EASA Ve FAA Konuyla Ilgili Soruşturmalar Başlattı. Kokpitte Tek Pilot Olmalı Mı? Olmamalı Mı?

Önümüzdeki on yıl içinde 260.000’e yaklaşacağı tahmin edilen pilot açığı nedeniyle, sektörün bazı büyük isimleri bu sorunu aşmak için bir yol önerdi.

Tek pilotlu kokpit önerisi son zamanlarda sektörde ses getirmeye başladı ve hem Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı (EASA) hem de Amerika Birleşik Devletleri Federal Havacılık İdaresi (FAA) konuyla ilgili soruşturmalar başlattı.

Bu durum, iki pilotlu yapıdan uzaklaşmanın doğru çözüm olup olmadığı gibi hayati bir soruyu gündeme getirmekte.

Ticari uçaklarda kaptan pilot ve ikinci kaptan pilot olmak üzere iki pilotun bulunması normu yaklaşık 30 yıldır uygulanmakta. Kokpitte beş pilottan böyle bir yapıya geçilmesi, telsiz iletişimi, navigasyon sistemleri ve uçak içi izleme araçlarındaki ilerlemeler sayesinde mümkün olmuş ve uçuş mühendisi, navigatör ve bir telsiz operatörünün uçakta bulunma ihtiyacını azaltmıştı. Ancak, uçakta iki pilottan tek pilota geçiş önerisi büyük olasılıkla çok daha zor olacak ve çeşitli güvenlik risklerini beraberinde getirecek.

Bu tür bir yapısal değişikliğin beraberinde getirdiği çok sayıda endişe var. Uçaktaki iki pilot bir uçuşun tüm aşamalarında hayati roller üstlenir. Bir pilot aktif olarak uçağı uçururken, diğeri aletleri izler, kontrol listesini yönetir ve hava kontrol kulesiyle iletişim kurar. Yardımcı pilot olmadan uçuşun tek bir pilot için, hatta çok deneyimli bir pilot için bile, nasıl başa çıkılamayacak kadar zor hale geldiğini görebilirsiniz.

Tek bir pilot acil bir durumda muazzam bir stres altında kalabilir ve uçakta yedek pilot olmadan bu durum bir felakete dönüşebilir. Yalnız bir pilotun üstesinden gelmesi gereken son derece yüksek bir psikolojik bariyerdir ve korkunç sonuçlar doğurabilir.

EASA da kısa bir süre önce EASA Emniyet Risk Değerlendirme Çerçevesi’nde, tek başına uçuşun mevcut operasyonlara eşdeğer bir emniyet seviyesi gerektirdiğini ve otomasyonun uygulamayı destekleyecek kadar ilerlemediğini belirterek, 2023 yılına kadar tek pilotlu ticari operasyonların gerçekçi olmadığı sonucuna vardı. Ancak Ajans, 2027 yılına kadar uçuşun bazı aşamalarında kokpitte tek pilotun bulunabileceğini de göz ardı etmedi. Yenilikçi teknolojiler kullanılmaya başlanmış olsa da, yardımcı pilotun deneyiminin ve güvenlik düzeyinin yerini alması pek olası değil.

Kamuoyu da tek pilotlu operasyonlara karşı çıkmaktadır. Hava Hattı Pilotları Derneği’nin (ALPA) 2019 yılında gerçekleştirdiği anket, yolcuların %85’inin iki pilotun olmadığı bir uçuşta kendilerini rahatsız hissedeceğini ortaya koymuş. Bugün de bu konudaki görüşler değişmiş değil.

Havacılık sektörü küresel pilot açığı sorunuyla başa çıkmaya çalışırken, tek pilotlu kokpit fikri gibi cesur öneriler, özellikle de tek pilotlu operasyonların taşıdığı tehlikeler göz önüne alındığında, şu anda alınmaya değer bir risk değil.