TAV CEO’su Sani Şener, yapımı devam eden 3. havalimanına rağmen Atatürk Havalimanı’na yatırım yapmaya devam ettiklerini belirterek, “Bir süre daha Atatürk Havalimanı’nın hizmet edeceğini düşünüyoruz. Küba’da ise Havana Havalimanı’nın işletmesi için son noktaya geldik. Miami’yi bile geçecek Havana Havalimanı, İstanbul bittikten sonra yerini dolduramaz ama çok önemli bir kısmını karşılar” diye konuştu.
ATATÜRK Havalimanı 2016 Haziran ve Temmuz aylarında en zor günlerini yaşadı. 28 Haziran’da yaşanan terör saldırısında 42 kişi yaşamını kaybetti, 200’ün üzerinde kişi yaralandı. 15 Temmuz darbe kalkışmasında da Atatürk Havalimanı’nda tarihi anlar yaşandı. TAV Grubu CEO’su Sani Şener Atatürk Havalimanı’nın en uzun ve zor gecelerinin şahidi…Sani Şener’le buluştuk, hem Atatürk Havalimanı’nın en uzun ve zor gecelerini hem de yeni planlarını konuştuk.
* Sanırım bu yıl iş hayatınızdaki en zor yazlardan biri oldu…
– 36 yıldır iş hayatındayım. İstanbul Atatürk Havalimanı bizim evimiz. 3 milyar dolar ödenerek 15.5 yıllığına alınan bir yer. Milyar dolarları ilk gören özelleştirme. Burası üssümüz. Terör olayında çok yaralandık. 2016’nın yazı sıkıntıları ve acıları gördü. Bunu şöyle anlatmak isterim. Hep su 100 derecede kaynar derler. Halbuki su deniz kenarında bir atmosfer basınçta 100 derecede kaynar. Uçağın içinde ise 90 derecede kaynar, uçağın kanadında kaynatma olanağınız olsa 57 derecede kaynar. Yani şartlara bağlıdır. Biz Türk iş adamları olarak her türlü zorlu şartlara alışığız. Hem Türkiye’de hem de çevremizde çok zor olaylar oldu. Ekonominin ne zaman hangi şartlarda kaynayacağını biliriz.
YOLCU SAYISI % 20 DÜŞTÜ
* Atatürk Havalimanı iyi korunan bir yer olarak görülüyordu. Şunu mu gördük, tehdit ve terör potansiyeli var olduğu sürece en iyi korunan yerler bile hedef olabiliyor…
– Dünyada hiçbir havalimanında bina girişinde X-ray yok. Emniyet güçleri aslında o gün o 3 kişiyi tespit etti ve ilk müdahaleyi yaptılar. Ama ne yazık ki çok farklı bir saldırıyla karşı karşıya kalındı. Canlı bombalar hem ateş açtı hem de patlamayı gerçekleştirdi. Biz 11 çalışanımızı, 35 yolcumuzu kaybettik, çok acılı ve üzüntülüyüz. Ama o ilk müdahale olmasa kayıp sayımız çok daha fazla olabilirdi.
– 2016 yazı turizm açısından iyi başlamamıştı. Beklenenden çok daha kötü gitti. Patlamadan sonra yolcu sayısında ne kadar düşüş oldu?
– Zaten düşüş vardı, bu saldırıyla birlikte iyice düştü. Bizi ticari açıdan sıkıntıya soksa da biz ticari kaygılarımızın yanında ülkeyi temsil ettiğimizi hiç unutmuyoruz. Geçen seneye göre yolcu sayımız yüzde 20 düştü. Transit yolcu artışı var ama bu parasal olarak bizim için değerli değil. Ticari yolcu bizim için İstanbul’a gelen ve gidendir. Ama biz yatırımları hiç durdurmadık..
YATIRIMLAR DEVAM EDİYOR
* Atatürk Havalimanı’nda yeni tesis yapıyorsunuz. Diğer yanda sizin işletmeyeceğiniz 3. havalimanı yapılıyor. Kısa süreli olmasına rağmen neden bu yatırımı yapıyorsunuz?
– Yatırıma devam ediyoruz çünkü ihtiyaç var. DHMİ ilave apron yatırımı yapıyor, terminal yatırımı yapmaya ihtiyacımız vardı. 2015’de yolcu sayısı 62 milyona gelmişti. 2017-2018’de 75 milyona çıkacağı hesaplanıyordu. Yolcu mutluluğunu artırmak için 92 milyon Euro’luk bir yatırım yapmaya başladık. 6 ayda 8 köprülük terminal büyümesi yapıldı. İkinci giriş yapılıyor. 3’üncü havalimanı açılana kadar biz burada yatırıma devam edeceğiz. Havalimanında ki yolcularımızı en üst seviyede ağırlamaya mecburuz. 2016’da beklenen gelir olmayacak ama 2017 ve 2018’de gelirler artacaktır. Ben Atatürk Havalimanı’nın İstanbul’a belirli bir süre daha hizmet edeceğine inanıyorum.
