Afganistan’da havacılığın son durumu çok kötü

2021 yılı Ağustos ayının ortasında Taliban, Afganistan’ın başkenti Kabil’in kontrolünü ele geçirirken, havacılık üzerindeki olumsuz etkisi beklenenden çok yüksek oldu. Mümkün olduğu kadar çok insanı Kabil’den tahliye etmeye yönelik umutsuz girişimlerden, havaalanındaki yürek burkan çaresizlik sahneleri, durumun kötüden daha da kötüye gittiğini gösteriyor.

Kabil’deki durum kötüleşmeye devam ederken, ülkenin hava sahasının artık kontrol altında olmadığını belirten bir NOTAM yayınlandı.

Afganistan Sivil Havacılık Otoritesi (ACAA) de, tüm yolcu uçaklarının Afgan hava sahasından uzaklaşmalarını tavsiye eden bir NOTAM yayınladı. Bu NOTAM, hava sahasının mutlak bir şekilde kapatıldığı anlamına gelmese de, uçuşların ATC desteği olmadan gerçekleştirileceği ve Afganistan hava sahasını kullanırlarsa, risk altında olacakları anlamına geliyor.

Türk Hava Yolları dün erken saatlerde TK-706 sefer sayısı ile İstanbul’dan Kabil’e uçtu ve bu sabah lokal saat ile 04:43’te inen uçak, mümkün olduğu kadar çok insanı Kabil’den kurtarmaya çalışan bir tahliye servisiydi.

THY’nın Boeing 777 uçağı, hava sahası ticari uçuşlara kapatıldığı için, Kabil’den havalanan son yolcu uçağı oldu. Diğer ticari havayolları Kabil’e olan uçuşlarını iptal ettiler. THY uçağının bir saatten daha az bir süre Kabil havalimanında kalması planlanmıştı ancak, kalkış için piste taxi yaparken tekrar terminale dönmek zorunda kaldı.

Bunun muhtemel nedeni, havalimanında aprona giren ve pisti kapatan yüzlerce insandı. Ordu, kalkış uçuşları için pisti temizlemek amacıyla Apache helikopterlerini kullanıyor.

TK-707 nihayet kısa bir bekleyişin ardından havalanabildi ve bilinmeyen sayıda yolcusu ile İstanbul’a döndü.

Ticari yolcu uçuşlarının yokluğunda, askeri operatörler mümkün olduğu kadar çok insanı Kabil’den kurtarmak için ellerinden geleni yapıyorlar. ABD Hava Kuvvetlerinin bir C-17 Globemaster uçağının sabahın erken saatlerinde 800 yolcuyla havalandığı bildirildi.

Bu sayı, 1991 yılında Etiyopyalı yahudileri kurtarmak için yapılan Solomon Operasyonu sırasında bir El Al B747 uçağı ile 1 seferde tahliye edilen 1.080 kişi kadar olmasa da, askeri bir uçağın 800 yolcu yine havalanması önemli bir sayı. Askeri güçler mümkün olduğu kadar çok kişiyi tahliye etmeye çalıştıkça bunun gibi daha fazla uçuş gerçekleştirecek, ancak yine de herkesi evine götürmeyecek gibi.

İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace bu sabah yaptığı konuşmada herkesi geri getiremiyeceklerini kabul ettiğini söylerken çökmüş, yıkılmış bir durumdaydı. Yaklaşık 4.000 İngiliz vatandaşının Kabil’den ülkelerine geri dönmeyi beklediği düşünülüyor.

Havaalanında yerde bulunan ve uçuşu olmayan bir Kam Air A340 uçağı, Kabil’den kaçmaya çalışan Afgenlıların hedefi oldu (Kam Air, özel bir Afganlı havayoludur). Dün erken saatlerde insanların A340’ın içine girmek için yolcu köprüsüne ve oradan uçağın sırtına tırmandıkları görülüyor.

Günün erken saatlerinde Kabil’den Kam Air’in bir başka A340’ı havalanmıştı. Yolcuların dışında, tamamı kadınlardan oluşan 6 mürettebat da vardı. Uçak güvenli bir şekilde İran’a indi ve mürettebat oradan Ukrayna’ya gönderildi.

Kabil havaalanı ülke dışına çıkmak için bir uçağa binmeye çalışan sel gibi gelen Afgan halkını kontrol edebilmek için görünüşte hiçbir güvenlik önlemi yok.

Sabahın erken saatlerinde, yüzlerce kişinin havalimanının hava tarafını doldurduğu görüldü. Bazıları yanlarında bagajlarını da getirmişti. Ancak çoğu sadece üstlerindeki kıyafetleriyle gelmişti. Videolarda Kabil’den bir çıkış yolu bulmak için park etmiş uçaklara doğru çaresizce koşan yüzlerce insan görülüyor.

Sabahın ilerleyen saatlerinde, Globemaster C-17 kalkış için taksi yapmaya çalışırken çaresiz kalabalığın uçağın önünde koştukları ve yan taraflarına tutundukları görülüyor. Bir Apache helikopteri insanlardan pisti temizlemeye çalışıyor gibi görünüyor ama, yaşanan kaos ortamında en az beş kişinin hayatını kaybettiğine ve kalkış yapan uçağın bir yerlerine tutunan 2 kişinin havadan yere düştüklerine dair görüntülü haberler var. Bazı insanlar Amerikalı askerlerin ateşine maruz kalmış veya C-17’nin tekerlekleri altında ezilmiş de olabilir.

Emirates’in B777 uçağı EK-640 sefer sayılı uçuşu dün 14:30’da Kabil’e varmak üzere havalanmıştı.

Ancak, Kabil üzerinde 30 dakika bekledikten sonra inişe gelmek üzereyken inmeken vazgeçip Dubai’ye dönme kararı aldı. Uçağın bu Dubai’den Dubai’ye olan uçuşu 8 saatten fazla sürdüğü öğrenildi.

Kabil uluslararası havalimanı ve hava sahasının uzunca bir süre sivil uçuşlara kapalı kalacak gibi.