ABD Hükümeti, Hesap Verebilirlik Ofisi’nin hazırladığı F-35 tedarik raporu yayımlandı. Raporda ABD kuvvetlerinin yeni temin etmek istediği uçaklardan, Türkiye’nin projedeki rolüne kadar birçok konuda açıklamalar mevcut.
F-35 Müşterek Taarruz uçağı Amerikan kuvvetlerinin ve müttefik kuvvetlerle ortak / entegre bir şekilde harekat ve operasyonlar yapmasını sağlamasını amaçlayan bir hava platformudur. Bu projenin F-35A, F-35B, F-35C şeklinde 3 modeli bulunmaktadır. Başlangıçta 8 (Birleşik Krallık, Kanada, Danimarka, Hollanda, Norveç, İtalya, Türkiye ve Avustralya) ile başlanan projede birçok değişiklik ve yenilik olmuştur.
Rapordan:
F-35, askeri kapasitede önemli ilerlemeler vaat ediyor. Kendinden önceki birçok yüksek teknoloji programı gibi, bu yeteneğe ulaşmak, programı orijinal bütçesinin üzerine ve planlanan takvimin gerisine soktu.
İdarenin önerdiği FY2022 savunma bütçesi, F-35 programı için yaklaşık 9,4 milyar dolarlık tedarik fonu talep etti. Bu, Hava Kuvvetleri için 48 F-35A, Deniz Piyadeleri için 17 F-35B, Deniz Kuvvetleri ve Deniz Piyadeleri için 20 F-35C, gelecekteki uçaklar için ön tedarik ve devam eden modifikasyonları finanse edecektir. Önerilen bütçe ayrıca F-35 araştırma ve geliştirme için yaklaşık 2,1 milyar dolar talep etti. MY2022 savunma yetki kanunu, 85 uçak (48 F-35A, 17 F-35B ve 20 F-35C) tedariki için 8,7 milyar dolar finanse etti.
Talebe ek olarak:
- Satın alınabilecek F-35 uçağı sayısının işletme ve bakım maliyetlerine göre sınırlandırılması;
- F-35 programının sorumluluğunu DOD bünyesindeki ortak program ofisinden askerlik hizmetlerine devretmek;
- Savunma Bakanının F-35 solunum sistemini araştırmasını, değerlendirmesini ve düzeltici eylemleri uygulamasını zorunlu kılmak;
- Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetlerinin gelişmiş F-35 motorları için satın alma stratejileri sunmasını istemek; ve
- Birleşik Devletler Genel Denetçisini, F-35’in idame çabalarını yıllık olarak gözden geçirmesi için yönlendirmek.
Meclis’te sunulan FY2022 Savunma Bakanlığı ödenekleri versiyonu (HR 4432), F-35 tedarikini 8,5 milyar dolar ve ayrıca 85 uçak (48 F-35A, 17 F-35B ve 20 F-35C) için 745 milyon dolar peşin tedariki finanse etti. Talep edilen uçak sayısına göre İdarenin talebinin 0,2 milyar dolar altında. Ön tedarik miktarı, talepten 73 milyon dolarlık bir düşüşü temsil ediyordu. Tasarıya eşlik eden rapor (H.Rept. 117-88), varyant başına iki F-35’in bir test konfigürasyonuna değiştirilmesini sağlanmasını içeriyordu.
Senato Ödenek Komitesi tarafından Senato’ya rapor edilen versiyon (S. 3023) ayrıca talep edilen miktarlarda 85 uçağa, 8,4 milyar dolar artı talep edilen miktar için 818 milyon dolar peşin alım için fon sağladı.
Uluslararası katılım ve Türkiye
Sekiz müttefik ülke—Birleşik Krallık, Kanada, Danimarka, Hollanda, Norveç, İtalya, Türkiye ve Avustralya—başlangıçta bir Mutabakat Muhtırası kapsamında F-35 programına katıldılar. Bu sekiz ülke çeşitli miktarlarda katkıda bulunmuştur. Türkiye’nin F-35 programına katılımı, daha sonra bir anlaşmazlığın ardından kısıtlandı.
Türkiye’nin kaldırılması F-35 programını iki ana alanda etkiledi. Birincisi, potansiyel bir tedarik azalmasıydı. Diğer müşterilerin ortaya çıkmasına ve ABD Kongresi’ne rağmen, üretilecek tahmini F-35 sayısı Türkiye’nin F-35’lerinin ABD Hava Kuvvetleri’ne yeniden tahsis edilmesini emretti, net etkisi henüz belirlenmedi. Diğer etkiler, Avrupa F-35’ler için ana motor revizyon tesisi için yedek parça bulma gerekliliğiydi. Türkiye’de ağırlanacak olan ve şimdi Norveç ve Hollanda’ya gidecek olan F-35’ler, Türkiye için Programa katılan tedarikçiler, değeri 20’nin üzerinde 5 milyar dolar ile 6 milyar dolar arasında olduğu tahmin edilen parçalar sağlıyor.
“ABD’li yetkililere göre, Türk şirketleri tarafından yürütülen tedarik zincirinin çoğu başka yerlere taşınacaktı. Mart 2020’ye kadar, Türkiye’de birkaç sözleşme yılın sonlarına kadar devam edecek. Arzı kaydırmanın maliyeti Bazı üretim gecikmelerinin ötesinde, zincirin Temmuz 2019’da 500 milyon ila 600 milyon dolar arasında olacağı tahmin ediliyordu..”
Hükümet Sorumluluk Ofisi, “Aralık 2019’da programın tüm bu parçalar için yeni tedarikçiler belirlediğini, ancak halen Türkiye’de şu anda üretilen yaklaşık 15 parçayı mevcut üretim oranına getirmesi gerektiğini tespit etti …. Savunma Bakanlığı Satın Alma ve Sürdürme Bakanlığında görevli bir yetkiliye göre, Türk tedarikçilerinden lot 14 aracılığıyla parça kabul ederek, programın yeni tedarikçilerin parça taleplerini karşılayabildiğinden emin olun.” (defenceturk)
