Birleşmiş Milletler (BM), 1961 yılında dönemin BM Genel Sekreteri Dag Hammarskjold’un ölümüne yol açan uçak kazası hakkında yeni bir soruşturma açılması için Genel Kurula karar tasarısı sundu.
BBC’de yer alan habere göre, 56 ülkenin oyuyla Genel Kurula sunulan yeni karar tasarında, “tüm üye devletleri olay hakkında ellerinde bulunan tüm kayıtları yayınlama” ve “Dag Hammarskjold ve beraberindekilerin ölümüyle ilgili, olaydan 55 yıl sonra hala gizli statüde olan belgeler üzerindeki tahdidi kaldırma veya soruşturmacılar tarafından incelenebilir hale getirme” çağrısı yapıldı.
Tasarıda, Zambiya’da gerçekleşen kazayla ilgili delilleri incelemek üzere özel bir soruşturma savcısı atanması da yer aldı.
– Kaza mı komplo mu?
BM’nin tarihindeki ikinci genel sekreteri olan İsveçli diplomat Hammarskjold ve beraberindeki 15 kişilik heyeti taşıyan “Albertina” adlı DC6 tipi piston motorlu yolcu uçağı, 18 Eylül 1961’de o dönemde Rodezya Federasyonu olan bugünkü Zambia’nın Ndola şehrine giderken, inişten biraz önce karanlıkta ormanlık bir alana çakılmıştı.
Hammarskjold ve beraberindekiler kazada hayatını kaybetmişti.
Heyet, o yıllarda Kongo’nun maden zengini Katanga eyaletinde bağımsızlık ilan edip merkezi otoriteye savaş açan Kongolu siyasetçi Moise Tshombe ile ateşkes görüşmeleri yapacaktı.
Kazanın hemen ardından açılan soruşturmada, kazanın pilot hatası nedeniyle meydana geldiği sonucuna varılmıştı.
Ancak kaza sebebi hiçbir zaman kesin olarak izah edilememişti.
BM’nin ertesi yıl yaptığı soruşturmada, kazanın sebebiyle ilgili kesin bir sonuca varamazken, sabotaj ve saldırı ihtimali olasılıklar arasında yer almıştı.
Kazayla ilgili soru işaretleri günümüze kadar devam etti.
– “Ciplere binen silahlı beyaz adamlar”
BM, 2015 yılında olayla ilgili ortaya çıkan bazı yeni iddiaları değerlendirmek üzere İngiliz sendikacı David Lea başkanlığında üç kişilik bağımsız bir uzman heyeti oluşturmuştu.
Heyet, o dönemde İngiliz Sömürge Yönetimi kontrolünde, Rodezya Federasyonunun bir parçası olan Kuzey Rodezya’da bakır madeni işleten bir şahsın ifadesine başvurmuş ve söz konusu şahsın kazadan hemen sonra kamuflaj kıyafetli ve silahlı bir grup beyaz adamın ciplerle olay mahalline doğru ilerlediğine dair tanıklıklığını kayda geçirmişti.
Heyetin BM’ye sunduğu raporda, “Avrupalı siyaset ve iş çevrelerinden bir çıkar grubu, ateşkes görüşmesini engellemek için genel sekreterin uçağını geri çevirmek istiyordu.” değerlendirmesi yer almıştı.
Kongo’daki iç savaşın sona ermesinin ardından mevcut maden imtiyazlarını kaybetmekten korkan çıkar çevrelerinin, Katanga’daki ayrılıkçıları, Sovyetler Birliği tarafından desteklenen merkezi hükümetin gücünü kırmak için kullanmayı hedeflediği kaydedildi.
Genel Kuruldan geçmesi beklenen tasarıyla birlikte yeniden açılacak soruşturmanın olaya dair karanlıkta kalan çok sayıda noktayı aydınlatılması bekleniyor.