* TAV farklı coğrafyalarda havalimanları işletiyor. Hangi ülkeler iyi gidiyor.
Bir portföy yönetiyoruz. Gürcistan ve Medine çok iyi gidiyor. Medine’de yüzde 30 yolcu artışımız var. TAV Holding olarak genelde yolcu sayısında artıştayız, yalnızca İstanbul’da düşüş yaşıyoruz.
* Gündeminizde Küba var. Küba Havana’daki son durum nedir?
Küba’da ortağımız Aeroports de Paris ve Bouygues Batiment International ile birlikteyiz. Küba’da yatırımcı ve işletmeci olarak seçildik. Kontrat üzerinde çalışılıyor. Küba beklentimiz yüksek. İstanbul bittikten sonra bizim için İstanbul’un yerini dolduramaz ama çok önemli bir kısmını karşılar. Küba’nın şu an 5 milyon yolcusu var. Amerika’dan uçaklar inmeye başladı. Havana Havalimanı yakın zamanda Miami’yi geçer. Toplamda 250-300 milyon Euro’luk yatırım olacak bizim için. Ülkemizin yakın çevresindeki yerlerde iş yapıyorduk bugünlere kadar ama artık küreselleşen dünyada oralara da gitmek gerektiğini gördük. Küba Havalimanı işletmesinden çok ümitliyiz. Küba’da yeni bir dünya kuruluyor. Biz bu alandaki kabiliyetimizi orada yaşatmak için gittik. Avrupa pazarları doymuş pazarlar, oraların bize katacağı bir şey yok. Hep gelişmekte olan pazarlarda olduk.
TÜRK MİLLETİ VATAN SEVMENİN USTASI
* 15 temmuz gecesi darbe kalkışmasının dönüm noktası havalimanında yaşandı…Anlatmadığınız çok şey vardır diye düşünüyorum…
– 15 Temmuz’da gelişmeleri görür görmez tüm çalışanlarımızın havalimanına gitmesini istedik. 1500 civarında vardiyada olmayan çalışanlarımız da geldi. Biz günde 200 bin yolcuyu ağırlayabiliyoruz ancak orada o gün 2 saatin içinde 60-70 bin kişi geldi. Ben o gece şunu gördüm, Ahmet Arif’in dizeleriyle söyleyim; “ Biz ki ustasıyız vatan sevmenin.” Gerçekten de tam da öyle. Ben Türk milletinin vatan sevmenin ustası olduğunu gördüm. Her kesimden insan vardı. Bizim tüm dükkanlarımız açıktı. Ticari alanlarımızda ufak bir kayıp olmadı. İki üç kapı izdihamdan kırıldı ki feda olsun. Ortak yanlarımızın farklılıklarımızdan çok daha değeri olduğunu gördüm. Herkes demokrasiye sahip çıktı. Cumhurbaşkanımız uçaktan inince rahatladık. İnanın o gece çok istisnai şeyler yaşadık. Güvenlik nedeniyle asansörler kapalıydı vali yardımcısı arkadaşımız özel harekatçılarla koşarak merdivenlerden kuleye çıktı. Bir daha yap deseniz bence hayatta çıkamaz. İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı, havalimanı emniyet müdürü, tüm çalışanlar,THY’ciler,TGS’cilerin o gece ki çalışmaları unutulamaz. Havayolları ve TAV çok koordineli oldu. Amerika uçuşları durdurmuştu. O gece için belki aprona vatandaşların girişi hatalı oldu…Belki onu engelleyebilirdik ama her şey çok hızlı yaşandı..Valilik, DHMİ, İstanbul Emniyet Müdürlüğü resmi operasyonu yönettiler.. Menşei belirsiz iki uçak ve helikopter vardı… Cumhurbaşkanımız tam indiğinde üstlerinden bir F16 sesten hızlı geçip, alçak uçuş yapınca , genel havacılığın tüm asma katları çöktü. Cumhurbaşkanımızın o akşamki cesareti ve liderliği Türkiye’nin kaderini belirlemiştir. Oradan devlet konuk evine geçti cumhurbaşkanımız ve tüm operasyon oradan yönetildi.. Atatürk Havalimanı bu yaz terör saldırısı ver ardından darbeye karşı duruşun merkezlerinden biri oldu. Tarihe geçti. Bunları derken biz sadece görevimizi eksiksiz yapmanın mutluluğunu yaşıyoruz.
