Son 12 ayda, havayollarının uçak filosu yönetiminde sarsıcı bir değişim yaşandı. Yolcu talebinin azaldığı ve yakın bir süre içinde toparlanmasının beklenmediği durumda, havayolları mümkün olan maliyet tasarruf imkanlarını arıyor. Tasarruf listelerinin başında büyük uçaklar, özellikle de uçurulması çok maliyetli olan eski büyük uçaklar var. Sonuç olarak, dünya çapında havayolları uçakları uzun vadeli stokaja almakla meşgul. Havayolları öncelikle, A380’ler, Boeing 747’ler ve eski model B777’ler gibi yakıt tüketen uçakları yerde tutuyorlar.
Şubat sonu itibariyle, yaklaşık 10.000 uçak, dünya çapındaki ticari hava yolu filosunun yaklaşık 1/3’ü stokaja alındı. Ancak uçakları uzun süreli stokajlamak kolay bir iş değil. Havayolları uçakları uçurmayarak tasarruf edebilir, ancak onları yerde ve iyi durumda tutmak karmaşık ve masraflı bir iş.
İlk olarak, havayolları bu uçaklarını tutacak bir yer bulmalı. Çoğu havayolu için maliyet önemli olsa da, belirleyici faktör iklimdir. Korozyona maruz kalmamak için, düşük nem oranına sahip kuru iklim sahibi yerler aranır.
Ancak bu uçakların da bakıma ihtiyacı var. Çoğu hava yolu şirketi için, uçakların nerede saklanacağını seçmek, uçaklarını iyi durumda tutmak için maliyet, çevre ve teknik desteğe erişim konusundaki hususları dikkate almaları gerekir.
Oraya vardığında, uçağın stokaja, bir diğer tabirle “kontrollü komaya sokulması” için hazırlanması gerekir. Her uçak ve her uçak sahibinin istekleri farklı olacaktır, ancak uzun süreli depolama söz konusu olduğunda aşağıdaki adımlar uçak el kitabı olan AMM’de standarttır.
İlk olarak, güneş ışığının iç camları hasarlamaması için tüm yolcu pencereler bantlanır. İkincisi, iniş takımları ve motorlar, korozyonu ve içlerinde kuşların yuvalanmasını önlemek için iyice kapatılır. Üçüncüsü, kuma, toza, suya, kuşlara ve böceklere karşı savunmasız olan tüm açıklıklar kapatılır ve su geçirmez hale getirilir. Bunlar, pitot, statik, sıcaklık, hücum açısı sensörlerinin yanı sıra motor girişleri ve egzozları ve APU girişleri ve egzozları dahil olmak üzere ve hava veri toplayıcılarını içerir.
Sonra iniş takımlarını ve uçuş kontrol sistemlerini temizleme, yağlama, ve korumaya alınması gelir. Bundan sonra, tüm kokpit siviçleri kapatılır. Uçağın akülerinin bağlantıları kesilir, pilli cihazların piller çıkarılır, yolcu pencerelerinin panjurları indirilir, kokpit camları içeriden güneş almayacak şekilde kapatılır. Son olarak, temiz kalmaları için tüm koltuklar örtülerle kapatılır.
Bir uçak uzun süreli stokajda iken bakım ve kontroller devam eder
Bütün bunların yapılması haftalar sürebilir, zira bu iş sadece uçağın kapılarını kilitlemek ve uzaklaşmak değildir. Uzun süreli stokajlama tesisleri, uçakların sürekli bakımını ve kontrolünü sağlar. Örneğin, uçağın ağırlığının aynı noktalar üzerinde durması nedeniyle lastiklerin karkas yapının deforme olmasını, eğrilmeyi ve baloncuk yapmasını önlemek için lastiklerin belirli aralıklarla döndürülmesi gerekir.
Havayolları, devre dışı bırakılmış bazı sistemlerinin yeniden etkinleştirilmesini ve düzenli olarak kontrol edilmesini isteyebilir. Arabalar gibi, uçak motorlarının da periyodik olarak çalıştırılması en doğrusudur. Bunlar, uçakları uzun vadeli stokajda tutmanın maliyeti ve iş yükünün bir parçasıdır.
Pandemi nedeniyle yaşanan seyahat krizi, uzun vadeli stokajlama/depolama tesisleri için bir nimet oldu ve havacılık endüstrisinin sessiz bir köşesi olduğunu kanıtladı. Geçen yıl mantar gibi patladılar. Uzmanlar, yolcu talebinin 2019 seviyelerine dönmesinin birkaç yıl daha alacağını tahmin ediyor. Uzun vadeli uçak stokajlama/depolama tesisleri için, bu iyi günlerin bir süre daha devam edeceği anlamına geliyor.