Bilgisayardan Ölüm
Geçenlerde oluşan trajik Lion Air kazada 189 insan hayatını kaybetti. Yepyeni bir B 737 MAX 8 uçağı Lion Air JT610 sefer sayısı ile uçarken ekibin ve yolcuların kurtulma şansları maalesef olamadı.
Henüz 3 ayı bile dolmamış yeni uçağın yeni bir software’i (bilgisayar yazılımı) vardı. Bu Maneuvering Chracteristics Augmentations System-MCAS yazılımı sadece 737 MAX uçaklarına yüklendi, B737’lerin önceki versiyonlarda bulunmuyor. 737 MAX’ler için daha büyük ve daha verimli motorlar kullanıldı.
Normal B737 lere nazaran daha büyük bir motor %14 daha az yakıt sarfediyor ve kanat altında daha ön tarafa monte edilmiş durumda. Motorun kanada daha fazla ön tarafa bağlanması uçakta potansiyel stall tehlikesi yaratıyor. Stall yani kaldırıcı gücün kaybolmasına neden oluyor. Çünkü,uçak, uçmayı durdurduğunda, yani stall olduğunda düşecektir.
Bu tehlikeyi gören ve önlemek için çözüm arayan Boeing bu uçakların komputerine MCAS yazılımını yükledi. .Bu yazılım ile, uçak stall tehlikesine gireceği zaman komputer uçağın hızını artırıp burun aşağı kumandası veriyor.
Komputer dünyasında kullanılan bir terim var: GIGO. Garbage In, Garbage Out
İşte Problem şimdi başlıyor.
Uçaklarda Alpha Vane denilen sensörler var. Bunlar uçağın dışında gövde üzerinde sol ve sağda birer tane olan küçük kanatçık şeklinde olup uçağın hücüm açısını AOA (Angle Of Attack) ölçüyorlar. Soldaki kaptan, sağdaki FO için görev yapıyor.
Bu sensörlerin görevi uçuşta uçağın açısını komputere bildirmek. Genel olarak AOA 15-20 derecenin altında ise yeni MCAS yazılımı hücum açısının çok yüksek olduğuna karar verip uçağın burnunu aşağı veriyor
Lion Air JT610 uçuşundan önce Bali’ye gelen uçağın kaptan tarafı AOA sensörü arızalı olduğu rapor edilmişti, AOA sensör değiştirildi. Uçak sabah bu talihsiz uçuş için havalandı.
Hiç kimse uçakta neyin arızalı olduğunu ve MCAS yazılımını bilmiyordu. Ne teknisyenler ne de pilotlar hiç biri…İşin ilginç yanı, Konu hakkında eğitilmemişlerdi bile…
Havada arızalı sensör komputere stall olduğunu bildirdi. Pilotlar uçağın tırmanmasını isterken, komputer AOA sensörden aldığı bilgiye dayanarak ve pilotların bilgisi dışında uçağın burnunu aşağıya verdi. Kısaca,,pilotun yukarı kumandasına uymadı.
Pilot ile komputer arasındaki savaşı maalesef komputer kazandı. Sonuç olarak,pilotlar ve yolcular hayatlarını kaybettiler. Pilotun artık yapacak bir şeyi kalmamıştı.Uçak yere yakındı ve uçağı yükseltmek için altlarında yeterli mesafe yoktu.
Bilgisayar uçağı okyanusa çaktı.
Henüz 3 ayı bile dolmamış yeni uçağın yeni bir software’i (bilgisayar yazılımı) vardı. Bu Maneuvering Chracteristics Augmentations System-MCAS yazılımı sadece 737 MAX uçaklarına yüklendi, B737’lerin önceki versiyonlarda bulunmuyor. 737 MAX’ler için daha büyük ve daha verimli motorlar kullanıldı.
