Geride bıraktığımız yaz boyunca, hem ülkemiz hem de dünya genelinde pek çok ülke oldukça kötü günlerden geçti. İklim krizinin en büyük etkilerinden biri olarak karşımıza çıkan orman yangınları, giderek artan şiddetleriyle yaz boyu etkisini sürdürdü. Ülkemizde yaşanan ve yoğunlukla Ege ve Akdeniz bölgelerinde etkisini gösteren yangınlarca ormanlarımız yok oldu, köyler ve yaşam alanları yandı, hayvanlar telef oldu ve hayatını kaybeden vatandaşlarımız oldu.
Yangınların gerçekleştiği dönemde en büyük tartışma konularından biri ise yangın söndürme uçakları olmuştu. Yetersiz yangın müdahale filosu, uçak ve helikopterlerin destekte yetersiz kalması gibi maddeler gündemde yer alırken, İspanya ve Rusya gibi ülkelerden ülkemize yangın söndürme uçakları ile destek gelmişti. THK’nın mevcut olan ancak ihale dışı bırakılan uçaklarına ait görüntülerin de gelmesi sonrası konu kızışsa da, bir süre sonra yangınlar durdu ve uçak konusu da unutuldu.
Kaç uçak alınacağı açıklandı:
Neyse ki bugün bu konuda bir adım atıldığını ve çalışmalar yapıldığını gösterecek bir açıklama geldi. Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey, konuya lişkin yaptığı açıklamada, 2022 yılında bu alana ayrılacak bütçeyi ve alınacak uçak sayısını açıkladı.
Açıklamasında kullanılan helikopter sayısına da değinen Karacabey, ”Bununla alakalı 2022 yılı bütçesinde yangın söndürme uçağı alınması ile ilgili 2 milyar 400 milyon liralık bir bütçe ayırdık. İnşallah bu yıl bitmeden ihalesi sonuçlanacak. 5 orman yangını söndürme uçağını artık kendi demirbaşımıza geçirecek ve kullanmaya başlayacağız. Bununla ilgili hazırlıklarımız tamamlandı. Ayrıca, geçmiş yıllarda en fazla 30 helikoptere kadar bir yılda kullanırken 2021 yılında 9 helikopter ile çalıştık. İnşallah 2022 yılında bu helikopter sayısını da 55’e çıkacağız” ifadelerini kullandı.
Özellikle yangınların etkisinin yoğun hissedildiği bölgelerde her 5 kilometrede bir olacak şekilde yangın havuzları ve göletleri planladıklarını ifade eden Karacabey, Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı müdürlük olarak filolarını ve ekiplerini güçlendirmek için çalışmalarına devam ettiklerini açıkladı.
Haberde sözü edilen 2 Milyar 400 milyonluk bütçe, yuvarlak hesap 240 milyon Dolar ediyor. Şimdi aklıma takılanlar: 1) Bu para nakit olarak bütçede var mı, yoksa 2022 bütçesinde mi olacak? 2) Bu para ile sadece 5 adet yangın söndürme uçağı (hadi bilemediniz, birtakım yer ekipmanları, yedek parçalar hatta 1-2 tane yedek motor…) mu alınabiliyor? 3) Uçak sayısı neden 5 de 4 veya 6 değil? (Sanki sonuçlanacak ihale var olan bir 5 uçağa “adrese teslim” mi hazırlanmış ya da operasyonel olarak 4 uçak planlanmış da 5. uçak yedek olarak mı tutulacak???) 4) İhale tek kaynağa yönelik olmaz; ama burada zaten 2 kaynak bulmak zor… “İhale yaptık ama, tek kişi katılabildi; o yüzden ihale iptal…” mi denmek için şimdilik bu haberler ortaya verilmekte? 5) 5 uçak olası hangi tiplerde (malum burada da fazlaca seçenek yok), 1. el mi, 2. el mi? Ya da ihaleyi kazanan bu uçakları hemen (anında olmasa bile operasyonel halde 2022 Mayıs’ına kadar) teslim edecek mi yoksa daha fabrikadan bir yıl hatta daha da ötesinde çıkacak uçaklardan bahsediyorlar? Cidden kafam karıştı… İhale sonucunu merakla bekleyeceğim. Internetten yaptığım ön araştırmada: 1) Yeni model CL-515’lerin fiyatını bulamadım ama bu uçak için gerekli üretim hattının kurulması için 300-400 milyon USD gerektiği söyleniyor. Yani üretici Viking Air önümüzdeki (diyelim) 10 yılda 100 CL-515 siparişi alsa, uçak başına amortisman olarak 4 milyon USD gibi bir meblağın uçak fiyatının içine yedirilmiş olması gerekiyor. Zamanında, CL-215’ler yerine geçen CL-415’lerin üretimi 100 adetten daha azdı. 2) Zamanında CL-415’ler fabrika çıkışı olarak USD 30-35 milyondan satışa çıkmış ama daha onların da fiyatlar artmış. Ancak bu CL-415 üretimi zaten var olan CL-215 hattında yapıldığından birim fiyata amortisman katkısı olmuşsa da düşük kalmış… 3) Bugün için Air Tractor AT-802F Fire Boss uçaklarının baz fiyatı 2.3 Milyon USD. Su kayakları (amfibik versiyon), yer ekipmanı, yedek parça vs. ile hadi ortalama 5 milyon USD olsun. 240 milyon dolarla bunlardan 40 taneden fazlası alınabilir. Bu 40 uçağın operasyonel kabiliyeti ve esnekliği bırakın 5 adedi, 10 adet CL-415/515’den ciddi fazla olacaktır. Türkiye işin ideal çözüm 10 adet CL-515 yangın söndürme uçağı (Sahil Güvenlik Kom. ihtiyacı ile 20…) paralelinde en az 20 adet AT-802F Fire Boss (ve tabi helikopterlerle de takviye edilmiş), Devlet’in işletiminde (ve SIHA desteği ve keşif kabiliyetinde) olan bir havadan müdahale filosunu sürekli operasyonel tutabilmesidir. Açıkçası benim korkum gidilip bu 240 milyon dolarlık bütçeyle, Türkiye’deki orman yangınlarında başarısız kaldığı ispatlanmış Rus Beriev 200’lerden alınmasıdır. Her nedense (???), Tarım ve Ormancılık Bakanı, pilot sertifikası da olan, Bekir Pakdemirli Bey bu BE-200’lerin fazlasıyla hayranı.