Sivil havacılık sektöründe uçaklara ülkelerinin bayrak ve tescil işaretlerinin yanı sıra verilen isimlere “Ticari isim” denilmektedir.
Bu bir zorunluluk olmayıp, şirketlerin inisiyatifinde olan isteğe bağlı bir iştir.
Dünyaya baktığımızda birçok ülkede bu uygulama var. Örnek vermek gerekirse bu konuda Norveç Milli Havayolu şirketi Norwegian çok farklı bir uygulamayla bütün uçaklarına önemli şahsiyetlerin adlarını verip, fotoğraflarını da uçakların kuyruklarına koymuşlar. Bazı ülkeler de önemli bilim adamı, sanatçı, yazar, şair veya devlet adamlarının adlarını uçakların burnuna yazmışlar. Elbette bu güzel bir uygulama, fakat tartışmaya açık bir konu. Demek ki bu uygulama o ülkelerde bir polemik konusu olmuyor.
Bize gelince, bayrak taşıyıcı şirketimiz Türk Hava Yolları da kuruluşundan beri bütün uçaklarına birer isim vermektedir.
Öncelikle, bütün şehirlerin yanı sıra bazı ilçelerin, nehirlerin, dağların, coğrafi bölgelerin, Çatalhöyük, Truva, Hattuşaş, Sümela, Efes, Göbeklitepe gibi tarihi ve arkeolojik yerlerin adları da uçaklara verilmiş.
Hasankeyf, Göreme, Harran, Ihlara ve Ayder’i de unutmamışız. Zamana göre bazı uçaklara da Kahraman Kazan, Beştepe ve de Ayasofya adı da verilmiş.
Assos, Perge, Zeugma da olmalı bence.
(Bu arada hatırlatmak isterim ki. Alman TUI Havayolları turistik sefer yaptıkları ülke ve şehirlerin adını uçaklarına verme uygulamasına Antalya’yı da katacak.)
Aslında biz de uçaklara kültür, sanat bilim ve spor alanında dünyaca tanınan Mevlana, Yunus Emre, Nazım Hikmet, Yaşar Kemal, Naim Süleymanoğlu ve Aziz Sancar gibi değerlerimizin adlarını verebilirdik. Fakat, bu işin ucu nereye uzanır belli olmaz. Bu iş siyasete alet edilebileceği için doğru bir uygulamayla bugüne kadar THY’nin hiçbir uçağına hiçbir kişinin adı verilmedi.
Bunun yanı sıra çok özel durumlarda bir uçağa Kushimoto, (Japonya’da batan Ertuğrul Fırkateyni’ne yardım eli uzatan kasabanın) adı şükran ifadesi olarak verilmiş. Eren Bülbül’e atfen doğum yeri olan Maçka adı da bir uçakta yer aldı.
Aslında bütün THY uçaklarına dünyaya tanıtmak istediğimiz, turist çekebilecek yerlerin, bölgelerin, arkeolojik ve tarihi kazı alanlarının adlarını vererek ve hatta fotoğraflarını uçaklara giydirerek onları yurt dışında çok daha iyi tanıtabiliriz.
THY bu konuda Kültür Turizm Bakanlığı ile iş birliği yapabilir ve iyi bir sonuç alınır.
Dünyanın 128 ülkesinde 320’yı aşkım destinasyona 370 uçaklık dev bir filoyla uçan THY’nin uçakları dünyayı gezen reklam panoları, billboard’ları gibi çok önemli bir işe imza atabilir. Bu günkü haliyle bile uçaklara verilen bu isimler de çok önemli ve faydalı bir iş görmektedir.
Bu konuda böyle bir uygulamayı (Ne yazık ki kapanan) KKTC’nin Kıbrıs Türk Hava Yolları yapmış ve bütün uçaklarına Yurdum, Beşparmak, Lefke, Meserya, Yavru Vatan, Girne, Yeşilada, Karpaz, Mağusa, Güzelyurt, İskele, Geçitkale, Erenköy ve Lefkoşa gibi isimler vermişti.
Bizim özel sektör şirketlerinde genellikle daha çok şirket yönetici ve yakınlarının adları uçaklara verilirdi. Örneğin Onur Air’de geçmişte şirkette görev yapan ve her ikisi de aramızdan ayrılan emekli general Pınar Sevinç ve Kıbrıs Gazisi Hava Pilot Albay (Genel Müdür Yrdm.) Kaptan Pilot Bilal Başar’ın adlarını uçaklarda görebiliyorduk. Bu da güzel bir vefa göstergesi olan davranıştı.
Faaliyetteki Tailwind Airlines uçaklarına yine emek verenlere vefa göstermenin bir örneği olarak şirketin kurucusu ve ilk genel müdür olan M. Safi Ergin’in, Uçuş İşletme Başkanlığı yapan Kaptan Pilot M. (Muhsin) Akgün’ün, Kaptan Pilot Zeki Kılıç’ın, M. Demir Uz’un ve şimdiki Genel Müdür Mehmet Bostan’ın adını vermiş.
Uçaklara, şirketlere emek veren yönetici adlarının verilmesini anlayışla karşılıyor
fakat bunun yerine bütün havayollarının uçaklarına ülkemizin tanıtılması gereken tarihi, doğal ve kültürel varlıklarının adı verilmelidir. Milli tanıtım seferberliği gibi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı yapacakları ortak bir çalışma bu düşünceyi hayata geçirebilirler. Bence iyi bir tanıtım olur.
İyi uçuşlar Türkiye’m.