Normal B737 lere nazaran daha büyük bir motor %14 daha az yakıt sarfediyor ve kanat altında daha ön tarafa monte edilmiş durumda. Motorun kanada daha fazla ön tarafa bağlanması uçakta potansiyel stall tehlikesi yaratıyor. Stall yani kaldırıcı gücün kaybolmasına neden oluyor. Çünkü,uçak, uçmayı durdurduğunda, yani stall olduğunda düşecektir.
Bu tehlikeyi gören ve önlemek için çözüm arayan Boeing bu uçakların komputerine MCAS yazılımını yükledi. .Bu yazılım ile, uçak stall tehlikesine gireceği zaman komputer uçağın hızını artırıp burun aşağı kumandası veriyor.
Komputer dünyasında kullanılan bir terim var: GIGO. Garbage In, Garbage Out
İşte Problem şimdi başlıyor.
Uçaklarda Alpha Vane denilen sensörler var. Bunlar uçağın dışında gövde üzerinde sol ve sağda birer tane olan küçük kanatçık şeklinde olup uçağın hücüm açısını AOA (Angle Of Attack) ölçüyorlar. Soldaki kaptan, sağdaki FO için görev yapıyor.
Bu sensörlerin görevi uçuşta uçağın açısını komputere bildirmek. Genel olarak AOA 15-20 derecenin altında ise yeni MCAS yazılımı hücum açısının çok yüksek olduğuna karar verip uçağın burnunu aşağı veriyor
Lion Air JT610 uçuşundan önce Bali’ye gelen uçağın kaptan tarafı AOA sensörü arızalı olduğu rapor edilmişti, AOA sensör değiştirildi. Uçak sabah bu talihsiz uçuş için havalandı.
Hiç kimse uçakta neyin arızalı olduğunu ve MCAS yazılımını bilmiyordu. Ne teknisyenler ne de pilotlar hiç biri…İşin ilginç yanı, Konu hakkında eğitilmemişlerdi bile…
Havada arızalı sensör komputere stall olduğunu bildirdi. Pilotlar uçağın tırmanmasını isterken, komputer AOA sensörden aldığı bilgiye dayanarak ve pilotların bilgisi dışında uçağın burnunu aşağıya verdi. Kısaca,,pilotun yukarı kumandasına uymadı.
Pilot ile komputer arasındaki savaşı maalesef komputer kazandı. Sonuç olarak,pilotlar ve yolcular hayatlarını kaybettiler. Pilotun artık yapacak bir şeyi kalmamıştı.Uçak yere yakındı ve uçağı yükseltmek için altlarında yeterli mesafe yoktu.
Bilgisayar uçağı okyanusa çaktı.
her şeyi bir sensöre teslim etmek havacılık kanunlarına aykırı bir durum. her ne olursa olsun eğer pilot komut veriyorsa bilgisayar izin vermeli. üstelik böyle kritik bir sorunu bu yöntemle çözmek de hiç akıllıca gelmedi.
Allah ölenlere rahmet eylesin umarim havacılık tarihinde bu ve bunun gibi kazalar artık yaşanmaz..
Bu altta pilotluk kavgası yapan kisi demiş ki türbülans oldu mu yalvarırsın bize uçağı kurtar dige benim birsey dikkatimi çekti o durumdayken sende pilot olduğun halde yolcu olarak uçsan sende uçuran kişiye yalvarırdın heralde bu işler böyledir
Ben teknik konularda kaza ile ilgili yorumları açıklayıci bilgileri kaptan pilotlarımız ve uçak teknisyenlerimizden bekliyprum.
Diğer portaldaki popülist haber ve yorumlar sizin ne kadar doğru iş yaptığınızın kanıtı. Mesleki açıdan tartışma ortamı olması biz havacılık çalışanları için yararlı olduğunu düşünüyorum. Bu arada sayın yorumcular birbirinize laf atmak için lütfen bu siteyi kullanmayın onun için hali hazırda bir tane var.
