Olay 2020 yılı Ekim ayında oldu, Nisan 2021’de Kaza Araştırma Kurulu bir Güvenlik Tavsiyesi yayınladı.
British Airways Boeing 787-9 uçağı Miami’den Londra Heathrow,a 53 yolcu ve 10 mürettebatla BA-206 sefer sayılı uçuşu gerçekleştirirken FL410 irtifada Heatrow’a 40 dakika uzakta idi. Kabin ekibi, yolcu koltuklarından birinden duman yükseldiğini fark etti, duman nedenini araştırdığında şarj kablosu koltuktaki prize takılı bir cep telefonunun koltuk mekanizması arasına düştüğünü ve ezildiğini fark etti. Kabin memuru bir BCF yangın söndürücü kullanarak yangını hızla söndürdü, artık önemli bir ısı yaymayan cep telefonunu sıkıştığı yerden çıkaramadı. Uçak Londra’ya sağlıklı bir iniş yaptı.
İngiltere Kaza Araştırma Kurulu AAIB (Air Accident Investigation Branch) 19 Nisan 2021 günü aşağıdaki bülteni yayınladı:
İnişten yaklaşık 40 dakika önce kabin ekibi uyuyan yolcuları uyandırmak için anons yaptı. Bir yolcu koltuğunu yatar konumundan dik konuma aldıktan sonra tuvaleti kullanmak için koltuğundan ayrıldı. Kabin görevlilerinden biri, yolcu koltuğunun dik konuma getirildiğinde güçlü bir koku aldı ve bir ucu koltuk soketine takılı, diğer ucu kaltuğun yan aralığında kaybolan şarj kablosunu fark etti. Kükürt olarak tanımladığı koku giderek güçleniyordu, durumu kabin amirine iletti. Bu anda bir “tıslama” sesi duyuldu ve koltuktan koyu bir gri duman çıkmaya başladı. Dumanın arasında turuncu bir parıltı gördüler, yangın başlamıştı.
Kabin amiri, bir BCF yangın söndürücü ve yangın eldivenleri aldı ve üçüncü bir kabin memurundan koltuğun elektrik gücünü kesmesini istedi. Kabin amiri, koltuk mekanizmasına sıkışmış cep telefonunu açığa çıkarmak için oturma minderini kaldırdı. Cihaza birkaç kere BCF söndürücü sıktı. Diğer bir kabin memuru, uçuş ekibiyle temasa geçti.
Kabin memuru kokpite girdiğinde uçuş ekibi, keskin bir koku aldı. Kabin ekibi, kaptana ön kabindeki bir koltuktan yoğun duman çıktığını, yanma başladığını ve yangın söndürücü ile müdehale ettiklerini bildirdi. Uçuş ekibi duman, yangın check listesini uygulaması başlattı. Kokpitteki üçüncü pilotu yardımcı olması için kabine gönderdi.
Kabin amiri, BCF’yi boşalttıktan sonra, duman hızla dağıldı, yanan cihazı çıkarmaya çalıştı ama cihaz sıkışmıştı. Başka bir ikincil ısı kaynağı olabilir mi diye kontrol ettiler ama başka bir duman/alev kaynağı bulamadılar. Kabin ekibi, kaptanı son durumdan bilgilendirdi.
Dumanın kaynağı tespit edilip söndürüldüğünde inişe 20 dakika kalmıştı, kaptan Heathrow’a devam etmeye karar verdi. ATC’ye olayı nakledip itfaiye servisinin uçakla inişte buluşmasını sağlamak için bir PAN çağrısı yaptı. Ayrıca kabin ekibine bir uyarı çağrısı yaptı ve bir NITS brifingi verdi. Daha sonra yolculara bir duyuru yaptı. Bir kabin ekibi üyesi, uçuşun geri kalanında elinde bir BCF yangın söndürücü ile koltuğun yakınında kaldı. Uçak Heathrow’a normal iniş yaptı. İnişten sonra itfaiye uçağa girdi ve ezilen cep telefonunu koltuktan çıkardı. Uçakta herhangi bir hasar oluşmadı.
