Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Cumartesi günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İstanbul’da gerçekleştireceği görüşme öncesi, Berlin’den gelen haberler Almanya’nın, Türkiye’nin uzun süredir satın almak istediği Eurofighter savaş uçakları konusunda tavrını yumuşattığını gösteriyor. 2019’dan bu yana Türkiye’ye uygulanan silah satış ambargosunda bir değişiklik sinyali veren Almanya, Eurofighter satışını yeniden değerlendirme kararı aldı.
Jeopolitik Dengeler Almanya’nın Tavrını Değiştirdi
Almanya’nın bu konudaki tavrının değişmesinde birkaç önemli etken bulunuyor. Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte küresel jeopolitik dengelerin değişmesi, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılımına Türkiye’nin onay vermesi ve ABD’nin Türkiye’ye yönelik silah satışındaki kısıtlamaları gevşetmesi, Berlin’in kararında belirleyici rol oynadı.
Özellikle NATO’nun güney kanadındaki stratejik öneme sahip Türkiye ile ilişkileri güçlendirme ihtiyacı, Almanya’nın Eurofighter satışını yeniden gündeme almasına neden oldu. Diplomatik kaynaklar, Berlin’in bir yıl öncesine göre çok daha olumlu bir pozisyonda olduğunu belirtiyor.
Türkiye’nin Eurofighter Talebi ve F-35 Krizi
Türkiye, Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi nedeniyle 2019 yılında ABD tarafından F-35 savaş uçağı programından çıkarılmıştı. Bu durum, Türkiye’nin hava kuvvetlerindeki açıkları kapatmak için alternatif çözümler aramasına neden oldu. Ankara, bu süreçte 40 adet yeni F-16 savaş uçağı alımı için ABD ile müzakereler yürütürken, aynı zamanda Eurofighter konsorsiyumuna üye İngiltere, İspanya, İtalya ve Almanya ile de temaslarını sıklaştırdı.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, geçtiğimiz yıl yaptığı açıklamada, Almanya dışındaki ülkelerden olumlu mesajlar aldıklarını ve bu ülkelerin Berlin’i ikna etmeye çalıştığını belirtmişti. Böylece, sürecin hangi ülke tarafından engellendiği net bir şekilde ortaya konmuş oldu.
Almanya Neden Karşı Çıkmıştı?
Almanya, 2019’da Türkiye’nin Kuzey Suriye’de başlattığı Barış Pınarı Harekâtı’na tepki olarak, Ankara’ya silah satışında sert bir tutum sergilemişti. Aynı dönemde, Doğu Akdeniz’de Türkiye ile Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasında yaşanan gerilimler de Almanya ile Türkiye arasındaki ilişkilerde soğuk rüzgarlar estirmişti. Resmi olarak ilan edilmese de Almanya, bu tarihten itibaren Türkiye’ye silah satışı konusunda fiili bir ambargo uygulamaya başlamıştı.
Ancak, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi ve NATO’nun stratejik değerlendirmeleri, Berlin’in bu tavrını gözden geçirmesine yol açtı. Özellikle ABD’nin İsveç’in NATO’ya katılımına onay verilmesi sonrasında Türkiye’ye F-16 satışına yeşil ışık yakması, Almanya’yı da benzer bir değerlendirmeye itti. Kanada, Norveç, İsveç ve Finlandiya’nın Türkiye’ye yönelik silah ambargolarını kaldırmaları da bu süreci hızlandırdı.
Berlin’in Tavrındaki Değişimin Nedenleri
Berlin’in Eurofighter satışına dair tavrındaki değişimin bir diğer önemli nedeni de, Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkilerin son iki yılda normalleşme sürecine girmesi ve Doğu Akdeniz ile Ege’deki sorunların diyalog yoluyla çözülmesi yönündeki adımlar. Diplomatik kaynaklar, bu gelişmelerin Berlin’in Türkiye’ye yönelik bakış açısını olumlu yönde etkilediğini belirtiyor.
Almanya ayrıca, Eurofighter satışını Türkiye ile ilişkilerde yeni bir başlangıç olarak kullanmayı hedefliyor. Eylül ayında New York’ta Scholz ve Erdoğan arasında gerçekleşen görüşmede, iki ülke ilişkilerindeki sorunların çözülmesi ve diyalogun artırılması konusunda mutabakat sağlanmıştı. İstanbul’da gerçekleşecek görüşmenin de bu süreci pekiştirmesi bekleniyor.
Scholz’un Ziyaretinden Önemli Sonuçlar Bekleniyor
Scholz’un İstanbul ziyareti öncesinde, Türkiye’nin talep ettiği füze, torpido ve bazı askeri yedek parçaların satışına onay verilmesi, Berlin’in Türkiye’ye yönelik yaklaşımındaki değişimin bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. Eurofighter konusundaki teknik görüşmelerin de başlatıldığı ve uçakların teslimatına yönelik hazırlıkların yapılacağı belirtiliyor.
Almanya’dan onay çıkması durumunda, 40 Eurofighter uçağının 24’ü kısa sürede Türk Hava Kuvvetleri’ne teslim edilebilecek. ABD’den alınması planlanan F-16’lardan önce gelmesi beklenen bu uçaklar, Türkiye’nin hava kuvvetlerindeki kapasitesini güçlendirmeyi amaçlıyor. Ziyaret sırasında, pilot eğitimi, bakım ve diğer teknik detayların da ele alınması bekleniyor.