Şirketlere yeni katılan Airbus Neo uçakları içinde sadece internetten online olarak bir ders atandı. Bu dersi yapan pilotlar tüm farklılıkları biliyor ve uygulayabiliyor kabul edildi. Ama Neo ile normal Airbus arasında da çok önemli farklılıklar var. Şirketler ticari kaygılar yüzünden ilave simülatör ve ilave yer eğitimleri yapmadı. İnşallah burada da benzer sorunlar yaşanmaz!
Haber güzel ancak nacizane fikrim çeviride küçük bir hata var. “Normalde AOA 15-20 nin altındadır, MCAS bu durumun dışında burnu bastırır” şeklinde daha uygun olur. İngilizcesinde de biraz ifade eksikliği var. Yine de telekkürler
Pilotlar neden var ? Mcas suçlu eğitim almayan pilotlar ? eğitim vermeyen şirket ? bunlar suçlu değil mi ? auto trim alan bir sistem var sen auto pilot harici gene trim alıyorsa trim ait auto olan her sistemi kapatmak senin bilgi dağarciğin dişinda gelişen birşey mi ? üzülüyorum bu kadar insan öldü.üzülüyorum eğitimsizlik yıl 2019 olmusken hala onumuzde boeinge suç atmasına atalım kardesim senin yaptiğin aoa sensorun de mcas softwarenin de diyelim ama demeden once şu iğneyi bir de kendimize batıralım stab trim cut out ediliğinde bu ucaklar kurtulmayacakmıydı evet , kokpitte yapılması gereken 1-2 hamle ile yüzlerce insan kurtulabilecek bir durumda ise kalkıpta uçak böyle tehlikeli demeyelim , tehlikeli olan yeni uçak tipini tüm özelliklerini atlayarak 1 gunde pilota anlatıp al uç demek. Yazık
Sayın dostum bir TEKNISYEN olarak yorumunuza katılmıyorum. Boeing uçakta kullandığı bütün ayrıntıyı uçak sattığı firmalara vermez. Ticarî sebepler bunu airbus da yapar. Pilot bu eğitimi neden almamış diyerek, pilot müneccim degilki bilmediği bir konunun eğitimini istesin. Ayrıca üreticinin eğitim dokümanında koymadığı bir bilgiyi şirket nasıl versin pilotlara? Pilotların neden gerekli trim out yapamadığından dem vurmuşsun, uçak daha kalkış esnasindayken ilgili hatayi ekranlar hata mesajı olarak bildirmemekte! Böyle bir durumda kaptanın bu hatayı insanı olarak farketmesi 2 ila 5 sn arası zaman alacaktır. Zaten alçak irtifada olan bir uçağın burun aşağı olduğunda uçağı düzeltmek için kullanacağı irtifa yeterlimidir? Ayrıca madem pilotlar bu kadar eğitimsiz neden 5 ay içinde iki adet max kazası aynı konudan düşüyor. Bu pilotların hepsi NG ailesinden gelen zaten uçağı bilen insanlar.
Lütfen bu bilgileri değerlendirerek inşaları ya da kurumları zan altında bırakın.
Eğitim dokumanlarinda mevcut tum sistemler var ve ayrıntıları ile anlatılmakta sıkıntı gerekli kisilere bu dokumanlarin verilmemesi daha özet bilgiler içeren demolarin anlatilip geçilmesi bunu isteyen operatorler boeing değil.Mcas ng de olan bir özellik değil sorun pilot da değil dem vurdugum husus egitimdir pilotlarin sistemi bilmemeleri değil fakat 2.max gene aynı sebepten dustuyse sence burada hata kimde ? yüzdelik dilimlerde konusalim bir kaza olmus crmler update edilmis qrhler fcomlar adler havada ucusuyor benzer durum ve aynı sebepten dustu ise sence sıkıntı kımde ?
