A380 uçaklarının neden sadece iç motorlarında ters itki (Reverse Thrust) bulunur
Dünyanın en büyük yolcu uçağı olan A380’in indikten sonra durması için tüm yavaşlama sistemlerine ihtiyacı olduğunu düşünebilirsiniz. Bu düşünce ile, Airbus neden A380’in dört motorunun hepsinde ters itki sistemine sahip olmasın? Ancak, ters iticiler, A380’in frenleme imkanlarından sadece bir tanesidir. A380 tasarlandığında, kısa sürede dört A380 motorunun hepsinde ters iticilere sahip olmanın yarardan daha fazla soruna neden olacağı anlaşıldı.
Ters itki (Reverse Thrust) nedir?
Bir uçağın jet motorları yerde ters itki üretir. Ters itki, basınçlı havanın motordan atılma yönünün değiştirilmesi demektir. Basınçlı hava, motorların arkasından (egzostan) dışarı atmak yerine, ters itki oluştuğunda bu hava motorların önüne doğru itilir. Ters itki, iniş yapıldığında uçağın yavaşlamasına yardımcı olacak kullanışlı bir araçtır, ancak tek araç değildir. Ters itkiden kaynaklanan türbülans pist üzerindeki suyu havalandırdığı için, ıslak pistlerde inişten hemen sonra ters itki hareketini görebilirsiniz.
Ters itki bir A380’i yavaşlatmaya yardımcı olurken ve pist ıslak veya kaygansa daha da yararlı olsa da, tekerlek frenleri ve ground spoiler A380’i durdurmada daha büyük bir rol oynar. Ayrıca, A380’ler nispeten daha yavaş bir hızda iniş yapar. İniş eşiğini 140 knot’ta geçerler ve bazen konma 130 knot kadar yavaş azalır. Bir Boeing 747-400’den daha büyük ve daha ağır olmasına rağmen, Airbus A380 genellikle daha yavaş bir hızda inişe gelir.
A380 ilk tasarlandığında, uçağın ters itme özelliğine sahip olup olmayacağı konusunda bir fikir tartışması yapıldı. A380’ler, yalnızca tekerleklerdeki frenlerini kullanarak tamamen duracak şekilde tasarlanmıştı. Sonuçta, suda kızaklama (Hydroplanning) riskini en aza indirmeye yardımcı olmak için sadece 2 motora ters itme kuvveti uygulanmasına, motorlarının dördüne de 4 adet ters itki kuvvetinin kesinlikle aşırıya kaçacağına ve gerek olmadığına karar verildi.
Bu nedenle, A380’in yalnızca 2 iç motorunda ters itki gücüne sahip olmasının ilk nedeni, tüm ihtiyaç duyduğu şeyin bu olmaması idi. Daha fazla ters itki, uçağın genel ağırlığına artı katkıda bulunur ve kanat yapılarına daha fazla baskı uygular. Tek bir motora ters itki kuvveti eklemek, uçağa yarım ton ağırlık ekler. Tam yüklü bir A380’in ağırlığı 1.265.000 pound (573.794 kg) ve zaten yeterli ağırlığa sahip olduğu düşünüldüğünde, uçağa daha fazla ağırlık yüklemek istenmedi.
A380’lerin dış motorlarında ters itme olmamasının son bir nedeni daha var. A380 kanat açıklığı 80 metredir. Genellikle dış motorlar, pistlerin kenarında veya pist dışı toprak/çimen alanında kalır. Bu motorlar ters itki yaparsa, yerden kaldıracağı taş/toprak motorlara, kanatlara ve gövdeye zarar verme olasılığı (FOD) o kadar artar.
Uçak yere inerken oldukça fazla türbülans yaratır. İniş yapan uçak ters itki kullandığında, özellikle de pistin çevresinde ileriye doğru hızla ilerleyen bu türbülanslı hava, potansiyel olarak tehlikelidir. Uçak kalktığında böyle bir sorun olmaz zira, üretilen türbülansı arkalarında bırakırlar.
Bu kadar büyük ve ağır bir A380’in bu kadar kolay durması pek olası görünmüyor, ama çoğu zaman hantal ve beceriksiz görünmesine rağmen, mükemmel bir mühendislik ürünüdür. Herhangi bir ters itki olmadan da kolayca iniş yapıp pist üzerinde durabilir.