Operatör, EASA tarafından önerildiği üzere, PED’lerin (Portable Electronic Device) koltuk aralıklarında kaybolmasını önlemek için elektrikle çalışan koltukları olan tüm uçuşlarda yolculara anonslar yapıyor. Benzer olaylar meydana gelmeye devam ediyor. CAA, son beş yılda yolcu koltuklarında kaybolan 166 PED raporu aldı. Bu olayların dörtte biri, yangın veya dumana neden oldu ve bunun uçuş güvenliği için önemli bir tehlike olduğunu gösterdi.
Şu anda, bilinen bir sorun olmasına rağmen, koltuk aralığına sıkışan PED’lerin ezilerek hasar görmesini önlemek için koltuk tasarlamak için bir CAA veya EASA gereksinimleri bulunmamaktadır. Uluslararası koltuk komitesi SAE, konuyu ele almak için tasarım standartlarını ve / veya önerilen uygulamaları geliştirmek için güvenlik önlemi alıyor. AAIB, bu tasarım standartlarının ve / veya önerilen uygulamaların geliştirilip benimsenmesini sağlamak için İngiliz Sivil Havacılık Otoritesine aşağıdaki 2021-017 sayılı Güvenlik Tavsiyesini yaptı : Ticari yolcu taşıma uçaklarında yolcu koltuklarının taşınabilir elektronik cihazların koltuk aralıklarına düşüp mekanizmada sıkışmasını, ezilmesini önleyecek tasarım yapılmasını Sivil havacılık Otoritesine tavsiye eder.
Bu olay bana 70’li yıllarda Pan Am’ın personeline dağıttığı haftalık bir dergide okuduğum bir olayı anımsattı. Bir Pan Am B707 uçuşunda yemek servisi bitmiş, boşlar toplanmış. First Class yolculardan birisi yemek sonrası kestirmek için koltuğun arkalığını yatırıp uzanıyor. Az sonra koltuğun minderinden dumanlar çıkmaya başlıyor. Dumanın çıktığını fark eden hostes hemen yolcuyu kaldırıp duman çıkan yere sulu yangın söndürücü sıkarak dumanı bastırıyor, arkalığı dik duruma getiriyor, minderi ıslandığı için yolcu başka boş olan bir koltuğa alınıyor. Yolcu bir süre sonra yolcu tekrar eski koltuğuna dönüp arkalığını yatırıp uzanıyor. Hemen arkasından minderden gene dumanlar çıkmaya başlıyor. Tekrar su sıkılarak yangın söndürülüyor. Kabin amiri yolcuya “siz sigara mı içtiniz” diye soruyor. (o tarihlerde uçakların belli koltuklarında sigara içmek serbest idi) Yolcu sigara içmediğini ve tiryakisi olmadığını söylüyor ve yeniden başka koltuğa alınıyor. Uçak yere inip yolcular boşalınca teknisyen uçağa gelip koltuktaki yanma nedenini kontrol edince minderin altında manyetolu bir çakmak görüyor. Çakmak minderin altında arkalık yatırma mekanizmasına öyle bir pozisyonda sıkışmış ki arkalık yatırılınca manyeto çakıyor, çakmak alev alıyor, arkalık dik duruma getirilince çakmağın alevi sönüyor. Bilinmeyen bir zamanda bir yolcunun çakmağını koltuk aralığına düşürdüğüne kanaat getiriliyor. Çakmak mekanizmaya öyle bir pozisyonda sıkışmış ki, arkalık yatırıldığında manyeto çakarak çakmağın alev aldığı denenerek tespit edilmiş. Masal gibi geliyor ama değil, bu Pan Am B707 uçağında yaşanmış gerçek bir olay. Bu garip olayı o zaman üyelerimiz için saman kağıda bastığımız aylık UTED Dergi’mizde yayınlamıştım. Uçaklarda artık sigara içmek yasak ama elektronik cihazlarla koltuk yangınları teknolojiye ayak uydurmuş.