Air Sırbia Embraer E195 uçağının Belgrad kazası ön raporu yayınlandı

Sırbistan Cumhuriyeti Ulaştırma Kazalarını Araştırma Merkezi CINS, Sırbistan Havayolları’nın Yunanistan Marathon Airlines’dan Wet Lease ile kiraladığı Embraer E195 uçağının kalkış sırasında yaşadığı olayla ilgili ön raporunu yayınladı.

CINS, OY-GDC tescilli Marathon Airlines Embraer E195’in, 18 Şubat 2024’te Belgrad Nikola Tesla Havalimanı ile Düsseldorf Uluslararası Havalimanı (DUS) arasında tarifeli Air Sırbistan JU324 uçuşu için kalkış sırasında olayın gerçekleştiğini açıkladı. Bu, ilgili uçağın o gün üçüncü uçuşu idi.

Pilotlar hazırlık aşamasında, 30 Pistinden havalanmak için D6 kavşağından piste girmeyi planladı. Havalimanı işletmesi, uzunluğu 3.500 metre (11.482 feet) olan pisti Haziran 2023’te kullanıma açmıştı. 

Hava trafik kontrolü (ATC), pilotlara F, G ve A taksi yolları üzerinden D6 durma/bekleme pozisyonuna kadar taksi yapmaları talimatını verdi, pilotlar ATC’ye tekrarlayarak talimatı tekrarlayarak doğru anladıklarını bildirdi. Ancak birkaç dakika sonra ATC pilotlara, D6 yerine D5 kavşağından piste girdiklerini, bu durumda kalkış için önlerinde kalan mevcut pistin 1.273 m (4.176.5 ft) olduğunu söyledi. Bu da E195’in bu kadar kısa bir mesafeden havalanamayacağını akla getirdi. 

Pilotlar ATC’nin verdiği bilgiyi aldıklarını ve tablet kullanarak kalkış hesaplamalarını yaptıklarını, herhangi bir sorun yaşamadan bu mesafeden havalanabileceklerini bildirdiler. Birkaç saniye önce ATC, pilotlara taxi yaparak D6 kavşağına gidebileceklerini söylemişti ancak pilotlar yine de kalkışı D5 kavşağı noktasından gerçekleştirmeye karar vermişti.

CINS, pilotların araştırmacılara, kalkış hızı ivmesinin normal olduğunu, 80 knot hızda (saatte 148,1 kilometre) hâlâ kalkış için önlerinde yeterli mesafeye sahip olduklarını düşündüklerini söyledi. Ancak ön rapor, 100 knot (185,2 km/saat) hızda, pilotların kalkış için pistin dışına çıkacaklarını fark etmeye başladığını belirtiyor.

Pilotlar mevcut uzunluğunu ve uçağın hızını göz önünde bulundurarak, uçağın yakında havalanacağını tahmin ettikleri için kalkışa devam etmenin daha güvenli olduğuna karar verdi.

Pilotların açıklamalarında ayrıca motorların itme kuvvetini maksimuma getirip fiziksel olarak mümkün olduğu kadar pisti ve ardından pistin asfalt bölümünü kullanmak için uçağın burnunu yükselttiklerini belirtildi.

İki pilota göre, Embraer E195, pistten kalkarken bir cisme çarptıktan sonra uçak sallanmaya başladı. Kabin görevlileri de uçağın yerden kalkmasının hemen ardından titreşim hissettiklerini söyleyerek bunu doğruladılar.

Aynı zamanda pilotlar, uçuş ekranlarında flaplar ve bleed air dahil olmak üzere uçağın birçok sistemindeki sorunlarla ilgili çok sayıda mesaj almaya başladı. Uçuş mürettebatı sorunları düzeltmek için Check Listleri incelemeye başladı ve ATC, E195’in onaylanan vektörlerden sapması nedeniyle uçuşun iyi olup olmadığını sordu.

Pilotlar uçuşun iyi olduğundan emin olmadıklarını ve muhtemelen Belgrad’a geri dönmek zorunda kalacaklarını söylediler ve kalkış sırasında bir şeye çarptıkları için hızla geriye dönme niyetleri olduğunu bildirip emergency ilan ettiler. ATC, uçağın hasarını görsel olarak doğrulamak için havaalanında alçak bir geçiş yapmasını teklif etti.

Buna cevaben uçuş ekibi, ATC kulesinin yakınından uçmadan önce havaalanının güneyinde birkaç tur atmak istediklerini belirttiler. Bu sırada ATC acil iniş için gerekli hazırlıkları yapıyor, trafiği yönlendiriyor, havalimanı acil durum araçlarının hazır olmasını talep ediyor ve emergency durumla ilgili yetkili makamları bilgilendiriyordu.

Pilotlar flaplardaki sorun nedeniyle daha yüksek hızla inmek zorunda olduklarını bildirdi. Sonunda, yerel saatle 6:38’de (UTC +2) havaalanından kalkan Air Sırbia Embraer E195 uçağı, 7:36’da Belgrad’a indi. 

Uçak, belirlenen park pozisyonuna taxi yaparken yol boyunca acil durum araçları tarafından takip edildi. Durduğunda yer personeli pilotlara uçağın sol kanadından yakıt aktığını bildirdi, uçuş ekibi hızla motorları ve ilgili sistemleri kapattı.

İtfaiyeciler, uçağın sol kanadından akan yakıtı toplamak için kanadın altına büyük bir konteyner yerleştirerek, akan yakıtı toplamaya başladı. Olay sırasında mürettebat ve yolcular yaralanmadan yolcu köprüsünden indirilirken, uçağın bir an önce terminal binalarından uzaklaştırılmasına karar verildi.

Uçağın kaza sonrası ilk değerlendirme, uçağın gövdesi sol tarafında ve sol kanadın gövde işe birleştiği yerde önemli hasarlar olduğunu ortaya çıkardı; CINS, E195’in bu kısımlarda çok sayıda delikler, yırtıklar olduğunu kaydetti. Raporda kazanın olası nedeni şu şekilde belirlendi:

“Kazanın olası nedenlerinden biri, uçağın uçuş ekibinin, uçuş öncesi hazırlığı sırasında ve daha kısa pist uzunluğuyla kalkış kararı alındıktan sonra kalkış parametrelerinin yetersiz değerlendirilmesiydi”

Olaydan iki gün sonra Air Sırbistan, ilgili makamların yürüttüğü soruşturmaların sonuçları ne olursa olsun, Marathon Havayolları ile olan ıslak kiralama (Wet Lease) sözleşmesini 21 Şubat’tan itibaren sonlandıracağını duyurdu. Havayolu artık aksaklıkları en aza indirmek için kendi uçaklarını kullanarak uçacak.