AIRBUS MI? BOEING Mİ? LÖVYE Mİ? JOYSTICK Mİ?
Uçaklarımızın kokpitin’de kaptan ve F/O nun hemen önlerinde bulunan bizim araçlarımızda direksiyon dediğimiz kumanda, uçaklarda Lövye veya Joystick adıyla anılır. Belli başlı uçak yapımcılarından Boeing, Lövye ile kumanda sisteminde direnirken, Airbus JoyStick (Sidestick) de karar kılmıştır.
Ne iş yapar bu lövye veya JoyStick?
Yukarıda yazıldığı gibi bir nevi direksiyon olarak görev gören bu ikili, üç boyutta hareket sağlar. Bu kumunda ile sağa, sola, yukarı, aşağı hareketler sağlamakla birlikte, uçağın farklı yerlerindeki birçok kumanda yüzeyine hareket sağlayabilirsiniz.
Bilhassa modern araçlarımızda bulunan bir dolu işlev gören düğmeler gibi lövye veya JoyStick’lerin üstünde de ilave bazı düğme veya butonlar bulunur. Bunlar, otomatik pilotun devreden çıkarılması, telsiz konuşmaları ve diğer pilotun JoyStick ile verdiği kumandayı, diğer pilotun gerekli gördüğünde alabilmesi gibi amaçlarla kullanılır.
Bu ikili yani, Lövye ve JoyStick farklı tasarımlarla yapılmış olmalarına rağmen işlevleri aynıdır.
Boeing firması klasik Lövye sisteminde devam etmektedir. Buna karşın Airbus ise kendi JoyStick inin uçuş için daha uygun olduğunu düşünmüş ve lövye’ye dönmeyi düşünmemektedir. Bu farklılık aynı zamanda Airbus ve Boeing arasındaki mantalite farkını da ortaya koymaktadır.
Nasıl mı?
Boeing; Uçaklardaki kompüterlerin pilotların yaptığı hareketleri belirli bir derecede kontrol etmesi ister. Ancak, yeri geldiğinde pilot istediği an kompüterin müdahalesini engelleyebilir ve istediği hareketi uçağa yaptırtır. Ancak, son nesil Boeing’lerde pilotun hatasını hisseden kompüter ufak bir koruma moduna geçerek pilotu ikaz etse de, pilot bu defansa rağmen lövye istediğini yapabilir.
Airbus ise; Kompüterlerini esas almıştır. Kompüter sistemlerine fazlasıyla güvenmektedir. Bu sistem ile pilotları devamlı denetler ve hatta engeller. Bu mantalitede her zaman öncelik kompüterlere yüklenmiş olup, pilot ikinci planda gelmektedir.
Kısaca; Airbuslarda kompüter, Boeinglerde pilot daha önce geliyor. Bir başka bakış açısı ile Boeing firması pilotu daha özgür bırakmışken Airbus daha kısıtlamış görünüyor.
Boeing, Lövye sisteminin JoyStick e göre daha avantajlı olduğunu, her iki pilotun bacakları arasındaki Lövye’nin hareketlerinin her iki pilot tarafından da rahatlıkla görülmesinin önemli olduğunu, her iki pilotun lövye’ye verdiği kumandanın diğeri tarafından da gözlenebilmesinin avantajından bahseder.
Airbus’larda JoyStick ile pilotların verdiği kumandayı diğer pilot gözle fark edemez. Çünkü diğer pilotun önündeki JoyStick , Lövye’de olduğu gibi her iki taraf da hareket etmeyecek ve sabit durmaktadır.
Sizce hangisi?
AIRBUS MI? BOEING Mİ?
