı. Sendika desen o da öyle. Yahu beyler bayanlar, Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Şimşek bile “enflasyonda tarihi zirveyi görebileceğimizden “ bahsediyor. Siz hesabınızı hala yüzde yarımlık TÜFE oranlarına göre yapıyorsunuz. Aykut Alpa ve Nevin Çolak, bu TÜFE’nin uçacağını göremediler mi, “hepi topu % 2 zam anlamına gelir bu artış. Biraz daha yükseltin.” diyemediler mi İlker beye?
Haa diyeceksiniz ki, hem kabine hem de yer personeline zaten zam yapma niyeti yoktu THY’nin. “Bunu aldığınıza şükredin.” havasında verilmişti o % 10… Ama birader madem bir işe girdiniz doğru dürüst yapsaydınız.
Bu arada Kabin Amirlerine yapılan amirlik tazminatını da unutmayalım. 750 TL ile ağızlarına bir parmak bal çalınmış amirlerin. Hemen sevinmeyin, bu rakam brüt. Yılın ilk yarısından sonra neti 500 TL’yi geçmez. Ayrıca ikramiyelere de eklenmeyecek. Yani sadece maaşlara ilave edilecek.
İYİLEŞTİRME TALEBİ HAK HALİNE GELECEK
THY yönetimi ve sendika bu hareketi ile kendileri için çok sakıncalı(!) bir geleneği de başlatmış oldular. Artık TİS ortasında ister iyileştirme, ister güncelleme deyin çalışanlara ilave imkan tanınması literatüre girdi. İşte pilotları insanca şartlarda çalıştırmazsanız, onların kaçışını önlemek için böyle ilave külfetin altına girersiniz. Hani acemi tamirciler vardır ya, bir tarafı onarırken diğer tarafı bozar, aynı o durumda THY’miz.
ZAM VERECEĞİNE PİLOT ALSAYDIN…
İşin ekonomik boyutuna gelince, 2017 yılında THY’nin personel giderleri 6.5 milyar TL…Ortalama % 15 iyileştirme uygulandığı düşünüldüğünde yaklaşık 1 milyar TL ekstra yük gelecek. Hadi bunun yarısı zaten olağan zam olarak verilecekti. Bu durumda 500 milyon TL hiç hesapta olmayan zam verilmiş oldu. Bu parayı vereceğinize, bunun yerine yaklaşık 1000 pilot alsaydınız hiç olmazsa uçuş programları rahatlardı. Hadi 1000’i geçtim, 500 pilot bile sisteme sokulsaydı kabaca uçuşlarda % 10 rahatlama olurdu.
Bizimki de laf işte… Koskoca şirketin başındakiler “işkembe-i kübradan” yönetmiyorlar ki THY’yi… Mutlaka düşünmüşlerdir ! Sonunda, eldekilere daha fazla yük bindirmek için para vermenin daha doğru olacağına kanaat getirmişlerdir. Mutlaka en iyisini onlar bilir. Biz kimiz ki?
BÜTÜN GÜRÜLTÜ YÜZDE 2 ZAM İÇİN MİYDİ?
