ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan, Pentagon müfettişlerine yaptığı açıklamada F-35 programının ‘çuvalladığını’ söylediğini kabul etti.
Shanahan, çuvallama ifadesiyle uçağın kendisini kastetmediğini, uçağın mükemmel olmasına karşın programın genelinin başarısız olduğunu söyledi.
SHANAHAN’A BOEİNG SORUŞTURMASI
Daha önce yönetici olarak çalıştığı Boeing firmasını, F-35’leri de yapan Lockheed Martin karşısında kayırdığı yönündeki iddialar nedeniyle Etik Komitesi tarafından sorgulanan Shanahan, F-35’lerle ilgili sözlerini bu soruşturma kapsamında verdiği ifadede kullandı.
Soruşturma ekibi Shanahan’ın ifadelerinin diğer hükümet yetkililerinin ifadeleriyle tutarlı olduğunu belirtti. Bakan Vekili Patrick Shanahan’ın yürütülen soruşturmadan aklandığı belirtildi.
PLANLANANDAN AZ TEST UÇUŞU YAPILABİLDİ
ABD Hükümet Sorumluluklar Ofisi (GAO),parçalarda uyuşmazlık, tamiratta uzun süreli gecikmeler ve gerekli parçaların tedarik edilememesi gibi sebeplerden dolayı F-35 savaş uçaklarının planlanandan çok daha az test uçuşu yaptığını ortaya koydu.
1 TRİLYON DOLARI AŞAN MALİYET ZİNCİRİ
F-35 projesi hakkında Kongreye bağımsız bir rapor hazırlayan ABD Hükümet Sorumluluklar Ofisi, 81 sayfalık raporunu kendi internet sitesinde yayımladı.
Raporda, “ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon),1 trilyon doları aşan maliyetiyle ülkenin en pahalı silah sistemi olan F-35 gelişmiş savaş uçaklarının yaşadığı tedarik zinciri sorunlarını çözmeli.” ifadeleri kullanıldı.
F-35’lerin yaklaşık 800 parçasını üreten Türkiye’nin F-35 programındaki geleceğinin tartışıldığı bir ortamda yayımlanan GAO raporu, programdaki yedek parça ve tedarik sorunlarını açık bir şekilde ortaya koydu.
TEST UÇUŞLARININ YÜZDE 30’UNU GERÇEKLEŞTİREMEDİ
Gerekli parçaların tedarik edilememesi sebebiyle F-35’lerin 2018’in mayıs ve kasım ayları arasında planlanan test uçuşlarının yüzde 30’unu gerçekleştiremediği kaydedilen raporda, parçalarda uyuşmazlık ve tamiratta uzun süreli gecikmeler gibi sorunların da uçağın performansında aksaklıklar oluşturduğuna vurgu yapıldı.
Ayrıca, F-35’lerin yüzde 60’lık beklentiye rağmen tüm görevleri güvenli bir şekilde yerine getirme oranının yüzde 27’de kaldığı belirtilen raporda, “F-35 uçakları bir savaş uçağından beklenen performansın gerisinde kalıyor. Çoklu görevleri gerçekleştiremiyor veya gerektiği kadar uçamıyor.” ifadesine yer verildi.
Öte yandan, F-35’lerin en az bir kere tüm görevleri yerine getirme oranının ise yüzde 75’lik beklentinin altında kalarak yüzde 52’lik bir oran elde ettiği belirtildi.
4 BİN 300 PARÇADA TEDARİK SORUNU VAR
Raporda, F-35’lerin uçuş için ihtiyaç duyduğu 4 bin 300 parçanın tedarik edilmesi konusunda da sıkıntı yaşandığı, Pentagon’un bu sorunu aşmak için çaba sarfetmesine rağmen henüz tamamen başarılı olamadığı belirtildi.
Bununla beraber, daha önce satın alınan F-35’lerin konuşlandırmalarda ihtiyaç duyduğu destekleyici parçaların yüzde 44’ünün zaman içinde uçakta yapılan güncellemeler sebebiyle artık ihtiyaca cevap veremediğine dikkat çekildi.
Raporda ayrıca, “Pentagon’un, F-35 parçalarının ülkeler arası lojistik ağı olgunlaşmış değil. Denizaşırı F-35 müşterilerinin, uçakların onarımı için gerekli parçaları uzun süre bekledikleri gözlemlenmektedir. Lojistik ağı için ayrıntılı bir plan olmadan, Pentagon genişleyen bir filoyu desteklemeye hazır olmayabilir.” değerlendirmesine yer verildi.
YILLIK MALİYETİ ÇOK YÜKSEK
F-35 programına dair karşılaşılan sorunların ele alındığı raporun diğer bir bölümünde ise uçakların maliyetine atıfta bulunularak, Pentagon’un uçakların satın alınabilirliğine odaklanması gerektiği belirtildi.
Raporda, “ABD Hava ve Deniz Kuvvetleri, F-35 uçaklarının teçhizat desteği için gerekli yıllık maliyetin yüzde 24 ile yüzde 43 oranında azaltılması gerektiğini belirledi.” ifadesine yer verildi.
“ALINAN PARÇALARIN KAYDI TUTULMUYOR”
Pentagon’un F-35 parçalarına dair gerekli önemi göstermediği belirtilen raporda, şu tespitlere yer verildi:
“F-35 yedek parçalarına milyarlarca dolar harcandı ancak satın alınan parçaların nerede olduklarına veya ne kadara mal olduklarına dair kayıtları yok. Örneğin, Pentagon, F-35’in ABD’ye ait olan parçaları hakkında bilgi içeren bir veri tabanı tutmuyor ve bunu yapabilmek için gerekli veriden yoksun. Pentagon, satın alınan F-35 parçalarını nasıl takip edeceğini açıkça tanımlayan bir politika olmadan, sahip olduğu F-35 yedek parçalarının nasıl yönetildiğine dair sınırlı bir bilgiye sahip olacaktır.”
2.1 MİLYAR DOLARLIK FON KAYIP
Pentagon Teftiş Kurulu’nun raporu, uçak parçaları için harcandığı ifade edilen 2.1 milyar dolarlık fonun ne zaman ve hangi parçalar nedeniyle harcandığının bilinmediğini ortaya çıkardı.
Raporda, Teftiş Kurulu’nun, savunma devi Lockheed Martin’in F-35’in parçalarına harcadığını belirttiği 2.1 milyar doların sadece 3.4 milyon dolarının kaydının Pentagon’da bulunduğu, kalan miktarla ilgili başka herhangi bir kayıt tutulmadığı belirtildi.
“TÜRKİYE ÇIKARSA ZİNCİR BOZULUR”
Eski ABD Savunma Bakanı James Mattis, F-35’ler ve Türkiye ile ilgili olarak geçen yıl Kongreye sunduğu raporunda, “Türkiye’nin programdan çıkarılması durumunda yedek parça ve tedarik zincirinin bozulabileceği” uyarısında bulunmuştu.