Bir yandan stall uyarısı veriyorsa eğer uçak, manuel uçuşa geçersiniz prosedür gereği. Eğitim almayan pilot suçlu nasıl bir ithamdır? Haberdar olmadıkları bir sistemin eğitimini nasıl talep edebilirler ki? Cadı avından önce bu sıkıntıların temeline inmek gerek. Tasarımı ta 1960’lara giden bir uçağı eğip büküp para basmaya çalışan Boeing ile 1984’te üretilen 737 Classic serilerle 737 Next Generationları ve 737 Maxları aynı pilotlarla uçuracağım diye yırtınan, üreticiyi bu şekilde yönlendiren ve büyük 737 filosu olan havayolu şirketleri koşar adım bu sonu hazırladılar. 737 hikayesi, zaten yeterince zorlama olan Next Generationlar ile bitmeliydi. Kanat altına sığımıyor diye motorunun altı düzleştirilmiş uçaklardan fazlası fazlaydı zaten.
ben burada bu kadar bos adamin ne hakli cikma cabasinda anlamadim…737 max de motoru kanadin fazla onune baglamis demissin demekki dizaynda hata var…. ve yazılımla cozulecek kadar basit degil… nokta daha ne diye sacma sapan tartisiosnz bezelyeler….
B737NG ile B737Max arasında FCC’ler software olarak AOA hücum açısı yüksek olduğunda uçak stall’a girmesinde speed trim devreye girer ve yatay stabilizer’e nose down kumandası verir.Buraya her iki uçakta bu özelliğe sahiptir.Peki B737NG’lerde şimdiye kadar problem olmamış da B737Max problem yaşanıyor diye sorarsanız, speed trim Autopilot engage olmadığında çalışır.Autopilot engage ve aktif hale geldiğinde, artık yatay stabiler’e kumanda verilmez elevator’e kumanda verilir bu çalışmasına da mach trim denir.Yine buraya kadar da B737NG uçakların da olan bir özelliktir.Sonuçta Auto pilot devrede değilken speed trim sisteminin uçağı stall’a sokmadan, nose down kumanda vermesi önemlidir.İşte şimdi problemin tam ne olduğu için DFDR bakıp uçağın stall ikazı vermiş mi?
stick shaker’lar devreye girip cockpit ekibini uyarmış mı? bu bilgi de önemlidir.Yani software problemi ilr beraber, bu uçağa uygun stall bilgisini üreteç bilgi de doğrumu.SMYD computer bu uçağa ne uygun onun da araştırılmalıdır?
Çeviri sanki şöyle olacak;
“Typically the AOA is below 15 to 20 degrees, and the new MCAS software will push the plane’s nose down if it thinks that the AOA is too high.”
Uçağın hücum açısı genel olarak(tipik olarak) 15-20 derecenin altındadır. Eğer AoA çok yüksekse(yukarıdaki değerlerden yüksekse), yeni MCAS yazılımı uçağın burnunu aşağı iter.
Saygılarımla,
Tamamen katılıyorum
Ne oldu çokmu pilot olmak istedinde olamadın ? hadi şimdi instagramda pilot sayfalarına gir ve özene özene izle bizi ;)
Allaha şükür hepinize yetecek kadar param var şoförlük favori mesleklerim arasında yer almıyor bir iş adamı olarak gayet mutluyum neden bir şeyin sürücüsü olmak zorunuza gidiyor anlamadım ben veya bir başkası business class da uçarken sen bu uçağı sürüyorsun sürücüsün yani saygıyı hakedecek birşey yapmıyorsun bir aracı kullanıyorsun otobüs şoförü gibi gemi kaptanı gibi tabi alıştınız Türkiye ve arap ülkekelerinde gereksiz saygı görüp pohpohlanmaya sonra zorunuza gidiyor ama bu bir gerçek bir öğretmen bir doktor senden daha çok saygıyı hakediyor bu ülkede ama yapacak birşey yok sevgili uçak kullanmaktan ibaret arkadaşlar o yüzden sinirlenmeyin şimdi gidin tek saygı gördüğünüz yere uçağa ve onu kullanın paşa paşa sonra o berbat hayatınıza devam edin işten atılacak olursanız gelin ben iş vereyim size olurmu canım
Dostum,iş adamı olup business da ucan size iş verecek iş adamının ne kadar çok boş vakti varmış!!Burada laf yetiştiriyor!!Birazdan kahvehanedeki garson gelip sabahtan beri oturdugu icin hadi beyim,burası sögüt gölgesi degil,cay ıçmiyorsan ilerle der
Allah seni bildiği gibi yapsın TERBİYESİZ.
