DHMİ Genel Müdürlüğü görevine 2 Ekim’de atanan Funda Ocak, Hazine kökenli ve uzun yıllar hem Hazine’de hem de DHMİ’de yap-işlet-devret (YİD) modeli üzerine çalışmış bir bürokrat.
YİD ile Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine dair yazılarımızı dikkatle izlediklerini belirten genel müdür; son iki yazıda yer verdiğim İstanbul 3. Havalimanı ile TAV’ın işlettiği Esenboğa Havalimanı konusunda bazı veriler paylaştı.
KÖİ modeliyle yaptırılan 17 projenin 7’sinin YİD, kalanının ise hazır tesislerin işletilmesi biçiminde olduğunu anımsatan Ocak, YİD projelerindeki yolcu sayısı garantisinin, yüksek yapım maliyeti nedeniyle verildiğini vurguladı.
‘Finansal modelleme yapıyoruz’
Büyük YİD projelerinde, en kritik konunun “finansal modelleme” olduğunu belirten Ocak şöyle anlatıyor:
“Geleceği tahmin etmek zorundayız. Bunu yaparken de bütün paydaşlar arasında denge oluşturup en ince ayrıntıyı bile düşünüyoruz. Bir havalimanı mekânı, A’dan Z’ye değerlendiriliyor. Bir yandan rekabet gözetip diğer yandan kamu için tatminkâr değerlendirme yapıyoruz. Bu modelleme altı ayımızı alıyor.”
Ocak’ın bu süreçte dikkat çektiği incelik şu: “Yolcu garantisini, inşaat dönemindeki riskin yüksek olması nedeniyle veriyoruz. Fakat yolcu sayısı, verilen garantinin üzerine çıkarsa, şirket bu geliri kamuya ödüyor.”
DHMİ Genel Müdürü, bu veriden hareketle, TAV’ın işlettiği Esenboğa Havalimanı’ndaki 2006-2015 dönemine dair şu bilgiyi paylaştı:
“Dış hatlar beklediğimiz gibi çıkmadı. Ancak iç hatlar beklenenin çok çok üzerinde gerçekleşti. Yolcu garantisi bakımından dış hatlarda kamu olarak, görevli şirkete 31 milyon 372 bin euro ödeme yaptık. Buna karşılık iç hatlarda yolcu girişi bizim garanti ettiğimiz yolcu sayısının çok üzerinde gerçekleştiği için, şirketten 53 milyon 80 bin euro ödeme aldık. Böylece 2015 sonu itibarıyla TAV Esenboğa’dan kamuya 21.7 milyon euro ödeme gerçekleşti.
DHMİ Genel Müdürü, inşaatını İGA’nın sürdürdüğü İstanbul 3. Havalimanı’nda da 4 etaplık projenin ilk etabının 10 milyar 240 milyon euro olduğunu belirtti. Ocak, görevli şirketten her yıl 1 milyar euro kira bedeli alacaklarını, görevli şirketin 25 yılda toplam 22.1 milyar euro ödeyeceğini söyledi.
440 milyon Euro aldık
Genel Müdür Ocak, porföylerindeki 17 KÖİ-YİD proje toplamına bakıldığında, 40 milyon Euro’yu İdare’nin ödemesine karşın, şirketlerin kamuya toplam 440 milyon euro ödediğini açıkladı, “Ödediğimizin 10 katını, görevli şirketlerden biz aldık” dedi.
Diğer yandan TAV Esenboğa Yatırım Yapım ve İşletme Genel Müdürü Nuray Demirer ile de görüştük. Demirer, DHMİ Genel Müdürü Ocak’ın aktardığı veriye ek olarak, içinde bulunduğumuz 2016 sonu projeksiyon rakamlarını da içine alan 2006-2016 döneminde ödenen rakamı paylaştı.
Esenboğa Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali’nde toplam yolcu sayısının 4.5 milyondan 13 milyona ulaşarak yüzde 185 artış gösterdiğini belirten Demirer, DHMİ’ye toplam 26.2 milyon euro gelir ödendiğini belirtti.(cumhuriyet)