Ekonomi için her zaman pozitifim
* Son dönemde ‘ekonomik kriz geliyor, Türkiye’yi daha zor günler bekliyor’ yorumları yapılıyor. Sizin beklentileriniz, öngörüleriniz neler?
– Bir şiirle yanıt vereceğim, Nazım Hikmet’ten; “Bu yükün altında öleceksin dedi hamala, ‘Ölüm kolay sen umuttan haber ver’ dedi, umut varsa dünyayı vur sırtıma.” Biz umutluyuz. Ben iyimser olmadım hiçbir zaman. İyimserlik riski görmez. Ben pozitifim. Pozitiflikte riskleri de görürsünüz. Fırsatları da görürsünüz. Türkiye için her zaman pozitifim. Sırtımıza ne kadar yük vurulursa vurulsun bu ülke ve bizler yükleri taşır. Türkiye’deki ekonomi 15 yıl öncesinden çok farklı durumda. 15 yıl öncesinde Türkiye’de tüm borç yükü devletin üzerindeydi. Bugün yükün önemli bir kısmı özel sektörün üzerinde. Özel sektörde binlerce firma var. Binlerce firma aynı anda krize girmez. Evet bazı sektörlerin durumu çok daha zor. Turizm sektörü çok etkilendi. Servis sektörlerinin bazılarında sorun var. TL geliri olup dolar borçlanan özel sektör firmalarında sorun olur, olacaktır. Ama dolar kazanıp dolar borçlananlar da olacağını sanmıyorum. Türkiye’de büyüme devam edecek.
2023 HEDEFLERİMİZ İÇİN 50 KÜRESEL FİRMA ÇIKMALI
* Türkiye uzun süre 2023 hedeflerine motive olmuştu. Mümkün mü o hedefleri tutturmak ve nasıl tutturacağız?
2023 yılı hedeflerine ulaşacağımıza inanıyorum. Bu hedeflere ulaşabilmek için toplumun tüm kesimleriyle birlikte hedeflere yürümeliyiz.. Türkiye’nin en az 40-50 tane küresel firması olması lazım bu hedeflere ulaşabilmek için.
* Küresel şirketler çıkarmak bundan sonra çok daha zor olacak gibi görünmüyor mu? Türkiye’nin yurtdışından algısını değiştirmek gerekiyor…
2000’li yıllardan sonra başlayan iyi güzel bir özelleştirme süreci oldu. Firmalar özelleştirmeleri aldılar. Devlet gayet şeffaf şekilde bunları yaptı. En iyi ücreti verenlere devlet bunları verdi. Oraları alan özel sektörün o işe odaklanıp, araştırma geliştirme yapıp, uluslararası piyasalarda o işle ilgili önemli bir küresel firma olması ve istihdamı artırması idi.. Bunu yapan firmalar var, TAV gibi, ama yapamayıp sadece işin ticaretine bakan firmalarda var. Benim görüşüm özelleştirmelerdeki yeterlilik sisteminin hakikaten gözden geçirilmesidir. Yani devletin istediği odaklanmayı, gelişmeyi ve küresel olabilmeyi becerecek firmalar olursa bizim küresel firma sayımız çok artar. Evinde iyi olmayan bir firma küresel olamıyor kabul etmiyorlar dış pazarlar onları. Bir firma hem otoyolcu, hem tekstilci, madenci enerjici, hem otelci, hem inşaatçı, hem havalimancı hem turizmci olamaz. Böyle bir firma dünyada yok..
Sani Şener kimdir?
Sani Şener TED Ankara Koleji ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği’ni bitirdi. İngiltere de Sussex Üniversitesi’nde master yaptı, MIT Boston’da da Mühendislikte ve İşletmelerde kompleks sistemler üzerine eğitimini tamamladı. TAV Havalimanları öncesinde birçok ulusal ve uluslararası projede, proje müdürlüğünden genel müdürlüğe kadar çeşitli görevler üstlendi. TAV Holdinge bağlı 17 ülkede, 24 şirket ve 54 bin kişilik bir grubu yöneten Şener, Uluslararası Havalimanları Konseyi (Airports Council International/ACI) Dünya Yönetim Kurulu’nda Avrupa temsilcisi ve DEİK Türk-Fransız İş Konseyi Başkanlığı görevini yürütüyor. Şener’in iş modeli Harvard Üniversitesi’nde vaka çalışması da oldu.(Hürriyet)