Dediğin gibiysen ….. tir git işini yap. Havacıların sayfalarında kendine yer arama. Yookkk wma senin piltlardan yediğin kazık var anladım ben onu…..
Ya o kadar çok zavallısın ki bi an acıdım sana. Sen iş adamı falan değilsin.. pilot olmak için yanıp tutuşan. Ama bi türlü olamayan bu sebebten dolayıda tüm pilotlara kin beslemiş hasta ruhlu birisin. Zaten az mantıklı olsan pilotlugun sadece özel uçuş okulundan lisans almak olmadığını bilirsin. Pilotluk sadece ATPL lisansi almak değildir. Lisansı olupta açıkta kalan ve hiç bi havayoluna giremeyen bir sürü pilot adayı var.. yani sadece parayla olmuyo bu işler çok bilmiş özenti ;) ayrıca dediklerinle çakışıyo sözlerin. sen business de uçarken en ufak bi türbulansta ve teknik bi sıkıntıda o küçümsedigin pilota yalvarırsın yalvarır ;) hayatımız senin ellerinde nolurrrr çıkart bizi bu durumdan diye ;) pilot ve uçak hastası olmasan havacılıga sevdan olmasa bu sayfada işin ne ? Eline fırsat verilse koşa koşa pilot olursun. Bizim üniformalarımızamı bu kinin ? saygınlığımıza veya prestijimizemi ?? Hadi itiraf et.. sen şimdi git bilgisayar da oyun oyna kıskançlıktan için kararmış yazık sana be
Bize bir sebepten saygı duymuyorsunuz, pekala. Fakat gemi kaptanı ve araç soförlerine olan tepkiniz de hayli ilginç. İnsana yalnızca varlığından dolayı saygı duymak gibi bir erdemden bahsetmek sanırım yersiz olacak. Ben hazırlanayım artık, bu akşam “direksiyon sallayacağım”. Size de “Kendi işinin patronunda çalışıyor” işinizde başarılar.
Bu sitenin daha teknik işten anlayan bir site olduğunu düşünürdüm ama bu haber aksini gösterdi bana. 15-20 dereceyi nereden buldunuz? Varsayalımki açılar doğru ama altı değil üstü olması lazım. Yani durumu anlamış gibi haber yapmış ve pilot la “computer” in savaşını “computer” kazandı demişsiniz. Bu haber biraz aceleye gelmiş ve erken olmuş bence. Saygılar.
Sayın okur bu bilgiler yabancı kaynaktan geldi. Kaynağımız bize 15-20 derece dediği için yazılmıştır.
Ya kaynağınız yanlış yazmış yada siz ingilizce bilmiyorsunuz 15-20 derece üstü olması lazım havacının dediği gibi fakat haberi halen düzeltmemişsiniz
Ya burası nasıl bir yer böyle. Size haber sunuyoruz yok şöyle yok böyle. İngilizce biliyor musunuz diye abuk subuk isimsiz görüşler. Şimdi mahcup olacaksınız ama mahcup olan arkadaş bari ismini yazsa da telefonda tartışsak bu olayı.Daha net öğrenmiş olur. Ayrıca bizim haber düzelttiğimizi gördünüzmü? Sen kimsin ki sana uyup düzeltme yoluna gideceğiz. Al işte o cümle..”The sensor’s job is to tell the computer the angle the plane is flying at. And if the AOA of the plane is too high, this will result in the plane stalling. Typically the AOA is below 15 to 20 degrees, and the new MCAS software will push the plane’s nose down if it thinks that the AOA is too high.” Şimdide siz tercüme ediniz.