*****************************
Pegasus Toplumsal Cinsiyet Dengesi’nde öncü
Dünyada ilk ve tek 90 uçağa kız ismi
Özel sektörün en büyüğü olan Pegasus Ali Sabancı’dan veya önceki CEO Sertaç Haybat’tan ortaya çıkan çok iyi bir fikirle, uçaklarına çalışanların kız çocuklarının adlarını vermeyi kesintisiz sürdürüyor.
Dünyada bir ilk ve tek olan bu anlamlı uygulama çalışanların ve ailelerinin aidiyet duygusunu geliştiren bir faaliyet olarak şirkete de birçok ödül kazandırdı.
Hafta içinde şirket CEO’su Mehmet. T Nane’nin Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak atanmasından sonra Genel Müdürlük (CEO) görevine Ticaretten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Güliz Öztürk getirildi. Türk Sivil Havacılık tarihinde ilk kez bir havayolu şirketine kadın CEO olarak atanan Güliz Öztürk öncülüğünde Toplumsal cinsiyet dengesi çalışmaları Pegasus Hava Yolları’nın çok önem verdiği ve bu alanda etkin çalışmalar yürüttüğü bir konu. Şirkette, pilotluktan en üst düzey yöneticiliğe ve şimdi de CEO’luğa kadar her yerde kadınların adının bulunması gerçekten sektörün ve Pegasus’un gurur vesilesi.
Şirketin toplumsal cinsiyet dengesi konusunda gösterdiği hassasiyetin bir göstergesi olarak, yıllardan bu yana filoya yeni katılan her uçağa çalışanların kız çocuklarının ismi isimlerini veriliyor.
Neden erkekler değil de, kız çocukları deyince Latin dilinde uçakların dişil olarak kabul edildiğini hatırlatıyorlar.
Artık bir şirket geleneği olan uygulama ile uçaklara şu güzel isimler verilmiş.
Nisa Nur, Lidya, Sevde Nil D., Maya, Sena, Doğa, Öykü, Berra, Bade, Aslı, Aslıhan, Jasmin Y., Ada E., Hira, Sarya, Melek, Almila Ece, Asel Liya, İlya, Yasemin, Mine, Efsun Lia, Ayşey, Açelya, Pınar, Talya, Melis, Deniz, Ella, Su, Deren, Liva, Derya, Sevim, Buse, (Demokrasi), Segah, Göksu, Buğlem, Pırıl, Ayda, Ela, Lena, Hilal, Reyyan, Alya, Hazal, Ekin Naz, Bahar, Asya, Eylül Masal, İrem Asya, Feyza, Bilge, Ahsen Sena, Rüya, Gülse, Azize, Lina, Armin, Anna, Havvanur, Simay, Alin Güneş, Ecrin Sena, Ekin, Zerya, Elsa Nur, Umay, Arya, Melisa, Özüm, Şevval, Güneş Alya, Zeynep Beren, Zehra, Esma, Sedanur, İlkim, Defne, Eylül Ada, Asem Zümra, Özden Ece, Leyla Ada, Azra, Arin Evra, Nazende, Milena, Zümra, İdil.Pegasus’un
Toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki yaptığı çalışmalara gelince
• Birleşmiş Milletler Kadının Güçlenmesi Prensipleri platformuna dünyada ilk katılan hava yolu şirketi.
• Türk Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Toplumsal Cinsiyet Dengesi Geliştirme Komisyonu’nun aktif üyesi.
• Yanındayız Derneği, Wtech Teknolojide Kadın Derneği, Women in Sales (WiS) platformu gibi oluşumların destekçisi.
• IATA’nın “25by2025” girişimine 2019 yılında imza atarak şirkette cinsiyet dengesini sağlama sözü veren şirket.
• Birleşmiş Milletler, Küresel İlkeler Sözleşmesi (Global Compact) üye programlardan Target Gender Equality programında yer alan şirketlerden biri.
• “Yarınlara Uçuyoruz” adlı sosyal sorumluluk projesiyle, gençlik alanıyla kesişen ve sahiplenilen toplumsal cinsiyet eşitliği, çevre gibi konulara katkı sunan projeler önceliklendiriliyor.
Pegasus, toplumsal cinsiyet dengesini savunmaya, daha eşit yarınlara ulaşma hedefiyle var gücüyle çalışarak sektörde ilk ve tek olma özelliğini başarıyla yapıp havacılıkta bir çok şirkete örnek oluyor.
Teşekkürler Pegasus. Diğer şirketlerden de buna benzer etkinlikler bekliyoruz.
Ayrımcılık ama pozitif ayrımcılık, buna ihtiyaç da var. Ayrımcılık değil, bir çok dilde uçak ve gemi dişi sınıfına girer; İngilizce, Almanca, İtalyanca gibi. “Reklam Panosu” ifadesi biraz kuvvetli olmuş. Star Alliance boyaması gibi, uçağı boydan boya siyaha boyayıp, bir ucuna Türk Bayrağı yapıştırmak gibi; şirketin standartlarını, temsil görünümünü bozacak, belediye otobüslerinde bir ara uygulanan şekilde aşırı kaplamaları hatırlatan boyamalardan kaçınılmalı; sadece belirlenmiş bir bölüm bu tanıtıma ayrılmalıdır diye düşünüyorum. Musa Bey’in de bunu kast ettiğini düşünüyorum, yoksa şirket reklamlarını değil.
Musa Bey , yazınızda da belirttiğiniz gibi Pegasus uçaklarına çalışanların kız çocuklarının isimlerini veriyor, iyi güzel buna karşı değilim ama neden sadece kız çocuklarının isimleri veriliyor.Erkek çocukların günahı ne , bu cinsiyet ayrımcılığı olmuyor mu?
Yine güzel bir yazı. Tebrikler Musa bey