Sayın Editör kasıtlı yorum atıyor bazıları. siz bunlara cevap bile vermeyin. Yazı ortada ve son derece mantıklı. Sefa beyi tanıyoruz öylesine haber yapmaz. Sizde lütfen sefa beye sormadan yorumcularla yazışmayın.
Çok güzel bir haber teşekkür ederim. Bilgiler güncel ve doğru.
Editör e copy paste yapmayın link verin diyorum yayınlamıyor
haber için teşekkürler ama o kısmın çevirisi gerçekten hatalı. “Genellikle AOA 15-20 derecenin altındadır, eğer yeni MCAS yazılım sistemi AOA’nın çok yüksek olduğunu düşünürse uçağın burnunu aşağıya çeker” şeklinde çevirilebilir.
Haber güzel,eğitici ama çeviri hatalı.. hggjh rumuzlu arkadaşa katılıyorum.
Pilotsuz yolcu uçaklarından bahsediliyordu, buna ne kadar uzak bir teknolojide olunduğu ortada. Pilotun uçuş yeteneğine ve eğitimine yatırım yapmaya devam etmekte fayda var,Uçak üreticileri haddinizi bilin ve uçak sistemlerine yetki verirken sınırınızı bilin
Ne alakası var airbus çatır çatır uçuruyor madem çok meraklısın kendine güveniyorsun autopilot ve autotrust off yap öyle uç bakalım görelim kaptanlığını bu tamamen boeingin beceriksizliği başka birşey değil airbus da otonom sistemler çok daha fazla ama böyle bir olay yaşanması zor ama tabi ki imkansız değil insana güvenmeye gelince Alman pilot kafayı yiyip uçağı çarparken dağa aynı şeyi söyleyebilecekmisin bakalım şöför seni sus ve uçağını sür bilmediğin şeyler hakkında yorum yapma kendini de çok önemli zannetme
Sürücü diyerek öncelikle sürücüleri, oradan hareketle biz pilotları aşağılamaya çalışan zat-ı aliniz ne işle meşgul acaba? Aynı zamanda mühendisim, o yönden bakınca da sanıyorum tamirci oluyorum, yine gözünüzde hiç değerim olmayacak. Bu durum beni nasıl kederlendiriyor bir bilseniz…
Pilotlar neden mcas sı kapatmayı denememiş veya denemiş de mi kapatamamış mı..
Yada sistem mcas ı devreden çıkarmaya izin vermemiş mi..
yoksa pilotlar arızanın mcas dan kaynaklandığını mı anlamamışlar acaba..
vermemiş olma ihtimali yüksek. Kurs bile verilmemiş ki pilotlara
eğitim gerekmez demiş eski uçağın kullanan bunuda kullanabilir diye onaylatmış boeing , talimatlardada yazmıyormuş, zaten bu yüzden lion air rapora itiraz etti ve max siparişlerini iptal edeceğini söyledi, boeigde hadi ordan bize mecbursun babında iptal etmeyeceğini umuyoruz, çok sıra var iptal ederlerse tekrar sipariş veremeyebilirler vs vs ukala açıklamalar yapmıştı. benim merak ettiğim havayolu şirketleri bu kazayı kendileride incelemedilermi, raporu okumadılarmı neden sadece canı yanan lion un sesi çıktı o zaman iyi bir uçak kazası raporu izleyicisi olarak söylemem lazımki boing ve abd sivil havacılık , imalattan kaynaklandığı açık olan kazaları bile çok güzel bir şekilde havayoluna yada pilota iteliyor. sonunda şu hata verdi , bu kısa devre yaptı , bu yanlış sinyal verdi ama pilot yinede şöyle şöyle yapsaydı uçağı kurtarabilirdi deyip noktalıyorlar oluyor pilot hatası
Stall olduğu gerçek ve bu sistem otomatik olarak kumandayı almış ve pilotun müdahalesine rağmen ben ne dersem o demiş görünüyor. Çalışmanız için teşekkür ederim.Saygılar sunarım
farklılığınızı gösterdiniz. Tamamen katılıyorum ve %100 diyorum.